On yıl önce çığır açan bir gelişmeyle Jürgen Knoblich ve Viyana’daki ekibi, laboratuvarda kök hücrelerden yetiştirilen organlara benzeyen 3 boyutlu yapılar olan insan beyni organoidlerini başarıyla büyüttü. Araştırmaları, beynin ortalamadan küçük olduğu bir durum olan mikrosefali gelişiminin haritasını çıkarmaya odaklandı. Organoidler, özellikle insanlarda organ gelişimine ilişkin benzersiz bilgiler sunuyor ve araştırmacıların hayvan modellerinde bulunmayan süreçleri incelemesine olanak tanıyor.
Ancak Knoblich, “mini beyin” teriminin yanıltıcı olduğunu ve etik kaygıları tetiklediğini vurguluyor. Organoidler minyatür beyinler değil, araştırma amacıyla beyin gelişiminin belirli yönlerinin yeniden yaratılmasıdır. Knoblich bu terimin kullanılmamasını tavsiye ediyor ve organoid araştırmasının doğası hakkında açık bir iletişimin gerekliliğini vurguluyor.
Organoidlerin incelenmesi, insanlara özgü olan ve diğer hayvanlarda gözlemlenmeyen süreçler de dahil olmak üzere insan organ gelişimi hakkında değerli bilgiler sağlar. İnsanlarda hastalıklara neden olan bazı genetik mutasyonlar hayvan deneyleri yoluyla incelenemez, bu da organoidleri bu durumları anlamak için çok önemli bir araç haline getirir.
Knoblich, insan ve fare beyinleri arasındaki farklılıkların altını çiziyor; bunlar arasında insan beynindeki daha uzun gelişim süresi ve daha fazla sayıda sinir hücresi yer alıyor. Bireysel sinir hücrelerinin karmaşıklığı da türler arasında farklılık gösteriyor. Araştırmacılar hayvan modelleri yerine organoidleri kullanarak hayvan deneylerine olan ihtiyacı önleyebilir veya azaltabilir, ancak hayvan deneylerinin tamamen ortadan kaldırılması şu anda tüm araştırma alanlarında uygulanabilir veya sorumlu değildir.
Sonuç olarak, organoidlerin geliştirilmesi insan organ gelişimi ve hastalıklarının incelenmesi için yeni olanaklar yaratmıştır. Organoidler belirli araştırma alanlarında avantajlar sunarken, hayvan modellerinin yerine geçecek bir araç olarak değil, karmaşık biyolojik süreçlere ilişkin anlayışımızı geliştirmemize katkıda bulunan tamamlayıcı araçlar olarak görülmelidir.
Kaynak: Lancaster MA, Renner M, Martin CA, Wenzel D, Bicknell LS, Hurles ME, Homfray T, Penninger JM, Jackson AP, Knoblich JA. Cerebral organoids model human brain development and microcephaly. Nature. 2013 Sep 19;501(7467):373-9. doi: 10.1038/nature12517. Epub 2013 Aug 28. PMID: 23995685; PMCID: PMC3817409.
