Asetaminofen ya da daha yaygın bilinen adıyla parasetamol, ağrı kesici ve ateş düşürücü etkisi olan bir ilaç etken maddesidir. Fakat yeni yapılan bir araştırmada parasetamol kullanımının diğer insanların yaşadığı fiziksel ve sosyal acılara karşı empatiyi de azalttığı öne sürülüyor.
The Ohio State University’den bilim insanlarının yaptığı araştırmada parasetamol alan katılımcılar, talihsizlik yaşamış insanlar hakkında bilgi sahibi olduklarında parasetamol almayanlara göre daha az etkilendiler. Yani parasetamol aldığınızda, diğer insanlar aslında pek de umurunuzda olmuyor. Parasetamol fiziksel acıyı azaltmasının yanı sıra empati yapma yeteneğini de azaltıyor.
Social Cognitive and Affective Neuroscience’da yayımlanan araştırmanın bulguları oldukça önemli; çünkü Amerika’da kullanılan en yaygın ağrı kesici olan Tylenol’un ana içeriğini asetaminofen oluşturuyor. Consumer Healthcare Products Association verilerine göre ayrıca, asetaminofen Amerika’da kullanılan 600’den fazla ilacın içerisinde bulunmasıyla da en yaygın ilaç içeriği olma özelliği taşıyor. Her hafta Amerikalı yetişkinlerin yaklaşık %23’ü (yaklaşık 52 milyon birey) içeriğinde asetaminofen bulunan ilaçları kullanıyor. Daha önce yapılan araştırmalarda da, asetaminofen içeren ilaçları kullanmanın, yapılan işten zevk alma gibi pozitif duyguları azalttığının bulgularına ulaşılmıştı.
Henüz asetaminofen içeren ilaçların kullanımının nasıl bu etkileri yarattığı biyolojik olarak çözümlenmiş değil. Fakat ilaç kullanımı ile bağlantılı olan empatinin azalması durumu, toplumsal konular özelinde oldukça önemli olabilir. Örneğin eğer bir arkadaşınızla kavga ettiyseniz ve asetaminofen içeren bir ilaç içtiyseniz, artık arkadaşınızı nasıl kırdığınız konusunda daha az anlayışlı olabilirsiniz.
Araştırmacılar yaptıkları çalışmaya plasebo etkisini de dahil ettiler. Çalışmalar sırasında bazı katılımcılar asetaminofen içeren ilaç aldıklarını düşünüyorlardı ve bu insanların empati yapma seviyeleri gerçekten asetaminofen içeren ilaç alanlarla karşılaştırıldı. Sonuçta bu etkinin plasebo etkisinden bağımsız geliştiği anlaşıldı.
Bilim insanları yaptıkları çalışmalara, bu ilaç etken maddesinin davranış ve duygular üzerindeki etkilerinin araştırılması ile devam edecekler.
İlgili Makale: Dominik Mischkowski, Jennifer Crocker, Baldwin M. Way. From Painkiller to Empathy Killer: Acetaminophen (Paracetamol) Reduces Empathy for Pain. Social Cognitive and Affective Neuroscience, 2016; nsw057 DOI: 10.1093/scan/nsw057
Söğüt ağacı kabuğundan 1897 yılında ilk kez sentezlenen asetil salisik asit (ASA) içeriğiyle, 100 yılı aşkın süredir birçok hastalığın tedavisinde kullanılan, yan etki profili ve ürün güvenliği konusunda hakkında en çok bilgiye sahip olduğumuz “mucize ilaç” Aspirin’in (o kadar ki, ticari ismini doğrudan kullanmakta bir sakınca görmüyoruz) yeni bir etkisi daha ortaya kondu.
