Prostatopati

tarafından | Kas 2, 2016 | Androloji, Klinik tıp

Prostat bezi hastalıklarını ifade etmek için kullanılan genel terim “prostatopati ‘ veya çoğul formda ’prostatopatiler ”dir. Bu terim Yunanca “prostata” (prostat) ve “pathos” (hastalık veya acı) köklerinden türemiştir. “-pati” eki tıbbi terminolojide yaygın olarak bir hastalığı veya bozukluğu belirtmek için kullanılır. Dolayısıyla, “prostatopati” prostat bezini etkileyen ve her biri farklı nedenlere, semptomlara ve tedavilere sahip bir dizi durumu kapsar.

Yaygın Prostatopatiler

Benign Prostat Hiperplazisi (BPH)

    • Tanım:** BPH, yaşlı erkeklerde sık görülen, prostat bezinin kanserli olmayan bir büyümesidir. Prostat büyüdükçe üretrayı sıkıştırarak idrara başlamada zorluk, zayıf idrar akışı, sık idrara çıkma ve noktüri (gece idrara çıkma ihtiyacı) gibi üriner semptomlara yol açabilir.
    • Patofizyoloji:** BPH’nin kesin nedeni tam olarak anlaşılamamıştır, ancak erkekler yaşlandıkça hormonal değişikliklerle, özellikle de dihidrotestosterondaki (DHT) artışla ilişkili olduğuna inanılmaktadır.
    • Tedavi:** Seçenekler arasında ilaçlar (alfa blokerler, 5-alfa redüktaz inhibitörleri), minimal invaziv tedaviler ve cerrahi (örn. prostatın transüretral rezeksiyonu veya TURP) yer alır.

    Prostatit

      • Tanım:** Prostatit, prostat bezinin akut veya kronik olabilen iltihaplanmasını ifade eder. Çeşitli tiplere ayrılır:
        • Akut bakteriyel prostatit:** Ateş, titreme, dizüri (ağrılı idrara çıkma) ve pelvik ağrı ile karakterize ani bir bakteriyel enfeksiyon.
        • Kronik bakteriyel prostatit:** Akut prostatite benzer semptomlar gösteren ancak daha az şiddetli ve daha kalıcı olan tekrarlayan bakteriyel bir enfeksiyondur.
        • Kronik prostatit/kronik pelvik ağrı sendromu (CP/CPPS):** Pelvik ağrı ve idrar güçlüğü semptomları ile seyreden, ancak genellikle net bir bakteriyel nedeni olmayan en yaygın formdur.
      • Tedavi:** Türüne bağlı olarak, tedaviler antibiyotikleri, anti-enflamatuar ilaçları, alfa blokerleri ve yaşam tarzı değişikliklerini içerebilir.

      Prostat Kanseri

        • Tanım:** Prostat kanseri, prostat bezi içindeki hücrelerin kontrolsüz büyümesidir. Erkeklerde en sık görülen kanserlerden biridir ve minimal tedavi gerektiren yavaş büyüyen tümörlerden hızla yayılan agresif formlara kadar değişebilir.
        • Belirtiler:** Erken evrelerde genellikle belirti görülmez, ancak hastalık ilerledikçe belirtiler arasında idrar yapma zorluğu, idrarda veya menide kan, pelvik ağrı ve erektil disfonksiyon yer alabilir.
        • Tedavi:** Seçenekler arasında aktif gözetim, cerrahi (radikal prostatektomi), radyasyon tedavisi, hormon tedavisi, kemoterapi ve immünoterapi gibi daha yeni tedaviler yer alır.

        Prostatik İntraepitelyal Neoplazi (PIN)

          • Tanım:** PIN, prostat hücrelerinin mikroskobik görünümünde değişikliklerin olduğu ve prostat kanserinin habercisi olabilecek bir durumdur. Yüksek dereceli PIN, artmış prostat kanseri riski için bir belirteç olarak kabul edilir.
          • Tanı ve Yönetim:** PIN tipik olarak başka nedenlerle yapılan bir biyopsi sırasında tespit edilir. Yüksek dereceli PIN yakın izlemeyi gerektirir, ancak kansere ilerlemediği sürece genellikle özel bir tedavi gerekmez.

          Klinik Önemi

          “Prostatopati” terimi geniş kapsamlı ve spesifik değildir ve sağlık hizmeti sağlayıcıları tipik olarak prostatı etkileyen spesifik duruma göre daha kesin terimler kullanır. Etkili tedavi ve yönetim için doğru tanı ve bu durumlar arasında ayrım yapılması çok önemlidir. Prostatopatiler, özellikle idrar ve cinsel işlev açısından bir erkeğin yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir, bu da erken teşhis ve tedaviyi önemli hale getirir.

          Tarihsel ve Etimolojik Bağlam:

          “Prostatopati” terimi prostat bezini etkileyen genel bir hastalık kategorisini ifade eder ve bu hastalıkların anlaşılması yüzyıllar boyunca tıp tarihindeki çeşitli dönüm noktalarıyla gelişmiştir. Aşağıda prostatopatilerin keşfi ve anlaşılmasındaki önemli dönüm noktaları yer almaktadır:

          Erken Anatomik Tanımlamalar (1500’ler-1600’ler)

          • Niccolò Massa (1536):** Massa, prostat bezinin ilk tanımlarından birini yaparak erkek anatomisindeki rolünün anlaşılmasına zemin hazırlamıştır. Çalışmaları, prostatın ayrı bir anatomik yapı olarak tanınmasının başlangıcını oluşturmuştur.
          • Thomas Bartholin (1649): Bartholin, prostatın daha ayrıntılı anatomik tanımlarını sunarak yapısının ve potansiyel ilişkili durumların erken anlaşılmasına katkıda bulunmuştur.

