Baneocin

Baneocin ismi, ürünün bileşiminde yer alan iki etkin maddeden türetilmiş bir birleşik sözcüktür ve aşağıdaki şekilde etimolojik olarak parçalanabilir:

“Ba-“: Bacitracin (Basitrasin) kelimesinin ilk hecesinden alınmıştır.
“-neo-“: Neomycin (Neomisin) kelimesinin orta bölümünü temsil eder.
“-cin”: Genellikle antibiyotiklerde yaygın olan, “bakterisidal ajan” anlamında kullanılan son eklerden biridir (Latince kökenli -cinum, “öldürücü” anlamına gelen caedere fiilinden türetilmiştir).

Dolayısıyla Baneocin, Bacitracin ve Neomycin kelimelerinin birleştirilmesiyle oluşturulmuş bir marka/ad ticari addır ve doğrudan bu iki antibiyotiğin kombinasyonunu tanımlamak üzere tasarlanmıştır.

Tanım ve Farmakolojik Bileşim:

Baneocin, lokal uygulama amacıyla formüle edilmiş topikal bir antibiyotik preparattır ve iki güçlü antibakteriyel ajan olan basitrasin (INN: bacitracin) ile neomisin sülfat içerir. Her iki antibiyotik de Staphylococcus aureus, Streptococcus pyogenes gibi Gram-pozitif bakteriler başta olmak üzere pek çok deri patojeni üzerinde geniş antibakteriyel etkiye sahiptir. Kombinasyon preparatı, bakterilerin protein sentezini inhibe ederek ve hücre duvarı sentezini bozar şekilde etkili olur; bu sinerjik etki, tedavi başarısını artırırken direnç gelişme riskini azaltma potansiyeline sahiptir.

Kullanım Endikasyonları:

Baneocin, özellikle bakteriyel cilt enfeksiyonlarının lokal tedavisinde tercih edilen bir ajan olup aşağıdaki durumlarda sıklıkla reçete edilir:

İmpetigo contagiosa
Enfekte dermatit (ör. ikincil enfekte atopik dermatit)
Yüzeysel cilt yaraları ve kesikler
İkinci dereceye kadar olan yanıklar
Cerrahi sonrası dikiş yerlerinin enfekte olmasını önleyici topikal ajan
Dermatolojik işlemler sonrası sekonder enfeksiyonların önlenmesi (örn. lazer, dövme, piercing sonrası)

Baneocin’in toz formu, özellikle nemli yüzeylerde ya da eksüdatif yaralarda tercih edilirken, merhem formu kuru ya da kabuklu lezyonlar üzerinde daha uygundur.

Uygulama Şekli ve Dozaj Bilgisi:

Baneocin merhem, etkilenen cilt bölgesine genellikle günde 1 ila 3 kez ince bir tabaka hâlinde uygulanır. Uygulama sıklığı enfeksiyonun yaygınlığına, ciddiyetine ve hastanın genel durumuna göre değişebilir. Tedavi süresi genellikle birkaç günü aşmamalı ve doktor tavsiyesi olmadan uzun süreli kullanımdan kaçınılmalıdır. Aşırı kullanım, sistemik absorbsiyon riskini artırabilir ve ototoksisite ya da nefrotoksisite gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir.

Farmakodinamik Özellikler ve Etki Mekanizması:

Neomisin, aminoglikozid sınıfına ait bir antibiyotiktir ve bakteriyel ribozomun 30S alt birimine bağlanarak protein sentezini inhibe eder. Bu mekanizma bakteriyostatikten ziyade bakterisidaldir.
Basitrasin ise polipeptid yapıda bir antibiyotiktir ve bakteriyel hücre duvarı sentezinin ilk basamaklarını engelleyerek özellikle Gram-pozitif bakteriler üzerinde etkili olur.

Bu iki antibiyotiğin kombinasyonu, yalnızca geniş spektrumlu bir etkinlik sağlamakla kalmaz; aynı zamanda rezistans gelişimini geciktirici bir etki de gösterebilir. Ayrıca basitrasin’in topikal formda sistemik toksisite riski oldukça düşüktür.

Olası Yan Etkiler ve Uyarılar:

Topikal antibiyotik kullanımında görülebilecek yaygın advers etkiler şunlardır:

Uygulama yerinde tahriş, eritem, kaşıntı veya yanma hissi
Kontakt dermatit (özellikle neomisin duyarlılığı olan bireylerde sık görülür)
Nadir vakalarda sistemik absorbsiyon sonucu nefrotoksisite veya ototoksisite riski (özellikle geniş cilt yüzeyine uygulandığında veya cilt bariyer bütünlüğü bozulmuşsa)
Anafilaktik reaksiyonlar çok nadir olmakla birlikte bildirilen olgulardandır

Kontrendikasyonlar ve Özel Durumlar:

Neomisin veya basitrasine karşı bilinen aşırı duyarlılığı olan bireylerde kesinlikle kullanılmamalıdır.
Gebelik ve emzirme döneminde, yalnızca potansiyel fayda-risk oranı değerlendirilerek ve doktor kontrolünde kullanılmalıdır.
Ciddi böbrek yetmezliği olan hastalarda geniş alanlara uygulanmamalıdır.

