Aterom teriminin tıpta çeşitli anlamları vardır:
- Epidermal kist (“gerçek” aterom).
- trikolemik kist (“sahte” aterom):
- ateromatöz plak: damar sertliği sırasında damar duvarında (damar intiması) oluşan kolesterol içeren birikintiler.
Aterom: “Aterom” terimi, Yunanca atheros (yulaf ezmesi) ve oma (tümör) kelimelerinden türemiştir ve ilk kez 17. yüzyılın başlarında İngilizce dilinde ortaya çıkmıştır. Başlangıçta, atardamarlardaki bir tür yağ tümörü olarak tanımlandı ancak daha sonra saç folikülü tıkanmasıyla ilişkili spesifik bir deri lezyonunu ifade edecek şekilde gelişti.
Yağ Kisti: “Yağ kisti” terimi 19. yüzyılın başlarında İngilizcede ortaya çıkmıştır. Latince sebum (yağ) kelimesi ile Yunanca kistis (torba) kelimesini birleştirir. Bu kistler, derinin yağ bezleri tarafından üretilen sebum ile dolu kese benzeri yapılarıyla karakterize edilir.
Özellikleri ve Konumları
Aterom: Bunlar tıkalı saç köklerinde oluşan sebum, ölü deri hücreleri ve saç koleksiyonlarıdır. Yaygın olarak kafa derisinde, yüzde veya vücudun üst kısmında bulunan ateromlar genellikle ağrısızdır. Ancak iltihaplanabilir veya enfekte olabilirler.
Sebasöz Kist: Epidermoid veya epidermal kistler olarak da bilinen bu iyi huylu büyümeler, koltuk altları da dahil olmak üzere cildin herhangi bir yerinde ortaya çıkabilir. Dış deri katmanını oluşturan bir protein olan keratin ile doludurlar. Yağ kistleri sıklıkla kafa derisinde, yüzde ve sırtta görülür ve ateromlar gibi iltihaplanabilir veya enfekte olabilirler.
Oluşum Nedenleri
Yağ Kistleri: Bu kistler, cilt hücrelerinin normal şekilde dökülmek yerine derinin derinliklerine doğru hareket etmesi, çoğalması ve kist duvarını oluşturmasıyla oluşur. Bu duvar keratin salgılayarak kistin büyümesine neden olur. Oluşumuna katkıda bulunan faktörler arasında kıl folikülü hasarı, yağ bezi yırtılması veya cilt travması yer alır.
Koltukaltı Yağ Kistleri
Yüksek konsantrasyonda kıl folikülleri ve yağ bezlerinin bulunduğu koltuk altı bu kistlere eğilimlidir. Bu bölgedeki sürtünme ve ter, folikülleri veya bezleri iltihaplandırabilir veya enfekte edebilir ve kist oluşumuna yol açabilir.
Tedavi Yaklaşımları
Yağ kistlerinin çoğu zararsız olsa da rahatsızlık, ağrı veya estetik nedenlerden dolayı tedavi istenebilir. Yaygın tedaviler şunları içerir:
İnsizyon ve Drenaj: Kistin kesilerek içeriğinin çıkarıldığı bir prosedür. Bu yöntem tekrarlamaya neden olabilir.
Eksizyon: Kistin ve duvarının tamamen çıkarılmasını içeren ve tekrarlama olasılığını önemli ölçüde azaltan daha invazif bir yaklaşım.
Herhangi bir cilt yumruğu için tıbbi konsültasyon tavsiye edilir.
Kaynak
- Zuber, T.J. (2002). Minimal Excision Technique for Epidermoid (Sebaceous) Cysts. American Family Physician, 65(7), 1409-1412, 1417-1418, 1420.
- Libby, P., Buring, J.E., Badimon, L., Hansson, G.K., Deanfield, J., Bittencourt, M.S., Tokgozoglu, L., Lewis, E.F. (2019). Atherosclerosis. Nature Reviews Disease Primers, 5(1), 56.
- Weedon, D. (2010). Weedon’s Skin Pathology (3rd ed.). Churchill Livingstone Elsevier.
- Zuber, T.J. (2002). Minimal Excision Technique for Epidermoid (Sebaceous) Cysts. American Family Physician, 65(7), 1409-1412.
- Robinson, J.K., Hanke, C.W., Siegel, D.M., Fratila, A. (2010). Surgery of the Skin: Procedural Dermatology (2nd ed.). Mosby.