          Prostat Hastalıklarının Tanınması (1700’ler-1800’ler)

          • John Hunter (1786):** Önde gelen bir İskoç cerrah olan Hunter, prostatı daha ayrıntılı olarak tanımladı ve özellikle yaşlı erkeklerde idrar sorunlarındaki rolünü kabul etti. Çalışmaları, prostatın günümüzde iyi huylu prostat hiperplazisi (BPH) gibi durumların semptomları olarak anlaşılan obstrüktif idrar sorunlarına neden olma potansiyelini vurgulamıştır.
          • Jean Civiale (1830’lar):** Fransız bir ürolog olan Civiale, genellikle büyümüş prostat bezleriyle ilişkili olan idrar tıkanıklıklarını gidermek için erken cerrahi teknikler geliştirdi. Bu çalışma prostatopatinin tedavisinde çok önemliydi.

          Prostatitin Tanımlanması ve Sınıflandırılması (1800’ler)

          • Sir Benjamin Brodie (1832): İngiliz bir cerrah olan Brodie, prostat iltihabı vakalarını ve bunun idrar sağlığı üzerindeki etkisini tanımladı. Gözlemleri, prostatitin ayrı bir durum olarak erken tanımlanmasına katkıda bulunmuştur.
          • W. H. Byford (1850’ler): Byford, prostatit üzerine daha fazla çalışma yaparak, semptom süresi ve şiddetine göre akut ve kronik prostatit gibi farklı biçimlerde sınıflandırılmasına yardımcı oldu.

          Prostat Kanserinin Tanınması (1853)

          • J. Adams: 1853’te Adams, prostat bezinde gözlenen patolojik değişiklikleri tanımlayarak kaydedilen ilk prostat kanseri vakalarından birini yayınladı. Bu, prostat kanserinin diğer prostat hastalıklarından ayırt edilmesinde önemli bir dönüm noktasıydı.

          Prostat Cerrahisi ve Tedavisindeki Gelişmeler (1900’ler)

          • Freyer’in Prostatektomisi (1900):** Sir Peter Freyer, ciddi BPH vakalarını tedavi etmek için ilk başarılı prostatektomilerden birini gerçekleştirerek prostatopatilerde cerrahi müdahaleler için zemin hazırladı.
          • Prostatın Transüretral Rezeksiyonunun (TURP) Geliştirilmesi (1930’lar):** TURP, BPH tedavisinde standart cerrahi prosedür haline geldi ve obstrüktif prostatopatisi olan hastaların sonuçlarını önemli ölçüde iyileştirdi.

          PSA Testinin Tanıtımı (1980’ler)

          • Prostat Spesifik Antijen (PSA) Testi:** PSA testinin kullanıma girmesi, prostat kanserinin tespitinde devrim yaratarak daha erken tanı konulmasına ve hastalığın daha iyi izlenmesine olanak sağladı. Bu dönüm noktası, özellikle iyi huylu ve kötü huylu durumların ayırt edilmesinde prostatopatilerin yönetimini önemli ölçüde etkilemiştir.

          Prostatopatilerin Modern Sınıflandırması ve Tedavisi (2000’ler-Günümüz):

          • Prostatitin NIH Sınıflandırması (1995): Ulusal Sağlık Enstitüleri (NIH) prostatit için bir sınıflandırma sistemi geliştirmiş ve bunu dört tipe ayırmıştır: akut bakteriyel prostatit, kronik bakteriyel prostatit, kronik prostatit/kronik pelvik ağrı sendromu (CP/CPPS) ve asemptomatik inflamatuar prostatit.
          • Minimal İnvaziv Tedavilerdeki Gelişmeler:** Lazer tedavisi ve robotik destekli prostatektomi gibi minimal invaziv tedavilerin geliştirilmesi, BPH ve prostat kanseri yönetimini iyileştirerek geleneksel cerrahiyle ilişkili riskleri azaltmıştır.

          İleri Okuma

          1. Brodie, B. C. (1832). Lectures on the Diseases of the Urinary Organs. London: Longman, Rees, Orme, Brown, Green, and Longman.
          2. Power, D’Arcy (1898). Sir Benjamin Collins Brodie: His Life and Work. London: T. Fisher Unwin.
          3. McNeal, J. E. (1988). Normal histology of the prostate. The American Journal of Surgical Pathology, 12(8), 619-633.
          4. Cameron, H. C. (1918). Sir Benjamin Brodie, 1783-1862: A biography. London: T. Fisher Unwin.
          5. Huggins, C., & Hodges, C. V. (1941). Studies on prostatic cancer: The effect of castration, of estrogen and of androgen injection on serum phosphatases in metastatic carcinoma of the prostate. Cancer Research, 1(4), 293-297.
          6. Thompson, I. M. (1994). The history of prostate cancer treatment. The Urologic Clinics of North America, 21(4), 629-639.
          7. Collins, M. M., & Barry, M. J. (1996). Prostate cancer: Controversies in screening and treatment. Annals of Internal Medicine, 125(9), 743-748.
          8. Nickel, J. C. (1999). Prostatitis: Evolution of a clinical diagnosis. Urology, 54(2), 229-234.
          9. Barry, M. J., & Roehrborn, C. G. (2001). Benign prostatic hyperplasia. BMJ, 323(7320), 1042-1046.
          10. Nickel, J. C. (2003). Prostatitis: Myths and realities. Urological Clinics of North America, 30(4), 639-649.
          11. Hutchinson, J. (2004). Brodie, Sir Benjamin Collins (1783–1862). In Oxford Dictionary of National Biography. Oxford University Press.
          12. Pearce, J. M. S. (2007). Niccolò Massa (1485–1569) and the first description of the prostate. Journal of Neurology, Neurosurgery & Psychiatry, 78(1), 104.