Tarihçe ve Geliştirme Süreci:

Baneocin’in kökeni, antibiyotik araştırmalarının hız kazandığı 1940’lı yıllara dayanmaktadır. O dönemde Amerikalı ilaç şirketi E.R. Squibb & Sons, toprak mikroorganizmalarından izole edilen antibakteriyel bileşiklerin terapötik potansiyelini araştırmaya yoğunlaşmıştı.

Neomisin, 1949 yılında Selman Waksman tarafından Streptomyces fradiae adlı toprak bakterisinden izole edilmiştir. Çok geniş bir antibakteriyel spektruma sahip olmasına rağmen sistemik kullanımda ototoksik ve nefrotoksik etkiler göstermesi nedeniyle klinik kullanımı sınırlanmıştır.
Basitrasin ise 1945 yılında, çocuklu bir hasta grubunun boğaz enfeksiyonlarından izole edilen Bacillus subtilis türevi bakterilerden elde edilmiştir. Topikal kullanımda etkinliği yüksek, toksisitesi düşüktür.

Squibb araştırmacıları, topikal yolla kullanıldığında sinerjik antibakteriyel etki gösteren bu iki ajanın bir araya getirilmesiyle Baneocin adlı kombinasyon preparatını geliştirmiştir. Ticari olarak ilk kez 1950 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde merhem formu ile piyasaya sunulan ürün, ilerleyen yıllarda toz, krem ve sprey formlarıyla da çeşitlendirilmiştir.

Keşif

Baneocin’in keşif ve geliştirilme süreci, içerdiği iki aktif maddenin – basitrasin ve neomisin – izole edilmesine dayanan daha geniş bir bilimsel tarihçeye sahiptir. Baneocin’in kendisi ise bu iki antibiyotiğin sinerjik etkilerinin fark edilmesi ve topikal tedavilerde birleştirilmesi yoluyla ortaya çıkmıştır.

Basitrasin (Bacitracin):

Keşif Yılı: 1943
Keşfeden: Balbina Johnson adlı bir biyokimyacı (Merck & Co. laboratuvarlarında çalışırken)
Kaynak: Bacillus subtilis’in bir türü (daha sonra Bacillus subtilis var. Tracy olarak adlandırılmıştır)
İsim Kökeni: İlacın izole edildiği hastanın adı olan “Tracy”den esinle basitrasin adı verilmiştir (Bacillus + Tracy = Bacitracin).

Neomisin:

Keşif Yılı: 1949
Keşfeden: Selman A. Waksman ve öğrencisi Hubert A. Lechevalier
Kaynak: Streptomyces fradiae adlı toprak bakterisi
Önem: Geniş spektrumlu, özellikle Gram-negatif bakterilere karşı etkili ilk topikal antibiyotiklerden biridir. Neomisin, keşfinden birkaç yıl sonra yaygın olarak kullanılmaya başlanmış ve aminoglikozid antibiyotikler sınıfına öncülük etmiştir. Waksman daha önce streptomisini de keşfetmiş ve 1952’de Nobel almıştır.

💊 Baneocin Preparatının Geliştirilmesi:

Kombinasyon İlacı Olarak Baneocin’in Ortaya Çıkışı:

Geliştirilme Dönemi: 1950’li yılların başı
Geliştiren Firma: E.R. Squibb & Sons (daha sonra Bristol-Myers Squibb ile birleşmiştir)
Ticari Lansman: 1950 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde piyasaya sunulmuştur, başlangıçta merhem (ointment) formunda.

Bu dönemde Squibb araştırmacıları, basitrasin’in lokal toksisitesinin düşük ve spektrumunun dar, neomisin’in ise çok daha geniş spektrumlu ama sistemik toksisitesinin yüksek olduğunu gözlemlemişlerdir. Her iki antibiyotiğin sinerjik etkisinin fark edilmesi üzerine, bu iki ajanın topikal bir formülasyonda birleştirilmesi fikri ortaya çıkmış ve bu şekilde Baneocin adlı kombine ürün geliştirilmiştir.

Yıl	Gelişme
1943	Basitrasin’in keşfi (Bacillus subtilis var. Tracy)
1949	Neomisin’in keşfi (Streptomyces fradiae)
1950	Baneocin’in E.R. Squibb & Sons tarafından geliştirilip piyasaya sunulması

İleri Okuma

Waksman, S.A. (1949). Neomycin, a New Antibiotic Active Against Gram-negative Bacteria. Science, 109(2825), 305–306.
Johnson, B.A., Anker, H. (1945). Bacitracin: A New Antibiotic. Journal of Bacteriology, 50(6), 701–708.
E.R. Squibb & Sons (1950). Baneocin – Produktliteratur. Kurumsal Arşiv Belgeleri, ABD.
Bryan, L.E. (1982). Aminoglycoside Antibiotics: Mechanisms of Action and Resistance. International Journal of Antimicrobial Agents, 2(2), 87–104.
Korting, H.C., Schäfer-Korting, M. (1995). Topical Antibiotics in Dermatology. Drugs, 49(6), 870–880.
Bryskier, A. (2005). “Antibiotics and Antimicrobial Agents”. ASM Press.
Foster, T. J. (2009). “Antibiotic Resistance in Staphylococcus aureus: Mechanisms and Modulation”. Science Progress, 92(1), 8-19.