Mezenterik iskemi

Mezenterik iskemi, bağırsağı karın duvarına bağlayan ve ona kan sağlayan zar olan mezentere yetersiz kan akışıyla karakterize karmaşık bir durumdur. Terimin etimolojisi, Yunanca “mesos” (orta anlamına gelir) ve “enteron” (bağırsak anlamına gelir) kelimelerinin yanı sıra Yunanca “ischein” (geri tutmak) ve “haima” kelimelerinden gelen “iskemi” teriminden türemiştir. ” (kan), kan akışında bir kısıtlama olduğunu gösterir.

• Sessiz Bir Katil: Mezenterik iskeminin teşhis edilmesi zor olabilir, sıklıkla karın ağrısı gibi belirsiz semptomlarla ortaya çıkar ve erken teşhisi çok önemli hale getirir.
• Yaş Faktörü: Yaşlı nüfus, kan damarlarında ve kalp fonksiyonlarında yaşa bağlı değişiklikler nedeniyle daha duyarlıdır.
• Bağırsak Mikrobiyomu Bağlantısı: Son araştırmalar bağırsak mikrobiyomunun mezenterik iskeminin gelişiminde ve şiddetinde rol oynayabileceğini öne sürüyor.

Mezenterik iskeminin anlaşılması ve tedavisi yıllar içinde önemli ölçüde gelişmiştir. Tarihsel olarak bu durum iyi anlaşılmamıştı ve tanısı genellikle otopsi yapıldı. Mezenterik iskeminin tanı ve tedavisi, modern görüntüleme tekniklerinin ortaya çıkışına ve damar hastalıklarının daha iyi anlaşılmasına kadar gelişmedi. Başlangıçta bu durum cerrahi olarak tedavi edildi, ancak tıbbi görüntüleme ve müdahalelerdeki gelişmelerle birlikte daha az invaziv tedavi seçenekleri mevcut hale geldi.

Mezenterik iskemi akut veya kronik olabilir; akut mezenterik iskemi (AMI), acil müdahale gerektiren tıbbi bir acil durumdur. Kronik mezenterik iskemi (CMI), daha az ani olmasına rağmen yine de önemli morbiditeye neden olur ve AMI’ye ilerlemeyi önlemek için müdahale gerektirir.

Mezenterik iskeminin birincil nedeni, bağırsaklara kan sağlayan arterlerin daralmasına yol açan aterosklerozdur. Diğer nedenler arasında kan pıhtıları, düşük kan akışı durumları (örneğin kalp yetmezliğinden) ve mezenterik arter diseksiyonu sayılabilir. Mezenterik iskeminin semptomları değişebilir ancak sıklıkla karın ağrısı, bulantı, kusma ve ciddi vakalarda dışkıda kan bulunur.

Mezenterik iskeminin klinik semptomları, durumun akutluğuna ve ciddiyetine ve ayrıca ilgili spesifik damarlara bağlı olarak büyük ölçüde değişebilir. Mezenterik iskemi, her biri farklı klinik özellikler sergileyen, akut veya kronik olarak ortaya çıkabilir. Bu semptomları anlamak, bağırsak enfarktüsü gibi komplikasyonları önlemek amacıyla zamanında teşhis ve tedavi için çok önemlidir.

Akut Mezenter İskemi (AMI)

• Ani Şiddetli Karın Ağrısı: AMI’nin en belirgin semptomu, fiziksel bulgularla orantısız olan, ani başlayan şiddetli karın ağrısıdır. Ağrı genellikle yaygındır ve belirli bir bölgeye lokalize değildir.
• Bulantı ve Kusma: Bu belirtiler karın ağrısına eşlik edebilir.
• İshal: Bazı hastalarda bazen kan da içerebilen ishal görülebilir.
• Hızlı Kalp Atış Hızı: Taşikardi, durumun acısına ve stresine bir yanıt olarak ortaya çıkabilir.
• Dışkılama Aciliyeti Duygusu: Bu belirti bazı durumlarda ortaya çıkabilir.
• Erken Dönemde Minimal Fiziksel Bulgular: Başlangıçta karın çok fazla hassasiyet veya gerginlik göstermeyebilir, bu da bu durumun yalnızca fizik muayeneye dayalı olarak teşhis edilmesini zorlaştırır.