Avrupa’daki en büyük kanser platformu olan Avrupa Kanser Organizasyonunun (ECCO) bu yıl 18’incisini Viyana’da düzenlediği Avrupa Kanser Kongresi 2015’te sunumu gerçekleştirilen, henüz bilimsel bir dergide yayınlanmamış çalışmanın sonuçları katılımcılar arasında ve tüm onkoloji camiasına heyecan ve ilgi uyandırdı. Hollanda’da, 1998 – 2011 yılları arasında sindirim sistemi kanseri (çoğunluğu kalın bağırsak, rektum – kalın bağırsak son kısmı – ve yemek borusu) nedeniyle takip edilen 13.715 hastanın, tanı aldıktan sonraki dönemde Aspirin kullanıp kullanmadıklarına dair verilerinin incelemesi sonucunda, yaş, cinsiyet, kanser türü ve evresi ve tedavi şekli gibi sağkalım sonuçlarını etkileyecek faktörler eşitlendikten sonra bile, Aspirin kullanan hastalarda, ortalama 4 yıllık takip süresince kullanmayan gruba göre anlamlı bir sağkalım avantajı olduğu belirlendi. Tasarım ve istatistiki sonuçlarla ilgili bilgileri incelemek için çalışmanın yayınlanmasını beklememiz gerekse de, açıklanan değerlendirmeler ışığında yorumlamak gerekirse; bireyselleştirilmiş kanser tedavilerinin ön plana çıkarıldığı son dönem onkolojik yaklaşımların gölgesinden sıyrılmayı başarmış, ucuz, hakkında çokça bilgi sahibi olduğumuz bir Aspirin gerçeğiyle karşı karşıya olabiliriz. Kanser hastasının damarlarında serbest olarak dolaşan kanser hücrelerinin, kanda kümelere halinde bir arada bulunan trombositlerin (pıhtılaşma sisteminde önemli bir yere sahip çekirdeksiz kan hücreleri; kan pulcukları, plateletler) arasına saklanarak bağışıklık sisteminden kaçtığı düşüncesiyle, kansere karşı etkinlik mekanizması trombosit biraradalığını bozmasıyla açıklanan Aspirin’in, kalın bağırsak kanserlerine karşı sağladığı hâlihazırda bilinen avantajlarının diğer sindirim sistemi kanserlerine karşı da geçerli olup olmadığı konusunda daha birçok çalışma yapılacak gibi görünüyor.
Henüz sindirim sistemi kanserleri standart tedavisine girmemiş olsa da, Aspirin’in, iyi bilinen antiromatizmal (romatizma karşıtı), antiinflamatuvar (yangı karşıtı), analjezik (ağrı kesici), antiagregan-antitrombosit (kan sulandırıcı-trombosit biraradalığını bozucu), antipiretik (ateş düşürücü) etkilerinin yanında antikanser etkinliğinden de bahsedileceği günler çok da uzak görünmüyor.
Antipiretik ilaçlar ateşi düşürmek için kullanılan farmakolojik ajanlardır. Antipiretik terimi, Yunanca karşı anlamına gelen “anti” ve ateş anlamına gelen “pyretos” kelimelerinden türetilmiştir. Bu ilaçlar öncelikle ateş sırasında vücut sıcaklığının yükselmesinden sorumlu olan prostaglandinlerin sentezini veya etkisini engellemek için hipotalamusa etki ederek çalışır.
Antipiretik İlaç Örnekleri
İbuprofen: Yaygın olarak antiinflamatuar, analjezik ve antipiretik özellikleri nedeniyle kullanılır.
Aspirin (Asetilsalisilik Asit): Antipiretik, antiinflamatuar ve analjezik etkilerinden dolayı kullanılır.
Asetaminofen (Parasetamol): Analjezik ve antipiretik etkileri nedeniyle yaygın olarak kullanılır, özellikle nonsteroid antiinflamatuar ilaçların (NSAID’ler) kontrendike olduğu hastalar için uygundur.
Naproksen, Ketoprofen, Fenoprofen, Flurbiprofen, Oksaprozin, İndometasin, Sulindak, Tolmetin, Etodolak, Diklofenak, Lumiracoxib, Nabumeton, Piroksikam, Meloksikam, Mefenamik Asit, Meklofenamik Asit: Bunların hepsi ateşi düşürme yetenekleriyle bilinen NSAID grubunun bir parçasıdır. , ağrı ve iltihaplanma.
Ateş düşürücü olarak Parasetamol
Kuzey Amerika’da asetaminofen olarak da bilinen parasetamol, gerçekten de analjezik olduğu kadar ateş düşürücüdür. Genellikle ateşi düşürmek ve ağrıyı hafifletmek için kullanılır. Özellikle ateşi düşürmedeki etkinliği ile dikkat çekiyor ve NSAID’leri tolere edemeyen kişiler tarafından tercih ediliyor.
Antipiretiklerin Rolü
Ateş düşürücüler, hipotalamusun interlökin kaynaklı sıcaklık artışını geçersiz kılmasına neden olarak ateşi azaltır; vücut buna sıcaklığı düşürerek tepki verir. Bu özellikle hasta konforunu artırmada ve aşırı yüksek ateşin olumsuz etkilerini potansiyel olarak önlemede faydalıdır; ancak ateşin azalması altta yatan hastalığın iyileşmesini hızlandırmayabilir.
