Okülerjik kriz

Okülojirik kriz ve okülerjik kriz terimlerinin etimolojisi, her iki kelimenin kökeni ve anlamına dayanır.

Okülojirik Kriz

• Kelime kökeni:
  • Okülo-: Latince oculus kelimesinden türetilmiştir ve “göz” anlamına gelir.
  • Jirik: Yunanca gyros (γύρος) kelimesinden gelir ve “dönme, dairesel hareket” anlamını taşır.
  • Kriz: Fransızca crise kelimesinden türetilmiş olup, Eski Yunanca krisis (κρίσις) kelimesine dayanır. “Hastalığın dönüm noktası” veya “karar anı” anlamına gelir.

Bu terim, gözlerin istemsiz yukarıya veya yana doğru hareket ettiği bir durumu tanımlamak için kullanılır. Etimolojik olarak, “gözün dönme hareketiyle ilişkilendirilmiş kriz” anlamını taşır.

Okülerjik Kriz

• Kelime kökeni:
  • Oküler: Latince ocularis kelimesinden türetilmiştir ve yine “gözle ilgili” anlamına gelir.
  • Erjik: Bu bölüm Yunanca veya Latince bir kök içermez; Türkçe’de distoni türlerini ifade eden bir ekleme olarak kullanılmış olabilir.
  • Kriz: Yukarıda açıklandığı gibi, Fransızca ve Yunanca kökenlidir.

Bu terim de göz kaslarının akut distonik reaksiyonlarını ifade eder. Ancak, “okülerjik kriz” daha modern bir adlandırma olarak kabul edilir ve klinik literatürde daha az yaygın kullanılır.

Terminolojik ve klinik bağlamda ortaya çıkar. Her iki terim de akut distonik reaksiyonları tanımlamak için kullanılır, ancak genellikle aynı durumu ifade eder.

Okülojirik Kriz

• Tanımı: Gözlerin istemsiz olarak yukarıya veya yanlara doğru kaymasıyla karakterize bir hareket bozukluğudur. Bu durum genellikle ilaçlara bağlı olarak gelişir ve epileptik olmayan bir distoni türüdür.
• Etiyoloji: Nöroleptikler (örneğin haloperidol), metoklopramid gibi antiemetikler, antiepileptikler ve diğer ilaçlar bu duruma neden olabilir. Parkinson hastalığı ve multipl skleroz gibi nörolojik durumlarla da ilişkilendirilebilir.
• Belirtiler: Gözlerin yukarıya kayması, boyun kaslarında kasılma (tortikollis), yüz spazmları, göz ağrısı ve kriz sonrası bitkinlik hali.
• Tedavi: Antikolinerjik ilaçlar (örneğin benzatropin) genellikle semptomları hızla düzeltir.

Okülerjik Kriz

• Tanımı: Ekstraoküler kasların akut distonik reaksiyonu olarak tanımlanır. Gözlerin yukarı veya laterale deviye olması ve boynun hiperekstansiyonu ile karakterizedir.
• Etiyoloji: Antiemetik ve antipsikotik ilaçların yan etkisi sonucu ortaya çıkar. Metoklopramid kullanımı yaygın bir neden olarak gösterilir.
• Belirtiler: Göz hareketleriyle birlikte boynun arkaya doğru kasılması, gözlerde ağrı ve istemsiz hareketler görülür.
• Tedavi: Parenteral biperiden veya diazepam gibi ilaçlarla müdahale edilir.

Okülojirik Kriz, başlangıçta 1916-1917 kışında başlayan ve 1930’lara kadar devam eden gizemli bir pandemi olan ensefalit lethargica’yı takip eden bir durum olan post-ensefalit Parkinson hastalığı bağlamında gözlemlendi. Bazen nörolojik sonuçları nedeniyle 1918 İspanyol gribiyle karşılaştırılan bu pandemi, gecikmiş parkinsonizme ve Okülojirik Kriz gibi ilişkili semptomlara yol açtı. Ensefalit lethargica salgını sırasında okülojirik krizlerin tarihi gibi tarihsel anlatımlar, ilk raporların muhtemelen 1910’larda bu zamanlarda ortaya çıktığını ve tıbbi literatürde ensefalit salgınından kurtulan hastalarla ilişkilendirildiğini öne sürüyor. Bu dönem, dönemin hareket bozukluklarından ziyade bulaşıcı hastalıklara odaklanması göz önüne alındığında beklenmedik bir bağlantı olan ilk tanınmayı işaret ediyor.

Postensefalitik Parkinsonizm – genel bakış‘de açıklandığı gibi, post-ensefalitik Parkinson hastalığı, Okülojirik Krizler de dahil olmak üzere parkinson semptomlarının ortaya çıkmasından önce, bazen ilk enfeksiyondan yıllar sonra, tipik olarak bir latent dönem gösterdi. Bu latent dönem, erken teşhislere karmaşıklık kattı ve klinik çalışmalarda, Okülojirik krizler: Fenomenoloji, etiyoloji, patogenez ve tedavi incelemesi‘de görüldüğü gibi, sabit yukarı bakış ve ilişkili psikiyatrik özellikler gibi semptomlar kaydedildi.

