- Radiatio: Latince kökenli bir terim olup “ışın, radyasyon, yayılma” anlamına gelir. Latince “radiare” (ışın gibi yayılmak) fiilinden türemiştir.
- Thalami: Latince “thalamus” kelimesinin çoğul/genitif halidir; Antik Yunanca “θάλαμος” (thálamos) kökünden gelir ve “oda, iç odacık, yatak odası” anlamındadır. Nöroanatomide ise beynin merkezinde yer alan, önemli bir çekirdek grubu olan talamusu ifade eder.
Tanım ve Genel Özellikler
- Talamusun çekirdeklerinden çıkan projeksiyon lifleri, özellikle ön kol (anterior limb) veya iç kapsülün (capsula interna) arka kolunun alt bölümü olan retrolentiform kısım aracılığıyla serebral kortekse ulaşır.
- Bu bağlantılar hem artan (afferent) hem de azalan (efferent) yönlerde işlev görebilir.
- Liflerin büyük bir bölümü, özellikle koku yolu dışında kalan neredeyse tüm afferentler, talamik radyasyonlar üzerinden serebral kortekse iletilir.
Anatomik Özellikler
- Radiatio thalami’nin lifleri, capsula interna boyunca birbirine çok yakın olarak seyretmekte ve ardından serebral korteksin geniş bir alanına yayılmaktadır.
- Projeksiyon lifleri, genellikle beyaz cevher yolakları arasında en geniş dağılıma sahip olanlardandır.
Talamik Radyasyonların Sınıflandırılması
- Radiatio Thalami Anterior (Ön Talamik Sap)
- Talamusun ön çekirdeklerinden çıkar.
- Lifler frontal loba (ön lob) projekte olur.
- Radiatio Thalami Posterior (Arka Talamik Sap)
- Talamusun arka çekirdeklerinden köken alır.
- Lifler oksipital loba (arka lob/görme korteksi) projekte olur.
- Radiatio Thalami Centralis (Üst Talamik Sap)
- Talamusun merkezi çekirdeklerinden çıkar.
- Lifler parietal loba (üst yan lob) uzanır.
- Radiatio Thalami Inferior (Alt Talamik Sap)
- Talamusun alt çekirdeklerinden köken alır.
- Lifler temporal loba (alt yan lob) yönelir.
Fonksiyonel Özellikler ve Klinik Relevans
- Talamik radyasyonlar, duyusal ve motor bilginin serebral kortekse taşınmasında anahtar rol oynar.
- Farklı talamik sapların lezyonları, ilgili serebral lobun fonksiyonel alanlarında çeşitli nörolojik bozukluklara neden olabilir.
- Özellikle capsula internanın vasküler lezyonları, talamo-kortikal projeksiyonları etkileyerek ciddi nörolojik defisitlere yol açabilir.
İleri Okuma
- Charlton T. Lewis, Charles Short (1879). A Latin Dictionary. Oxford: Clarendon Press, p. 1533 (“radiatio”), p. 1829 (“thalamus”).
- Dejerine, J., & Dejerine-Klumpke, A. (1895). Anatomie des centres nerveux. Paris: Rueff.
- Liddell, H.G., & Scott, R. (1940). A Greek-English Lexicon. Oxford: Clarendon Press, p. 788 (“θάλαμος”).
- Crosby, E.C., Humphrey, T., & Lauer, E.W. (1962). Correlative Anatomy of the Nervous System. New York: Macmillan.
- Carpenter, M.B. (1976). Core Text of Neuroanatomy. Baltimore: Williams & Wilkins, 2nd edition, pp. 160-171.
- Nieuwenhuys, R., Voogd, J., & van Huijzen, C. (1988). The Human Central Nervous System: A Synopsis and Atlas. Berlin: Springer-Verlag, 3rd edition, pp. 388-392.
- Morel, A., Magnin, M., & Jeanmonod, D. (1997). Multiarchitectonic and stereotactic atlas of the human thalamus. Journal of Comparative Neurology, 387(4), 588-630.
- Stedman, T.L. (2000). Stedman’s Medical Dictionary. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins, 27th edition, p. 1586.
- Schmahmann, J.D. (2003). Vascular syndromes of the thalamus. Stroke, 34(9), 2264-2278.
- Parent, A., & Carpenter, M.B. (2012). Carpenter’s Human Neuroanatomy. Philadelphia: Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins, 9th edition, pp. 433-440.
