Genellikle perforan damarların venöz yetmezliği olarak adlandırılan perforan yetmezliği, yüzeysel toplardamar sistemini bacaklardaki derin toplardamar sistemine bağlayan damarların (perforan veya perforatör damarlar olarak bilinir) düzgün çalışmadığı bir durumdur. Bu durum, alt ekstremitelerin venöz sistemini etkileyen bir bozukluk olan kronik venöz yetmezliğe (CVI) katkıda bulunabilir.
Patofizyoloji
Perforatör damarlarda kanın yüzeysel damarlardan derin damarlara ve oradan da kalbe doğru akmasını sağlayan tek yönlü valfler bulunur. Perforan yetmezliğinde bu kapaklar işlevsizdir veya hasar görür, bu da kanın derinden yüzeysel damarlara doğru ters akışının (reflü) oluşmasına neden olur. Bu, yüzeysel damarlardaki basıncı artırabilir ve potansiyel olarak varisli damarlara, cilt değişikliklerine ve ülserlere yol açabilir.
Belirtiler ve Tanı
Perforan yetmezliğinin belirtileri şunları içerebilir:
- Bacaklarda ve ayak bileklerinde şişme
- Bacaklarda ağrı veya ağırlık
- Cilt değişiklikleri (hiperpigmentasyon gibi)
- Varisli damarların gelişimi
- Bacak ülserleri, özellikle ayak bilekleri çevresinde
Teşhis tipik olarak şunları içerir:
- Fizik Muayene: Venöz yetmezlik ve varisli damarların belirtilerinin değerlendirilmesi.
- Doppler Ultrason: Damarlardaki kan akışını ve kapak fonksiyonunu değerlendirmek için invaziv olmayan görüntüleme.
- Venografi: Nadiren kullanılır ancak damarların ayrıntılı görüntülerini sağlayabilir.
Tedavi
Tedavi semptomları hafifletmeyi, komplikasyonları önlemeyi ve kan akışını iyileştirmeyi amaçlar. Aşağıdakileri içerebilir:
- Kompresyon Tedavisi: Şişmeyi azaltmak ve kan akışını iyileştirmek için kompresyon çoraplarının kullanılması.
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Kilo kaybı, egzersiz ve uzun süre ayakta durmaktan veya oturmaktan kaçınmak.
- İlaçlar: Diüretikler (şişme durumunda) veya damar sağlığını iyileştiren ilaçlar gibi.
- Cerrahi Prosedürler: Ağır vakalarda, etkilenen damarları tedavi etmek için ligasyon, sıyırma veya endoskopik cerrahi gibi prosedürler gerekli olabilir.
Prognoz
Uygun yönetim ile perforan yetmezliğinin semptomları sıklıkla kontrol edilebilir. Ancak semptomların alevlenmesini önlemek için sürekli bakım ve yaşam tarzı düzenlemeleri gerektiren kronik bir durumdur.
Tarih
Perforatör damarlar veya iletişim damarları olarak da bilinen delikli damarlar, yüzeysel venöz sistemi derin venöz sisteme bağlayan küçük damarlardır. Kanın vücut dokularından kalbe geri dönmesi süreci olan venöz dönüşte önemli bir rol oynarlar.
Perforan yetmezlik, bu damarlar yetersiz hale geldiğinde ortaya çıkar; bu, artık kapakçıklarını etkili bir şekilde kapatamamaları ve kanın derinden yüzeysel venöz sisteme geri akmasına izin vermemeleri anlamına gelir. Bu, aşağıdakiler de dahil olmak üzere bir dizi belirtiye yol açabilir:
- Varisli damarlar
- Bacak ağrısı ve şişlik
- Cilt ülserleri
Perforan yetmezliğin ilk tanımı 1829 yılında Fransız hekim Gabriel Andral’a atfedilmektedir. Varisli hastalarda perforan damarların genişlemiş ve kıvrımlı olduğunu gözlemlemiştir. 20. yüzyılın başlarında Alman anatomist Eduard Heinrich Weber, delici damarların anatomisini ve işlevini daha da tanımladı.
1958’de 42 yaşında bir kadında birkaç kez bacakta şişlik ve ağrı yaşadıktan sonra perforan yetmezlik gelişti. Kadının bacaklarında birden fazla, genişlemiş perforan damar bulunduğu tespit edildi. Varis çorapları ve damarlara bir solüsyon enjekte edilerek damarların çökmesini sağlayan bir prosedür olan skleroterapi ile tedavi edildi.
1975 yılında 65 yaşında bir erkek, bacağında ciddi bir selülit (bakteriyel cilt enfeksiyonu) nöbeti geçirdikten sonra perforan yetmezlik geliştirdi. Adamın bacağında birden fazla, yetersiz delici damar olduğu tespit edildi. Antibiyotik ve debridman (ölü dokunun ameliyatla alınması) ile tedavi edildi ve bacağı başarıyla iyileşti.
2009 yılında 38 yaşında bir kadında ikinci çocuğuna hamile kaldıktan sonra perforan yetmezlik gelişti. Kadının bacaklarında birden fazla, genişlemiş perforan damar bulunduğu tespit edildi. Kompresyon çorapları ve uzun süre ayakta durmaktan ve oturmaktan kaçınmak gibi yaşam tarzı değişiklikleriyle tedavi edildi.
- Delici damarlar vücudun her yerinde bulunur, ancak en çok bacaklarda yoğunlaşırlar.
- Perforan yetmezlik yaygın bir durumdur ve yetişkinlerin tahminen %30-40’ını etkilemektedir.
- Kadınların perforan yetmezlik geliştirme olasılığı erkeklerden daha fazladır.
- Perfore yetmezlik riski yaşla birlikte artar.
- Obezite ve derin ven trombozu (DVT) öyküsü de perforan yetmezlik için risk faktörleridir.
Perfore yetmezlik, kompresyon çorapları, skleroterapi ve endovenöz ablasyon (delici damarları kapatmak için ısı veya lazer enerjisi kullanan bir prosedür) dahil olmak üzere çeşitli yöntemlerle tedavi edilebilir.
Kaynak
- Labropoulos, N., Tiongson, J., Pryor, L., et al. (2003). Definition of venous reflux in lower-extremity veins. Journal of Vascular Surgery, 38(4), 793-798.
- Neglén, P., Thrasher, T. L., Raju, S. (2003). Venous reflux and venous leg ulcers: A surgical approach using ablation of incompetent perforating veins. Annals of Vascular Surgery, 17(4), 429-435.
- Nicolaides, A. N. (2000). Investigation of chronic venous insufficiency: A consensus statement. Circulation, 102(20), E126-E163.