Antipsikotik Dönem ve Artan Görülme Sıklığı

1950’ler, öncelikle şizofreni gibi psikiyatrik rahatsızlıkların tedavisi için antipsikotik ilaçların yaygın olarak tanıtılmasıyla önemli bir değişime işaret etti. Bu ilaçlar, genellikle dopamin reseptör blokerleri, Okülojirik Krizleri tetikleyerek görülme sıklığında belirgin bir artışa yol açmıştır. Okülojirik krizler: Etiyoloji, patofizyoloji ve terapötik yaklaşımlar gibi literatür, bu dönemi, ilaç kaynaklı reaksiyonlar ile Okülojirik Kriz arasındaki bağlantının belirginleştiği bir dönüm noktası olarak vurgulamaktadır. Bu dönem, farmakolojik gelişmelerin beklenmeyen sonuçlarını vurgulamıştır ve raporlar, bu krizlerin ilaç uygulamasından dakikalar veya saatler sonra meydana gelebileceğini ve akut distoni olarak sınıflandırılabileceğini belirtmiştir.

Bağlantı beklenmedik bir durumdu çünkü antipsikotikler ruh sağlığını stabilize etmek için tasarlanmıştı, ancak şiddetli ekstrapiramidal reaksiyonları içeren bir yan etki profili ortaya koydular. 1950 civarında başlayan bu dönemde, klinisyenler terapötik faydaları bu tür risklere karşı dengelemekle boğuşuyordu; bu zorluk Okülojirik Kriz Üzerine Spot Işığı: Bir İnceleme gibi incelemelerde belgelenmiştir.

Daha Geniş İlaç Bağlantıları ve Genişleyen Etiyoloji

Zamanla, Okülojirik Kriz’in etiyolojisi antipsikotiklerin ötesine geçerek, özellikle mide bulantısı ve kusmayı kontrol etmek için kullanılan bazı antiemetikler olmak üzere diğer ilaçları da kapsadı. Bu genişleme önemli bir gelişmeydi çünkü muhtemelen dopamin metabolizması bozukluklarıyla ilişkili ortak bir mekanizmayı öneriyordu. Okülojirik Krizin Klinik Tedavisi Üzerine Kısa Bir İnceleme gibi çalışmalarda, antiemetik olan metoklopramid gibi ilaçların benzer krizleri tetikleyebileceği ve farmakolojik risk değerlendirmesinin karmaşıklığını artırabileceği belirtilmiştir.

Bu genişleme beklenmedik bir gelişmeydi çünkü Okülojirik Krizin psikiyatrik tedavilerle sınırlı olmadığını ve nörotransmitter sistemlerini etkileyen çeşitli ilaç sınıflarından kaynaklanabileceğini vurgulamıştır. Eğitim Videosu NeuroImages: Tedavi Edilen Parkinson Hastalığında Okülojirik Kriz dahil olmak üzere literatür, bu nedenleri kategorize etmeye başlamış ve durumun diğer bozuklukları taklit edebileceğini ve gerçek Okülojirik Krizleri ayırt etmek için dikkatli tanı kriterleri gerektiğini belirtmiştir.

Modern Anlayış ve Gelişmiş Yönetim

Son yıllarda, özellikle 20. yüzyılın sonlarından itibaren, Okülojirik Kriz anlayışı derinleşmiş ve gelişmiş yönetim ve önleme stratejilerine yol açmıştır. Okülojirik krizle seyreden Parkinson hastalığı çalışmasında görüldüğü gibi modern araştırmalar, “off” dönemlerinde kriz yaşayan Parkinson hastaları için dopaminerjik ilaçların ayarlanması gibi tedavilerin kişiye özel hale getirilmesine odaklanmıştır. Okülojirik kriz: Düşünce bozukluğu ve oküler sapma sendromu gibi incelemeler, antikolinerjik ajanları ve semptomları derhal yönetmek için diğer müdahaleleri vurgulayarak tanı kriterleri ve tedavi yaklaşımları önermiştir.

1. Stern, M. B., Koller, W., & Lang, A. (1982). Oculogyric crises: Etiology, pathophysiology, and treatment. Archives of Neurology, 39(10), 665-668.
2. Posner, A., & Schlossman, A. (1948). Further observations on the syndrome of glaucomatocyclitic crises. Transactions of the American Ophthalmological Society, 46, 159-172.
3. Chandler, P. A. (1952). Acute angle-closure glaucoma: Its course and treatment. American Journal of Ophthalmology, 35(2), 118-126.
4. Werner, S. C. (1963). Modification of the classification of the eye changes of Graves’ disease. American Journal of Ophthalmology, 55(5), 802-805.
5. Peyman, G. A., & Vastine, D. W. (1980). Endophthalmitis: Diagnosis and management. Grune & Stratton.
6. Hayreh, S. S. (1996). Retinal arterial occlusion. Progress in Retinal and Eye Research, 16(6), 621-687.