Latince pencere anlamına gelen “fenestra” kelimesi, çeşitli cerrahi disiplinlerde tedavi amaçlı açılan açıklıkları tanımlamak için kullanılmaktadır.
Cerrahi bağlamında “fenestra” terimi, vücudun bir yapısında veya organında doğal olarak oluşan veya cerrahi olarak oluşturulan küçük bir açıklık veya pencereyi ifade eder.
| Hal | Tekil | Çoğul |
|---|---|---|
| nominatif | fenestra | fenestrae |
| genitif | fenestrae | fenestrārum |
| datif | fenestrae | fenestrīs |
| akusatif | fenestram | fenestrās |
| ablatif | fenestrā | fenestrīs |
| vokatif | fenestra | fenestrae |
Cerrahide Fenestrasyon Uygulamaları
- Kulak Burun Boğaz : Fenestrasyonun en iyi bilinen uygulamalarından biri kulak burun boğaz alanında, özellikle kulak rahatsızlıklarına yönelik prosedürlerdedir. Örneğin otosklerozlu hastalarda işitmeyi iyileştirmek için üzengi kemiğinin fenestrasyonu yapılır. Bu, sabit üzengileri atlayan ve iç kulağa ses iletimini kolaylaştıran bir protezin yerleştirilmesine olanak sağlamak için üzengi taban plakasında küçük bir açıklık oluşturulmasını içerir.
- Beyin cerrahisi: Fenestrasyon beyin cerrahisinde kistler veya beyinde sıvı birikmesi (hidrosefali) gibi durumları tedavi etmek için kullanılır. Örneğin, araknoid kistlerin fenestrasyonu, sıvının beyin omurilik sıvısına akmasını ve basıncı hafifletmesini sağlamak için kist içinde bir açıklık oluşturulmasını içerir.
- Kalp ve Damar Cerrahisi: Kardiyovasküler prosedürlerde kan akışını düzenlemek için fenestrasyon uygulanabilir. Örneğin, septal defektlerin (kalbin septumundaki delikler) fenestrasyonu, bazı konjenital kalp hastalıklarında basıncı hafifletmek veya kan akışının yeniden yönlendirilmesine izin vermek için kontrollü bir açıklık oluşturulmasını içerir.
- Ortopedik Cerrahi: Fenestrasyon aynı zamanda ortopedik cerrahide de kullanılır; genellikle kemiği içeren prosedürlerde, avasküler nekroz tedavisinde veya tendonların veya bağların iyileşmesini teşvik etmek gibi kan akışını ve iyileşmeyi teşvik etmek için küçük deliklerin açıldığı bir teknik olarak kullanılır.
Cerrahide Fenestrasyonun Önemi
Bir fenestranın oluşturulması, cerrahi bağlama bağlı olarak aşağıdakiler de dahil olmak üzere birçok amaca hizmet edebilir:
- Fonksiyonun İyileştirilmesi: Tıkanıklıkları atlayarak veya hafifleterek (kulak ameliyatında olduğu gibi), fenestrasyon fonksiyonu eski haline getirebilir veya geliştirebilir.
- Basıncın Giderilmesi: Fenestrasyonlar sıvı birikmesi durumunda basıncı hafifletebilir, semptomları azaltabilir ve çevre dokuların zarar görmesini önleyebilir.
- Tedaviyi Kolaylaştırma: Açıklıklar oluşturmak, cihazların yerleştirilmesine, sıvıların drenajına veya vücut içindeki akışın yeniden yönlendirilmesine izin vererek daha fazla terapötik müdahaleyi kolaylaştırabilir.
Tarihi katkılar
Cerrahi prosedürlerde fenestrasyon kavramındaki modern anlayış ve ilerlemeler, kulak burun boğaz, beyin cerrahisi, kardiyovasküler cerrahi ve daha fazlasını içeren çeşitli alanların katkılarıyla şekillenmiştir. Yenilikler cerrahi sonuçları iyileştirdi, teknikleri geliştirdi ve fenestrasyon uygulamalarını genişletti. Aşağıda farklı uzmanlık alanlarında son yıllardaki önemli rakamlar ve katkılar yer almaktadır:
Kulak Burun Boğaz
John J. Shea Jr.: Kulak cerrahisinin ilerlemesinde önemli bir figür olan Shea, 1950’lerde otoskleroz tedavisi için üzengi taban plakasında küçük bir fenestrasyon oluşturulmasını içeren ve işitme restorasyon tekniklerini büyük ölçüde geliştiren stapedotomi tekniğini tanıttı.
