Haşhaştan üretilen ve opiat adı verilen bir sınıfa mensup bir analjezik (ağrı kesici) olan morfin yaygın olarak kullanılsa da, ızdırabı arttırdığı yönünde bazı gözlemler de yapılmaktaydı. Ancak bu gözlemlerin genelliği ve olası bir ağrı artırıcı etkinin mekanizması bilinmiyordu.

ABD’deki Colorado Boulder Üniversitesi’nden sinirbilim uzmanlarının yürüttüğü araştırmada, üzerinde çalışılan erkek sıçanların arka bacaklarındaki siyatik sinirlerine ameliyat yoluyla dikiş atılarak bu sinirler sıkıştırıldı. Bu yolla sıçanların arka bacaklarında ızdırap yaratıldı.

Ameliyattan on gün sonra, bir grup sıçana beş gün boyunca morfin, kontrol grubuna ise tuzlu su tedavisi uygulandı. Sıçanlarda ızdırap seviyesi, yaralı bacaklarına dokunulduğunda bacaklarını ne kadar çabuk çektiklerine göre belirlendi.

Şaşırtıcı biçimde, morfin almayan sıçanların acısının azalması dört hafta sürerken, morfin verilen hayvanlarda bu süre ikiye katlanarak sekiz haftaya çıktı.

PNAS‘ta yayınlanan makalede araştırmacılar, morfinin ızdırabı uzatıcı etkisinin tahmin edilenden çok daha uzun olduğunu belirtiyorlar. Ayrıca yazarlar, dişi sıçanlarla yaptıkları deney sonuçlarına bu makalede yer vermemiş olsalar da, acı süresinin morfin verilen dişilerde daha da uzadığını belirtiyor.

Acı süresinin uzamasının sebebi, omuriliğin verdiği yangılı bir tepki. Araştırmacılar, bağışıklık sisteminin morfini bir tehdit olarak algılayıp çareyi mikrogliya adı verilen özelleşmiş hücreler yoluyla yangıyı artırmakta bulduğunu düşünüyor.

Araştırmacılar mikrogliyaların aktivasyonunu özel bir ilaçla durdurduklarında, acı duyumunun normale döndüğünü buldular.

Araştırmacıların hedefinde şu anda iki soru var: (1) Benzer bir tepki insanlarda da oluşuyor mu? (2) Opiat bazlı ağrı kesicilerin hepsi aynı veya benzer bir etkiye sahip mi?

Bilim insanları, bu soruların cevaplarına dair ayrıntıların ortaya çıkmasıyla birlikte Vicodin vb. ağrı kesicilerin doktorlar tarafından artık tercih edilmeyebileceğini belirtiyor. Öte yandan araştırmacılar, bu deneyin genetik açıdan birbirinin kopyası sıçanlar üzerinde gerçekleştirildiğini, dolayısıyla insanların opiatlara verecekleri tepkinin çok daha çeşitli olabileceğini ifade ediyor.

İlgili makale ve haber:

  • Grace v.d., 2016, PNAS, “Morphine paradoxically prolongs neuropathic pain in rats by amplifying spinal NLRP3 inflammasome activation”, dx.doi.org/ 10.1073/pnas.1602070113
  • ScienceNews 
  • BilimSol