Renal korpüsküller, böbreğin en belirgin histolojik yapısal birimidir ve her biri bir glomerulus (kılcal damar yumağı) ile bunu çevreleyen Bowman kapsülünden oluşur. Bu yapıda, kanın birincil idrara ultrafiltrasyonu gerçekleşir. Renal korpüskül, bir renal tübül ile birlikte nefronun, yani böbreğin en küçük fonksiyonel biriminin temel bölümüdür.
Morfoloji
Renal korpüsküller, böbreğin korteks bölgesinde bulunur ve ışık mikroskobu altında çapları 0,2-0,3 mm olan küçük, yuvarlak veziküller olarak gözlenirler. Her böbrekte yaklaşık 1,4-1,5 milyon renal korpüskül yer alır. Vasküler ve üriner kutup olmak üzere iki ayırt edici kutup tanımlanabilir.
Glomerulus
Vasküler kutuptan afferent arteriyol (arteriola afferens) giriş yapar ve burada birbiriyle bağlantılı, çelenk benzeri kapiller halkalara ayrılır. Bu damar yapısı glomerulus olarak adlandırılır. Kapiller halkalar, tekrar birleşerek efferent arteriyol (arteriola efferens) olarak dışarıya çıkar. Juxtaglomerular aparatın yapıları, afferent arteriyol duvarında yer alır.
Glomerüler filtrasyon bariyeri üç katmandan oluşur:
- Kapiller endotel: Fenestrasyonludur ve 50-100 nm çaplı deliklerle daha küçük moleküllerin geçişine izin verir, ancak kan hücreleri ve büyük makromoleküller bu engeli aşamaz.
- Glomerüler bazal membran (GBM): Endotel ile podositler arasında yer alır. Üç tabakaya ayrılabilir:
- Lamina rara interna
- Lamina densa
- Lamina rara externa
- Filtrasyon yarıkları: Podositler tarafından oluşturulan bu yapılar, birincil ve ikincil uzantılarla birbirine kenetlenerek 4 nm kalınlığında yarık diyaframları meydana getirir. Bu diyaframlar, nefrin ve podosin gibi proteinleri içererek protein geçişini sınırlar.
Mezangium
Glomerül kılcalları, mezangial doku tarafından desteklenir. Mezangium, mezangial hücreler ve ekstrasellüler matriksten oluşur. Mezangial hücreler kontraktil fibroblast benzeri özelleşmiş hücrelerdir ve şu fonksiyonları üstlenirler:
- Apoptoza uğramış hücre kalıntılarının fagositozu
- Ekstrasellüler matriks sentezi
- Prostaglandin, endotelin ve sitokin salınımı
- Glomerüler kan akımının lokal kontrolü
Bowmann Kapsülü
Glomerulusu çevreleyen Bowman kapsülü iki yaprakçıktan oluşur:
- Visseral yaprakçık: Podositlerden oluşur.
- Pariyetal yaprakçık: Tek katlı yassı epitelle döşelidir.
Bu iki tabaka arasında yer alan kapsüler boşluk, filtrasyon sonucu oluşan birincil idrarı içerir. Bu boşluk, üriner kutupta proksimal tübüle bağlanarak filtratı iletir.
Fizyoloji
Glomerüler filtrasyon hızı (GFR), tüm böbrek cisimciklerinin birim zamanda filtrelediği plazma hacmidir ve normalde dakikada yaklaşık 120 ml’dir. Bu, günde yaklaşık 180 litre birincil idrarın oluşması anlamına gelir. Bu filtratın %99’u tübül sisteminde geri emilirken, geriye kalan şu miktar idrar olarak atılır: yaklaşık 1,5 litre/gün.