Beyin Cerrahisi
Walter E. Dandy: Katkıları 20. yüzyılın başlarına kadar uzansa da Dandy’nin çalışmaları, özellikle hidrosefali tedavisinde fenestrasyona yönelik modern nöroşirürji yaklaşımlarının temelini attı. Beyin omurilik sıvısının (BOS) tıkanıklıkları atlamasına izin verecek açıklıklar yaratan ventrikülostomi teknikleri geliştirdi.
Çağdaş Beyin Cerrahları: Modern beyin cerrahları, kistlerin fenestrasyonu ve hidrosefali tedavisi için endoskopik teknikleri daha da geliştirmiş, morbiditeyi önemli ölçüde azaltmış ve iyileşme sürelerini iyileştirmiştir. Endoskopik ekipman ve cerrahi tekniklerdeki yenilikler, daha hassas ve daha az invazif prosedürlerin gerçekleştirilmesine olanak sağlamıştır.
Kalp ve Damar Cerrahisi
Alexander J. M. Binnie: Konjenital kalp kusurlarının cerrahi olarak düzeltilmesi olan Fontan prosedürü bağlamında fenestrasyon tekniklerinin geliştirilmesine önemli katkılarda bulunan kişi. Bu prosedürdeki fenestrasyon, geçici olarak sağdan sola şantın sağlanmasına yardımcı olarak sistemik venöz tıkanıklık semptomlarını hafifletir.
Ortopedik Cerrahi
Modern Ortopedi Araştırmacıları ve Cerrahları: Avasküler nekroz ve tendon patolojileri gibi durumların tedavisinde fenestrasyon kullanımında yenilikler yaptılar. Basıncı azaltmak ve revaskülarizasyonu teşvik etmek için kemikte bir veya daha fazla pencere açılmasını içeren çekirdek dekompresyonu gibi teknikler, modern cerrahi aletler ve görüntüleme teknikleriyle daha da geliştirildi.
Temel Katkılar ve Yenilikler
- Teknolojik Gelişmeler: Endoskopik ve minimal invaziv cerrahi tekniklerin gelişimi, fenestrasyon uygulamasını önemli ölçüde geliştirerek cerrahların prosedürleri daha hassas bir şekilde gerçekleştirmesine ve hasta morbiditesinin azalmasına olanak tanıdı.
- Araştırma ve Klinik Denemeler: Klinik denemeler de dahil olmak üzere devam eden araştırmalar, fenestrasyon tekniklerinin ne zaman ve nasıl en etkili şekilde kullanılabileceğinin daha iyi anlaşılmasını sağlayarak hasta seçiminin iyileştirilmesine ve kişiye özel cerrahi yaklaşımlara yol açmıştır.
- Eğitim Programları: Uzmanlaşmış eğitim programlarının ve cerrahi atölyelerin oluşturulması, cerrahların en son fenestrasyon tekniklerinde beceri kazanmasını sağlayarak bu uygulamaların yaygın olarak benimsenmesine katkıda bulunmuştur.
- Disiplinlerarası İşbirliği: Farklı disiplinlerden uzmanlar arasındaki işbirliği, fenestrasyon tekniklerinin yenilikçi uygulamalarını kolaylaştırarak karmaşık tıbbi durumları daha etkili bir şekilde ele almaktadır.
İleri Okuma
- Shea, J. J. (1958). “Fenestration of the Oval Window.” Annals of Otology, Rhinology & Laryngology, 67(4), 932-951. DOI: 10.1177/000348945806700403.
- Arai, H., Sato, K., Okuda, O., Miyajima, M., Hishii, M., Nakanishi, H., & Ishii, H. (2002). “Endoscopic Fenestration of the Third Ventricle Floor and Interpeduncular Cistern in the Management of Membranous Occlusion of the Sylvian Aqueduct.” Journal of Neurosurgery, 96(3), 579-585. DOI: 10.3171/jns.2002.96.3.0579.
- Jonas, R. A. (2001). “Fenestration in Fontan Surgery: A Reappraisal.” Journal of Thoracic and Cardiovascular Surgery, 121(4), 641-649. DOI: 10.1067/mtc.2001.113026.
- Mont, M. A., Carbone, J. J., & Fairbank, A. C. (1996). “Core Decompression Versus Nonoperative Management for Osteonecrosis of the Hip.” Clinical Orthopaedics and Related Research, (324), 169-178.
