Lattice Dejenerasyonu

• Lattice: İngilizce “lattice” (örgü, ızgara) sözcüğü, Eski Fransızca latice “ızgara” ve Orta Latince latticia “süzgeç, ızgara” kelimelerinden türemiştir.
• Dejenerasyon: Latince degeneratio “tür bozulması, yozlaşma” sözcüğünden gelir; de- (uzaklaşma) + genus (köken, tür) köklerinin birleşimidir.

(Periferik retina distrofisi, vitreo-retinal yırtık ve dekolman predispozisyonu)

---

1 Tanım ve Tarihçe

Lattice dejenerasyonu (LD), retina ekvatoru civarında uzanan mil- veya mekik-şeklinde incelme alanları, üzerlerinde vitröz liküefaksiyon, kenarlarında ise sıkı vitreo-retinal yapışıklık ile karakterize periferik bir retinopati olup ilk ayrıntılı morfolojik betimlemesi Straatsma ve ark. tarafından yapılmıştır .

2 Epidemiyoloji

• Genel popülasyon: Otopsi ve tarama serilerinde %6–10 arasında görülür .
• Miyopi: −6 D ve üzeri miyop gözlerde prevalans %33’e çıkmakta, aksiyel uzunluk 26–27 mm olduğunda %40’a kadar yükselmektedir .
• Bilateralite: Vakanın %30–50’si bilateral olarak saptanır .
• Yaş dağılımı: Sıklık ikinci dekatta zirveye ulaşır; sonrasında görece sabit kalır .

3 Patogenez ve Moleküler Genetik

İki baskın hipotez söz konusudur: (i) Traksiyonel – internal limitan membranın fokal yetersizliğiyle birleşen kenar vitröz yapışıklığı; (ii) İskemik-mikrovasküler – periferik kapiller obliterasyon sonrası gliotik atrofi.
2012 Japon popülasyonlu GWA çalışması COL4A4 intron 41 bölgesinde D2S0276i mikrosatellit varyantını koruyucu (OR = 0,63) olarak tanımlayarak bazal membran bütünlüğünü öne çıkarmıştır .

4 Doğal Seyir ve Komplikasyonlar

• Atrofik yuvarlak delikler: Büyük oranda stabil; yaşam boyu klinik dekolman riski <%0,3 .
• At nalı (flap) yırtıklar: Akut posterior vitröz dekolmanı sırasında kenar traksiyonuyla gelişir.
• Retina dekolmanı (RD): RD’li olguların %20–30’unda LD mevcuttur; ancak LD bulunan gözlerin yalnızca %0,3–0,5’i klinik dekolman geliştirir .
• Katarakt cerrahisi sonrası risk: IRIS® Registry verisi LD’nin bir yıllık RD olasılığını ~44 kat artırdığını göstermiştir .

5 Klinik Özellikler

Dolaylı oftalmoskopide soluk, sivri kenarlı, ağsı damar izleriyle çaprazlanan incelme zonları; kenarında “white-without-pressure” ve pigmente adacıklar; üzerlerinde ise vitröz lakünler tipiktir. Geniş açılı SLO ve süpür-kaynak OCT, mikrodeliğin ve vitröz yapışıklığın üç boyutlu görüntülenmesini mümkün kılar.

6 Yardımcı Tanı Yöntemleri

• Swept-source OCT (55°): İç retina kıvrımları, tam kat defektler, vitröz korteks yapışması.
• B-scan USG: Opak ortamda yırtık/dekolman taraması.
• Genetik test: Şimdilik araştırma düzeyinde; Stickler gibi herediter vitreopatilerde seçilmiş hastalarda kullanılır.

7 Ayırıcı Tanı

Periferik “paving-stone” dejenerasyonu, “snail-track” dejenerasyonu, meridyonal kıvrımlar ve periferik retinoskizis klinik ve OCT morfolojisiyle ayrılır.

8 Tedavi ve İzlem Stratejileri

8.1 Gözlem: Semptomsuz LD ve atrofik deliğe müdahale gerekmez; hasta fotopsi, uçuşan cisim, perde görme konularında bilgilendirilir ve yılda bir geniş pupil muayenesi önerilir .
8.2 Profilaktik lazer/krio: Yalnızca yüksek riskli durumlarda (semptomatik flap yırtık, karşı göz RD öyküsü, YAG kapsülomi/IO cerrahi öncesi geniş LD, yüksek miyopi > −8 D ile birlikte PVD) endikedir .
8.3 Cerrahi RD: Geniş açılı vitrektomi + perflorokarbon; LD sınırlarına endolazer bariyeri şarttır.

9 Prognoz

Uygun izlem ile yaşam boyu anatomik retina bütünlüğü ≥ %99’dur. Düşük riskli olgularda yıllık, psödofakik veya karşı göz RD geçirmiş olgularda ilk iki yıl altı aylık kontrol uygundur .

10 Geleceğe Yönelik Araştırmalar

• Biomekanik modeller: Vitreoretinal yapışma kuvvetini sayısallaştırarak yırtık tahmini.
• GENE-editing: COL4A4 hedefli baz düzenleyicilerle bazal membran stabilizasyonu.
• Yapay zekâ görüntüleme: UWF görüntülerde otomatik LD algılama algoritmaları > %90 duyarlılığa ulaşmıştır.

---

---

---