Kronik Mezenter İskemi (CMI)

• Yemek Sonrası Ağrı: CMI’lı bireyler genellikle yemekten 15 ila 60 dakika sonra ağrı hissederler. Bu ağrı birkaç saat sürebilir ve genellikle kramp veya donukluk olarak tanımlanır. Ağrı nedeniyle yemek yeme korkusu kilo kaybına yol açabilir.
• Kilo Kaybı: Yeme korkusu ve bunun sonucunda kalori alımının azalması nedeniyle önemli kilo kaybı yaygındır.
• Karında Şişkinlik: Hastalar dolgunluk veya şişkinlik hissi bildirebilirler.
• Mide bulantısı: AMI’den daha az şiddetli olsa da bu durum ortaya çıkabilir.
• Bağırsak Alışkanlıklarında Değişiklikler: İshal veya kabızlık meydana gelebilir.

Teşhis

Mezenterik iskemi tanısı, klinik değerlendirmeyi bir dizi tanısal testle birleştiren çok yönlü bir yaklaşımı kapsar. Hayatı tehdit eden bir duruma hızla ilerleme potansiyeli göz önüne alındığında, bu durumu etkili bir şekilde yönetmek için erken ve doğru teşhis çok önemlidir. Tanı süreci tipik olarak iskeminin varlığını doğrulamak ve nedenini belirlemek için hasta öyküsü, fizik muayene, laboratuvar testleri ve ileri görüntüleme tekniklerinin bir kombinasyonunu içerir.

Klinik değerlendirme

İlk değerlendirme, kapsamlı bir hasta öyküsü ve fizik muayene ile başlar. Anahtar hususlar arasında kardiyovasküler hastalık öyküsü, sigara kullanımı, hiper pıhtılaşma ve önceki karın ağrısı atakları gibi risk faktörlerinin değerlendirilmesi yer alır. Ancak fiziksel bulgular özellikle hastalığın erken evrelerinde spesifik olmayabilir.

Laboratuvar testleri

Laboratuvar testleri mezenterik iskeminin destekleyici kanıtını sağlayabilir ancak tek başına kesin değildir. Ortak bulgular şunları içerebilir:

• Lökositoz: Yüksek beyaz kan hücresi sayısı.
• Metabolik asidoz: Kan gazı analizi ile gösterilir.
• Yüksek laktat seviyeleri: Laktat, doku hipoksisine bağlı olarak yükselebilir.
• Yüksek D-dimer: Mezenterik iskemi için spesifik olmasa da trombozu düşündürür.

Görüntüleme çalışmaları

Görüntüleme, kan akışını ve bağırsak bütünlüğünü görselleştirmek için kullanılan çeşitli yöntemler ile mezenterik iskeminin teşhisinde kritik bir rol oynar:

Bilgisayarlı Tomografi Anjiyografi (BTA): BTA, akut mezenter iskemisi için en sık kullanılan tanı aracıdır. Kan damarlarının ayrıntılı görüntülerini sağlar ve tıkanıklıkları, damar daralmalarını veya diğer anormallikleri tespit edebilir. Ayrıca bağırsak duvarı ve çevresindeki yapıların değerlendirilmesine de olanak tanır. 6 saat içinde bakılması gerekir, aksi takdirde bağırsak ölür.

Manyetik Rezonans Anjiyografi (MRA): MRA, vasküler anormalliklerin saptanmasında benzer duyarlılık ve özgüllük ile BTA’ya iyonlaştırıcı olmayan bir radyasyon alternatifi sunar. İyotlu kontrast maddeye veya radyasyona maruz kalmanın endişe verici olduğu hastalarda özellikle faydalıdır.

Doppler Ultrason: Bu invaziv olmayan test, mezenterik arterler ve damarlardaki kan akışını değerlendirebilir. CTA veya MRA’dan daha az kesin olmakla birlikte, ilk değerlendirmede veya takip değerlendirmelerinde faydalı olabilir.

Geleneksel Anjiyografi: Bir zamanlar altın standart olarak kabul edilen geleneksel anjiyografi, mezenterik arterlere bir kateterin yerleştirilmesini ve kan akışını görselleştirmek için kontrast madde enjeksiyonunu içerir. İnvaziv olmasına rağmen anjiyoplasti veya stent yerleştirme gibi acil tedavi edici müdahale olanağı sunar.

Endoskopi: Bazı durumlarda, endoskopi, iskemi veya enfarktüs kanıtı açısından gastrointestinal sistemin içini doğrudan değerlendirmek için kullanılabilir, ancak kullanımı görüntüleme çalışmalarıyla karşılaştırıldığında daha sınırlıdır.

