Sinonim: egzema.
Antik Yunancadaki ζέω (zéō, “kaynatmak, haşlamak”)’dan türeyen ζέμα (zéma, “kaynamış, özü çıkarılana dek kaynamış olan”)’nın ön ek alarak ἐκ (ek, “içinden dışarıya anlamını katan ek”) oluşturduğu ἔκζεμα (ékzema)’dan dilimize geçmiştir. Kelime anlamı olarak ‘bir şeyin ısı yüzünden dışarıya fırlamasını’ tasvir etse de, günümüzde derinin kronik iltihaplanmasını ifade eder.
- Egzama, bir grup çok heterojen dermatolojik hastalığı özetleyen derideki enflamatuar değişiklikler için kolektif bir terimdir.
- Birçok yazar ‘egzama’ terimini ‘dermatit‘ terimiyle eş anlamlı olarak kullanmaktadır.
Egzamanın Sınıflandırılması
Dermatit olarak da bilinen egzama, derinin iltihaplanmasıyla sonuçlanan bir grup hastalıktır. Patogenezine, morfolojisine ve yerleşim yerine göre sınıflandırılabilir1.
Patogeneze Dayalı Sınıflandırma
- Atopik Egzama: Bu egzamanın en yaygın şeklidir ve bozuk bir bağışıklık sistemi ve tehlikeye girmiş bir cilt bariyeri de dahil olmak üzere genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu ile ilişkilidir2.
- Temas Egzaması: Bu, alerjik reaksiyonu tetikleyen bir maddeyle doğrudan temastan sonra cildin kırmızı, kaşıntılı ve iltihaplı hale geldiği lokalize bir reaksiyondur3.
- Alerjik Temas Egzaması: Cilt, çevredeki bir maddeye (alerjen) karşı alerjik bir reaksiyon geliştirdiğinde ortaya çıkar4.
- Toksik Kontakt Dermatit: Bu, bir madde cildin dış tabakasına zarar verdiğinde ortaya çıkan alerjik olmayan bir cilt reaksiyonudur5.
- Tahriş Edici Kontakt Egzama: Bu, cildin dış tabakasına zarar veren maddelerle cilt temasından kaynaklanır5.
- Seboreik Egzama: Bu egzama türüne aşırı yağ üretimi ve ciltte yaşayan yaygın bir maya neden olur6.
- Asteatotik Egzama: Egzama craquelé olarak da bilinir, yaşlı bireylerde yaygındır ve kuru, çatlamış deri ile karakterizedir7.
- Disregülatif-mikrobiyal Egzama: Bu durum genellikle bağışıklık sistemi bozuk bireylerde görülür ve cilt bakterilerinin veya mantarlarının aşırı çoğalması cilt iltihabına yol açar8.
- Foto-alerjik Egzama: Bu, güneş ışığına maruz kaldıktan sonra bir maddeye karşı alerjik reaksiyondan kaynaklanır9.
- Uyuz Sonrası Egzama: Uyuz akarı Sarcoptes scabiei tarafından istila edilen kişilerde görülür10.
- Staz Egzaması: Bu egzama türü kan dolaşımı zayıf olan kişilerde görülür ve genellikle alt bacakları ve ayak bileklerini etkiler11.
Morfolojiye Dayalı Sınıflandırma
- Nummular Egzama: Bu tip, ciltte belirgin, madeni para şeklinde (nummular) veya oval yaralarla karakterizedir12.
- Dishidrotik Egzama: Pomfoliks olarak da bilinir ve el, ayak parmaklarının kenarlarında, avuç içlerinde ve ayak tabanlarında küçük, yoğun kaşıntılı kabarcıklarla karakterizedir13.
- Yaygın Egzama: Vücudun büyük bölümünü kaplayan deride yaygın iltihaplanma ve kızarıklık ile karakterizedir14.
Konum Tabanlı Sınıflandırma
Bunlar, etkilenen cildin belirli konumuna göre sınıflandırılan egzamalardır. Bunlar arasında el egzaması, ayak egzaması, intertriginöz egzama (deri kıvrımlarında meydana gelen), göz kapağı egzaması, perioral egzama (ağız çevresi), kulak kanalı egzaması ve anal egzama yer alır15.
Belirtiler
- Çoğu egzamanın ana semptomu kaşıntıdır.
- Egzamada derideki morfolojik değişiklikler çok çeşitlidir.
- Akut ve kronik faz arasında ayrım yapılabilir. Bununla birlikte, bu bölünme her zaman klinik resimde anlaşılamaz, çünkü her iki faz da aynı anda cildin farklı noktalarında bulunabilir.
- Aşağıdaki çiçeklenmeler akut faz için tipiktir:
- Eritem (kızarıklık)
- Papüller (nodüller)
- Kesecikler
- Kabuklular
- Ek olarak, genellikle cilt ve ödemde sızma vardır.
- Bununla birlikte, kronik fazda:
- Likenifikasyon
- Cilt kalınlaşması
- Deskuamasyon
Teşhis
- Cilt bulgularının incelenmesine ek olarak, kesin tıbbi öykü tanının önemli bir parçasıdır. Sadece hastanın profesyonel çevre ve özel alışkanlıkları sorularak (giyim, mücevher, gözlük, kozmetik, vb.) bir kontakt alerjisinin nedeni izlenebilir.
Terapi
- Terapi nedene bağlıdır. Kontak egzamada, tetikleyici alerjen veya toksin çıkarıldıktan sonra cilt iyileşir.
- Semptomatik tedavi ilk olarak merhemler, kremler veya losyonlar şeklinde harici ajanlarla gerçekleştirilir.
- Yağ içeriği cildin durumuna bağlıdır. Kuru, pul pul egzama, daha yüksek yağ içeriğine sahip merhemler gerektirir.
- Egzama sızması durumunda, yağlı dış ürünler genellikle verimsizdir. Nemli zarflar veya sulu losyonlar burada kullanılır.
- Enflamasyon, glukokortikoid içeren preparatlarla tedavi edilir.
