AHA *kar-¹ sert → *kr̥-kr̥- sert kabuklu → Yunancada karkinos → Latincede *carcr-os yengeç →cancer 1. yengeç, 2. kanser tümörü, kanser
Yunan doktorlar Hipokrat ve Galen, yengeçlerin damarları şişmiş bazı tümörlere benzerliğine dikkat çekti. 1600’larda modern tıbbi anlamda yeniden kullanıldı.
Kelimenin bir başka kökenine atıfta bulunularak; ‘Yengeç burcunda doğan kişi’ anlamına gelen görüş 1894 yılına aittir. Güneşin yaz gündönümünde Yengeç burcunda olması, takımyıldızın Latin yazarlarında güney ve yaz sıcağı ile ilişkisi vardır..
Kanser oluşumu:
- Örneğin Rektum kanseri;
- APC-Geninde mutasyon oluşur.
- Böylece, β-Catenin parçalanamaz.
- Hücre büyümesinin düzenlenmesinde bozulma ve hücre çoğalması,
- İlk baş iyi huylu Adenome (Polypen) oluşur.Yavaş büyürler.
- TGF-α ve onun rezeptörünün aktivitesi artar.Otokrin büyüme uyarısı oluşur, hücre kendi kendine büyür. Hücre üretimi artar ve apoptose azalır.Polypen’lerin bu evresinde onkogen Ki-ras‘ta mutasyon oluşur.
- Polypen’ler 1-2mm’den büyükse kendi damar sistemini oluşturmak zorundadır.Cox-2–PGE2 , VEGF‘yi düzenler.
- Ya da bir başka mutasyon TGF-β ‘yı kapatabilir ve büyüme engeli ortadan kalkar.yada p53.
- Kanserin, adenomdan gelişmesi kalın bağırsakta 8-10 yıl arası sürebilir.
- Hyperplasia
- Metaplasia
- Precancerous
- carcinoma in situ
- Karsinom= Epithel
- Sarkom= Bağ doku
- Blastom= embriyonal tümör
Kanser Derecelendirmesi:
- Tümörün davranışı sınıflandırılır.
- Dignitaet
- Hücre morfolojisi
- Mitoz sayısı
- Farklılaşma
o G 1 – Aşırı farklılaşan
o G 2 – Orta derece farklılaşan
o G 3 – az farklılaşan
o G 4 – farklılaşmayan
bkz; TNM staging system
Klinik
Kanser belirtileri kanserin tipine ve evresine bağlıdır. Tipik genel belirtiler şunlardır:
- Hasta, yorgun hissetmek
- İştah kaybı, kilo kaybı
- Doku büyümesi, kalınlaşma, şişme, topaklar
- Gece terlemeleri
- ağrılar
- Kronik öksürük, kan tükürme, ses kısıklığı, nefes almada zorluk, nefes darlığı
- Hazımsızlık
- mide bulantısı
- Dışkıda kan, dışkı rengi değişti
- Belirgin bir neden olmadan kanama
- Mesanenizin nasıl boşaldığı veya bağırsak alışkanlıklarınızdaki değişiklikler
- Deri büyümeleri ve değişiklikleri, iyileşmeyen lezyonlar
- Bu semptomların çoğu spesifik değildir ve başka nedenleri de olabilir.
Kanserden korkulur çünkü ölümcül olabilir ve çok fazla acıya neden olabilir. Kardiyovasküler hastalıklardan sonra kanser, İsviçre’de en yaygın ölüm nedenlerinden biridir. Bununla birlikte tedavi seçenekleri de gelişmiştir. Her yıl piyasaya yeni kanser ilaçları çıkıyor ve tedaviler sürekli iyileştiriliyor.
Teşhis
- Tanı, tıbbi tedavi sırasında hastanın öyküsü, fizik muayenesi, laboratuvar yöntemleri, biyopsi (doku alınması), endoskopi ve görüntüleme prosedürleri (örn. CT, MRI, PET, ultrason, mamografi) temelinde konur.
- Kontrast ajanlar ile görüntüleme zenginleştirilmiştir.
Tedavi
İlaçsız tedavi
- Cerrahi müdahale, cerrahi çıkarma
- Örneğin asitlerle veya soğukla fiziksel tahribat
- Radyasyon tedavisi, X ışınları veya gama ışınları gibi bir tümörü yok etmek için radyasyon kullanır. Spesifik değildir, yani sağlıklı hücreler de öldürülür.
İlaç tedavisi
Kanser ilaçları kanser hücrelerini öldürür ve üremelerini engeller, bağışıklık sistemini uyarır ve yeni kan damarlarının oluşumunu yavaşlatır. Genellikle parenteral olarak infüzyon veya enjeksiyon olarak verilirler, ancak tabletler ve kapsüller gibi ağızdan alınan ilaçlar da mevcuttur. Hamile kadınlar teratojenik olabileceğinden ilaçlarla temas etmemelidir.
- Tedavi, kanser hücresinin büyümesinin engellenmesine karşı iki yolla gerçekleşir.İlki mutasyonlu reseptörleri engelleyerek, ikincisi ise EGFR sinyal yoluna müdahele ederek.
- Antikorlar kullanılarak, mutasyonlu reseptörlerin etkinliği azaltılır.Böylece dimerleşme, fosforlaşma ve komplex oluşturma gözlemlenmez.
- Trastuzumab – erbB2‘ye karşı monoklonal antikor.Eğer hücre fazla miktarda erbB2 salgılıyorsa kullanılır.Göğüs kanserinin tedavisinde başarılıdır.
- Cetuximab –EGFR‘ye karşı monoklonal antikor.Bağırsak kanserinde kullanılır.K-Ras geninin mutasyonu ve IGF uyarısı Cetuximab işlevini engel olur.
- Geftinib – EGFR’nin Tyrosinkinaseaktivitesini engeller.Sadece mutasyonlu EGFR‘ye sahip tümörlerde etkilidir.EGFR dışındaki diğer reseptörleride hedef olarak kullanılır.(VEGFR, FGFR,)
- Imatinib (GLIVEC®) – CML hastalarında kullanılan kinaze inhibitörü