Tarih

İlk Bakışlar: MÖ 2000 gibi erken bir tarihte, Mısır tıbbi metinleri karın ağrısından ve kanlı dışkılardan söz ediyor ve bu da teşhis edilmemiş olası mezenterik iskemiye işaret ediyor.
Roma Bilmecesi: Romalı doktor Galen (MS 129-216) bağırsak “boğulma”sını tanımladı ve bu durumun mekanik nedenlerine dair bir farkındalık olduğunu öne sürdü.

Ortaçağ Sisleri:

Karanlık Çağlar: Orta Çağ’da bilgi durakladı; mezenterik iskemi muhtemelen diğer karın hastalıklarıyla karıştırıldı.
Rönesans’ın Yeniden Ortaya Çıkışı: 16. yüzyılda “modern anatominin babası” Andreas Vesalius, bağırsakların ve kan damarlarının ayrıntılı tanımlarını sunarak gelecekteki anlayışa zemin hazırladı.

Aydınlanma Çağı:

Teşhisin Şafağı: 18. yüzyılda yapılan otopsiler, mezenterik iskeminin belirgin işaretlerini ortaya çıkardı ve bu da onun ayrı bir patoloji olarak resmi olarak tanınmasına yol açtı.
Cerrahi Atılımlar: 19. yüzyılda cerrahi müdahaleye yönelik ilk girişimler görüldü, ancak sınırlı anlayış ve yüksek ölüm oranları ilerlemeyi engelledi.

Modern Mucizeler:

20. Yüzyıl Atılımları: 20. yüzyıl, mezenterik iskemi yönetiminde bir devrime tanık oldu.
Anjiyografi: X-ışını görüntüleme teknikleri, kan akışının görselleştirilmesine olanak tanıyarak teşhis ve tedavi planlamasına yardımcı olur.
Geliştirilmiş Cerrahi: Cerrahi tekniklerdeki ve perioperatif bakımdaki iyileştirmeler, hayatta kalma oranlarını önemli ölçüde artırdı.
Tıbbi Gelişmeler: Kan pıhtılarını önlemeye ve altta yatan koşulları yönetmeye yönelik ilaçlar, mezenterik iskemi riskini daha da azalttı.

İleri Okuma

1. Kolkman, J. J., & Geelkerken, R. H. (2007). Diagnosis and treatment of chronic mesenteric ischemia: An update. Best Practice & Research Clinical Gastroenterology, 21(1), 109-118. This article provides a comprehensive overview of the diagnosis and treatment options for chronic mesenteric ischemia, highlighting the importance of early detection and intervention.
2. Acosta, S. (2010). Epidemiology of mesenteric vascular disease: Clinical implications. Seminars in Vascular Surgery, 23(1), 4-8. This study discusses the epidemiology of mesenteric vascular disease, offering insights into its clinical implications and the importance of understanding its demographic distribution for effective management.
3. Brandt, L. J., & Boley, S. J. (2000). AGA technical review on intestinal ischemia. Gastroenterology, 118(5), 954-968. This technical review by the American Gastroenterological Association provides an in-depth look at intestinal ischemia, covering pathophysiology, diagnosis, and treatment guidelines.
4. Zettervall, S. L., Lo, R. C., Soden, P. A., et al. (2017). Trends in the management and outcomes of acute mesenteric ischemia: Analysis from the National Surgical Quality Improvement Program database. Journal of Vascular Surgery, 65(4), 1043-1052. This study analyzes trends in the management and outcomes of acute mesenteric ischemia, utilizing data from the National Surgical Quality Improvement Program to identify changes in treatment approaches and patient outcomes over time.
5. Kanasaki, S., Furukawa, A., Fumoto, K., Hamanaka, Y., Ota, H., & Takase, K. (2018). Acute mesenteric ischemia: Multidetector CT findings and endovascular management. Radiographics, 38(3), 945-961. This article reviews the role of multidetector CT in the diagnosis of acute mesenteric ischemia and discusses the potential for endovascular management based on imaging findings.
6. Expert Panel on Gastrointestinal Imaging, Kamel, I. R., et al. (2017). ACR Appropriateness Criteria® Suspected Mesenteric Ischemia. Journal of the American College of Radiology, 14(5S), S266-S271. This document provides guidelines on the appropriate use of imaging modalities for suspected mesenteric ischemia, as evaluated by an expert panel.
7. Rha, S. E., Ha, H. K., Lee, S. H., Choi, B. G., Kim, J. K., & Auh, Y. H. (2000). CT and MR imaging findings of bowel ischemia from various primary causes. Radiographics, 20(1), 29-42. This study explores the CT and MR imaging findings associated with bowel ischemia, offering insights into how different causes of ischemia may present on imaging studies.