Ömenore

tarafından | Eki 9, 2016 | Jinekoloji

Ömenore ve Menstrüel İşlev Bozuklukları

1. Ömenorenin Tanımı

  • Normal, ağrısız âdet kanaması olarak tanımlanır.
  • Ortalama olarak menstrüel siklusun 25-35 günlük düzenli aralıklarla gerçekleşmesiyle karakterizedir.

2. Tipik Menstrüel Siklus Özellikleri

  • Siklus süresi: 25-35 gün
  • Kanama süresi: 3-7 gün
  • Kanama miktarı: 30-80 mL
  • Kanamanın ağrısız olması
  • Kanamanın düzenli olması

3. Menstrüel İşlev Bozuklukları

  • Ömenorenin yukarıda belirtilen özelliklerinden birinin veya birkaçının bozulması, menstrüel işlev bozukluğu olarak tanımlanır.
  • Menstrüel işlev bozuklukları genellikle aşağıdaki şekillerde ortaya çıkar: a) Siklus Aralığının Bozulması
    • Oligomenore: Siklus aralığının 35 günden uzun olması
    • Polimenore: Siklus aralığının 21 günden kısa olması
    b) Kanama Süresinin veya Miktarının Bozulması
    • Menoraji: Normalden fazla ve/veya uzun süren adet kanamaları
    • Hipomenore: Normalden az miktarda ve/veya kısa sürede olan kanamalar
    c) Kanamanın Düzeninin Bozulması
    • Metroraji: Siklus aralığı dışında, düzensiz kanamalar
    • Menometroraji: Hem miktar hem de süre açısından düzensiz ve aşırı kanamalar
    d) Kanama ile Beraber Şikâyetlerin Eşlik Etmesi
    • Dismenore: Ağrılı adet kanamaları
    • Premenstrüel sendrom (PMS): Adet öncesi dönemde ortaya çıkan fiziksel ve duygusal semptomlar

4. Ömenorenin Bozulma Nedenleri

  • Hormonal dengesizlikler
  • Endokrin hastalıklar (ör. tiroid, prolaktinom)
  • Yapısal nedenler (ör. polip, miyom, adenomyozis)
  • Enfeksiyonlar
  • Stres ve psikolojik faktörler
  • Sistemik hastalıklar (ör. kronik hastalıklar, kan hastalıkları)
  • İlaç kullanımı
Keşif

1. Tarihsel Gelişim ve İlk Tanımlamalar

  • Menstrüel döngünün ve normal âdet kanamasının (ömenore) tıbbi olarak tanımlanması, antik çağlardan itibaren tıp literatüründe yer almıştır.
  • Hipokrat (MÖ 460–370), kadın sağlığında âdet döngüsünün ve düzeninin önemini vurgulamış; “Kadın Hastalıkları” başlığı altında menstrüasyonun özelliklerini tanımlamıştır.
  • Galen (MS 129–200) menstrüasyonun fizyolojik sürecini incelemiş ve kanamanın düzenliliğini sağlığın göstergesi olarak belirtmiştir.

2. Modern Bilimsel Dönem

  • 19. yüzyılda, menstrüel siklusun hormonal kontrolü ve fizyolojisi üzerine sistematik çalışmalar başlamıştır.
  • 1920’li yıllarda, Allen ve Doisy, hayvan deneyleriyle östrojenin menstrüel siklus üzerindeki etkilerini göstermiştir.
  • 1930’larda progesteronun keşfiyle, menstrüel siklusun endokrin kontrolü daha ayrıntılı olarak ortaya konmuştur.
    1. yüzyıl ortalarında, modern jinekoloji literatüründe normal siklusun tanımlanması, “ömenore” teriminin kullanılması ve menstrüel işlev bozukluklarının sınıflandırılması yaygınlaşmıştır.

3. Terminoloji ve Sınıflandırma

  • “Ömenore” terimi, antik Yunanca’dan türemiş olup tıp literatüründe ilk kez sistematik olarak 20. yüzyılda kullanılmaya başlanmıştır.
  • Menstrüel bozuklukların tanımı ve sınıflandırılması, özellikle 21. yüzyılda FIGO’nun (International Federation of Gynecology and Obstetrics) standartlaştırma çalışmalarıyla güncellenmiştir.
İleri Okuma
  1. Hippocrates. (c. 400 BC). Diseases of Women. In: Littre E, ed. Oeuvres Completes d’Hippocrate. Paris: J.B. Baillière.
  2. Galen. (c. 180 AD). On the Affected Parts. In: Singer C, ed. Galen: Selected Works. Oxford: Oxford University Press.
  3. Allen, E., & Doisy, E. A. (1923). An ovarian hormone: preliminary report on its localization, extraction and partial purification, and action in test animals. JAMA, 81(10), 819-821.
  4. Butenandt, A., & Westphal, U. (1934). Über Progesteron. II. Umwandlung des Pregnandiols in das Corpus-Luteum-Hormon (Progesteron). Zeitschrift für Physiologische Chemie, 233, 321-329.
  5. Speroff, L., Glass, R. H., & Kase, N. G. (1999). Clinical Gynecologic Endocrinology and Infertility. Lippincott Williams & Wilkins, 6th Edition, pp. 363-398.
  6. Fraser, I. S., Critchley, H. O., Broder, M., & Munro, M. G. (2011). The FIGO recommendations on terminologies and definitions for normal and abnormal uterine bleeding. Seminars in Reproductive Medicine, 29(5), 383–390.
  7. Munro, M. G., Critchley, H. O., Broder, M. S., & Fraser, I. S. (2018). FIGO classification system (PALM-COEIN) for causes of abnormal uterine bleeding in non-gravid women of reproductive age. International Journal of Gynecology & Obstetrics, 143(3), 393–408.