Antipiretikler Ne Zaman Kullanılır?
Ateş düşürücüler tipik olarak bir hastada 38,3°C’den (101°F) yüksek ateş görüldüğünde uygulanır. Temel hedefler ateşi düşürmek ve özellikle ateşli koşulları özellikle sıkıntı verici bulan çocuklarda konforu arttırmaktır. Bu ilaçların kullanımı genellikle rahatsızlığı hafifleterek ve yüksek ateşle ilişkili olası komplikasyonları önleyerek hastanın iyileşmesini desteklemek için tavsiye edilir.
Antipiretiklerin Keşfi
Ateş düşürücü ilaçların keşfi, tıbbın daha geniş tarihiyle, özellikle de anti-inflamatuar ve analjezik ajanların gelişimiyle derinden iç içe geçmiştir.
Aspirin (Asetilsalisilik Asit)
Aspirin sentezine yol açan salisilatların ateş düşürücü özellikleri eski çağlardan beri biliniyordu. Eski uygarlıklar ateşi ve ağrıyı azaltmak için söğüt kabuğu özlerini kullanmışlardır. Söğüt kabuğundaki aktif madde olan salisin, 1828 yılında Alman eczacı Johann Andreas Buchner tarafından izole edildi. Salisin üzerinde daha fazla çalışıldı ve 1838’de Raffaele Piria tarafından ateşi düşürmek için kullanılan ancak ciddi gastrointestinal yan etkileri olan salisilik asite dönüştürüldü.
Dönüm noktası 1897’de Almanya’daki Bayer AG’de kimyager olan Felix Hoffmann’ın aspirin olarak bilinen asetilsalisilik asidi (ASA) daha saf ve daha az tahriş edici bir biçimde sentezlemesiyle geldi. Hoffmann’ın çalışması, romatizma hastası olan babası için mideyi daha az tahriş eden bir hazırlık bulma arzusuyla motive oldu. Bayer, 1899’dan itibaren aspirini pazarladı ve antipiretik, analjezik ve antiinflamatuar özellikleri nedeniyle hızla popüler hale geldi.
Asetaminofen (Parasetamol)
Asetaminofen ilk olarak 1878 yılında Harmon Northrop Morse tarafından buzlu asetik asitte p-nitrofenolün kalay ile indirgenmesi yoluyla sentezlendi. Bununla birlikte, antipiretik ve analjezik özellikleri, Joseph von Mering tarafından yapılan klinik deneylerin tedavi edici özelliklerini doğruladığı 1893 yılına kadar tanınmamıştı. Asetaminofen, 1950’lerde Amerika Birleşik Devletleri’nde Tylenol adıyla pazarlandıktan sonra, özellikle aspirine duyarlı olanlar için aspirine daha güvenli bir alternatif olarak yaygın şekilde kullanılmaya başlandı.
Steroid Olmayan Antiinflamatuar İlaçlar (NSAID’ler)
İbuprofen, indometasin ve naproksen gibi ilaçları içeren NSAID sınıfı, 20. yüzyılda siklooksijenaz (COX) enziminin inhibisyonunu içeren mekanizmalarının keşfedilmesiyle tanımlandı. Bu enzim, iltihaplanma ve ateşin aracıları olan prostaglandinlerin sentezinde çok önemlidir. İbuprofen, 1960’larda Stewart Adams ve Boots UK Limited’deki meslektaşları tarafından geliştirildi ve Brufen adıyla piyasaya sürüldü.
İleri Okuma
Rainsford, K.D. (2009). Aspirin and the Salicylates. Amsterdam: Elsevier.
Aronoff, D.M., Neilson, E.G. (2001). “Antipyretics: Mechanisms of action and clinical use in fever suppression.”American Journal of Medicine, 111(4), 304-315.
Sullivan, J.E., Farrar, H.C. (2011). “Fever and antipyretic use in children.” Pediatrics, 127(3), 580-587.
Sneader, W. (2000). “The discovery of aspirin: A reappraisal.” British Medical Journal, 321(7276), 1591-1594.
Botting, R.M. (2000). “The history of the development of ibuprofen.” Inflammopharmacology, 8(1), 1-11.
Yorum yazabilmek için oturum açmalısınız.