- Latincede; Intestinum crassum: kalın bağırsak. (bkz: intestinum) (bkz: crassum)
“Kolon” kelimesi Yunanca “kolon” veya “bağırsak” anlamına gelen “kolon” kelimesinden gelmektedir. Yunanca “kolon” kelimesinin “uzuv” veya “üye” anlamına gelen “kolos” kökünden türetildiği düşünülmektedir.
- İnce bağırsak ile anüs arasındaki sindirim sistemi kısmıdır. Üç kısımdan oluşur.
- Kalın bağırsağın en büyük parçasıdır.
- Yetişkinlerde yaklaşık 152 cm uzunluğundadır.
- Dört bölüme ayrılır: çıkan kolon, enine kolon, inen kolon ve sigmoid kolon.
- Kolon, kolon mukozası adı verilen özel bir doku türü ile kaplıdır.
- Kolon, gıdalardaki su ve besin maddelerinin emilmesinden sorumludur ve ayrıca atık ürünleri vücuttan atılana kadar depolar.
Anatomi
Kalın bağırsağın en uzun kısmı olan kolon, sindirim ve su emiliminin ayrılmaz bir parçasıdır. Özellikle, chyme’deki (kısmen sindirilmiş gıda) suyun %19’u kolonda emilir. Ayrıca sürekli fermantasyon ve sindirim için mikroorganizmalara ev sahipliği yapar. Kolon, karın boşluğundaki ince bağırsağın etrafında çerçeve benzeri bir şekilde yapılandırılmıştır ve yaklaşık 150 cm uzunluğundadır. Önemli kısımları arasında Flexura coli dextra (çıkan ve enine kolon arasındaki kıvrım) ve Flexura coli sinistra (enine ve inen kolon arasındaki kıvrım) bulunur. Venöz drenaj, karaciğere giren hepatik portal veni oluşturmak üzere superior mezenterik venle birleşen inferior mezenterik ven yoluyla arteriyel beslenmeye paralel olarak gerçekleşir.
Kan tedariği
- Kalın bağırsağın atardamarla beslenmesi, superior mesenteric artery (SMA) ve inferior mesenteric artery (IMA) dalları ile mümkün olur.Bu iki sistem arasındaki akış kolonun marjinal atardamarı aracılığıyşa iletişim kurar. Bu bağlantı tüm uzunluğu boyunca kolona paralel uzanır.
- Riolan kemeri veya kıvrımlı mezenterik arter (Moskowitz) olarak adlandırılan yapı da proksimal SMA’dan proximal IMA’ya bir bağlantı olduğu düşünülüyordu.Her iki damar tıkanmışsa, bu değişken şekilde mevcut yapı önemli olacaktır. Bununla birlikte, literatürün en az bir incelemesi, bu yapının varlığını sorgulatır, bazı uzmanlar bu terimlerin gelecekteki tıbbi literatürden kaldırılmasını ister.
Venöz drenaj genellikle arter tedariğe paralel olarak oluşur. Dalak damarına akan inferior mezenterik damar, üst mezenterik damarla birleşerek daha sonra karaciğere giren hepatik portal venini oluştururlar.
İnnervasyon
| Sempatik | Çekum, Colon ascendens, Colon transversum: Ganglion mesentericum superius ( Nn. splanchnici major, minor ve lumbales lifleri) Bağırsağın somdaki üçte biri: Ganglion mesentericum inferius Nn. splanchnici major, minor ve lumbales lifleri) |
|---|---|
| Parasempatik | 2/3Ü ise (Sol kolon fleksur ise): Truncus vagalis posterior, N. vagus’dan sonraki kısım, veya Nn. splanchnici pelvici, parasempatik innervasyon beslenimi üstlenir. (Cannon-Böhm Noktası!) Son kısım: Nn. splanchnici pelvici |
Klinik
Kalın bağırsağın hastalıkları, gastroenteroloji ve karın cerrahisinin uzmanlık alanlarına girer. İçerirler:
- Divertikül, Divertikülit
- Polipler
- Apandisit
- Crohn hastalığı
- Ülseratif kolit
- Bulaşıcı hastalıklar (örneğin bağırsak tüberkülozu)
- Psödomembranöz kolit
- Tümörler (kolon karsinomu, rektal karsinom)
- İskemik bağırsak hastalığı
- Hemoroid
- İrritabl bağırsak sendromu (kolon irritabl)
Kalın bağırsak kanseri genellikle ilk karaciğerde metastaz yapar.
Teşhis
Muayene yöntemleri
Bunlar arasında anamnez (hastanın tıbbi geçmişi), fizik muayene, palpasyon (dokunarak muayene), oskültasyon (vücut seslerini dinleme), sonografi (ultrason görüntüleme), röntgen (genellikle baryum sülfat kontrast maddesi ile), kolonoskopi (kolonun bir skopla doğrudan görüntülenmesi), bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans görüntüleme (MRI) ve gaita testleri (patojenler, gizli kan için) yer alır.
Tarih
Kolonun tarihi antik çağlara kadar uzanmaktadır. Yunan hekim Hipokrat (MÖ 460-370) kolonu ilk tanımlayanlardan biridir. Kolonu “kalın bağırsak” anlamına gelen “intestinum crassum” olarak adlandırmıştır.
17. yüzyılda İngiliz doktor Thomas Willis (1621-1675) kolonu daha fazla araştırdı. Çıkan kolon, transvers kolon ve inen kolon gibi kolonun farklı kısımlarını adlandırdı.
19. yüzyılda Alman doktor Rudolf Virchow (1821-1902) kolon üzerinde daha fazla çalışmıştır. Kolonun, kolon mukozası adı verilen özel bir doku türü ile kaplı olduğunu keşfetti.
Günümüzde kolon, sindirim sisteminin iyi anlaşılmış bir parçasıdır. Yiyeceklerden su ve besin maddelerinin emilmesinden sorumludur ve ayrıca atık ürünleri vücuttan atılana kadar depolar.
Kaynak:
- Gray’s Anatomy. The Anatomical Basis of Clinical Practice, 41st edition. Elsevier, 2015.
- Understanding Colonoscopy. American Society for Gastrointestinal Endoscopy, 2016.
- CT colonography: a guide to clinical implementation, 1st edition. Elsevier, 2014.
