Lacuna Musculorum

• Konum: Üst uyluğun ön yüzünde, inguinal ligamanın hemen altında.
• Sınırları:
  • Üstte ve önde: İnguinal ligaman
  • Medialde: M. psoas major’un lateral sınırına kadar olan kısım
  • Lateralde: M. iliacus ve M. iliopsoas
• İçerik:
  • M. iliopsoas
  • N. femoralis
  • N. cutaneus femoris lateralis (bazı kaynaklarda bu sinir de buradan geçer)

Lacuna Vasorum

• Konum: Lacuna musculorum’un medialinde yer alır, inguinal ligamanın alt kısmında.
• Sınırları:
  • Üstte: İnguinal ligaman
  • Medialde: Ligamentum lacunare (Gimbernat ligamenti)
  • Lateralde: Arcus iliopectineus (iliopsoas’ı vasküler yapılardan ayıran ark)
• İçerik:
  • A. femoralis
  • V. femoralis
  • Nodi lymphatici inguinales profundi (özellikle Cloquet nodu)
  • Canalis femoralis (potansiyel femoral fıtık yolu)

1. Femoral Fıtık (Hernia femoralis)

• Tanım: Lacuna vasorum’un içinden geçen femoral kanal aracılığıyla intraabdominal içeriğin uyluğa protrüzyonudur.
• Klinik Özellikler:
  • Kasık altı, pubik tüberkülün lateralinde şişlik
  • Kadınlarda pelvik anatomiden dolayı daha sık görülür
  • Sıklıkla boğulma (strangülasyon) riski taşır, acil cerrahi gerektirebilir
• Ayırıcı Tanı:
  • İnguinal fıtık: inguinal ligamanın üzerinde yer alır
  • Femoral fıtık: ligamanın altındadır, daha medyokaudaldir

2. Vasküler Erişim Uygulamaları

• Femoral arter ve ven üzerinden:
  • Anjiyografi
  • Kateterizasyon (ör. PCI)
  • Santral venöz erişim
• Komplikasyon Riski:
  • Femoral sinire yakınlık nedeniyle sinir hasarı
  • Pseudoanevrizma, hematom

3. Lenfatik Düğümler ve Patolojileri

• Lacuna vasorum’dan geçen lenfatikler:
  • Metastaz ve lenfadenopati durumlarında büyüyebilir
  • Cloquet nodu, pelvik malignitelerde sentinel düğüm olarak değerlendirilir

1. Ultrasonografi (USG)

• Doppler USG: femoral arter/ven akımı
• Valsalva manevrası ile femoral fıtık dinamik görüntüleme

2. Bilgisayarlı Tomografi (BT) ve Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG)

• Femoral fıtık, vasküler patolojiler, lenfadenopati
• BT anjiyografi ile damar haritalaması

3. Anjiyografi

• Kontrast madde ile damar lumeninin incelenmesi
• Özellikle femoral arterdeki darlık, tıkanıklık, anevrizmalar

4. Lenfosintigrafi / Lenfografi

• Lenfatik drenaj ve nodal tutulumu gösterir
• Onkolojik evreleme ve tıkanıklıkların değerlendirilmesi

1. Antik Çağda Lacuna Musculorum’un İlk Tanımlamaları

Galen (MS 129–ca. 216)
Lacuna musculorum’un tarihsel kökeni, antik Yunan tıbbının en etkili figürlerinden biri olan Pergamonlu Galen’e kadar uzanır. Roma İmparatorluğu döneminde yaşamış olan Galen, hayvan diseksiyonlarıyla insan anatomisini anlamaya çalışmıştır. Yazılarında, kasların pelvis ve uyluk ile birleştiği bölgede bir “geçit” veya “açıklık” bulunduğuna işaret eder. Bu geçide daha sonra ortaçağ kopyalarında “foramen musculae” (Latinceleştirilmiş biçimiyle) veya “kas boşluğu” anlamına gelen benzer terimler atfedildiği görülür. Gerçekten de Galen’in orijinal Yunanca terimleri, Orta Çağ boyunca Arapça’ya ve ardından Latince’ye çevrilirken birçok terminolojik sapmaya uğramıştır.

Ancak Galen’in tanımlamaları, histolojik ve topografik detaylardan çok fonksiyonel açıklamalara dayanıyordu. Bu nedenle Lacuna musculorum’un yapısal özellikleri uzun süre yalnızca kaslar arasındaki geçici bir “boşluk” olarak yorumlandı.

2. Orta Çağ ve Rönesans Dönemi: Terminolojik Belirsizlik ve Yüzeysel Tanımlamalar

Orta Çağ boyunca Batı dünyasında anatomi eğitimi büyük ölçüde Galen’in eserlerine dayandı. Arap tıbbı üzerinden Batı’ya aktarılan bilgilerde lacuna musculorum ifadesine doğrudan rastlanmaz; fakat uyluğun üst kısmındaki anatomik geçitlere dair genel tasvirler mevcuttur.

Andreas Vesalius (1514–1564), Galen’i eleştiren ve insan kadavraları üzerinde doğrudan diseksiyon yapan ilk anatomist olarak modern anatomiyi başlatmıştır. De humani corporis fabrica adlı eseriyle anatomiye yeni bir sistematik yaklaşım kazandırmıştır. Vesalius’un çalışmalarında inguinal bölgeye dair oldukça ayrıntılı çizimler yer almakla birlikte, Lacuna musculorum’un fonksiyonel olarak diğer yapılardan sistematik bir şekilde ayrılması bu dönemde gerçekleşmemiştir.

3. 17. ve 18. Yüzyılda Diseksiyonun Yaygınlaşması ve Bölgesel Anatominin Gelişimi

Diseksiyonun yaygınlaşması ve üniversitelerde kadavra eğitiminin kurumsallaşması, anatominin daha detaylı olarak incelenmesine zemin hazırlamıştır. Bu dönemde:

• William Cheselden (1688–1752) ve
• Bernhard Siegfried Albinus (1697–1770) gibi anatomistler, uyluk bölgesindeki yapıları daha sistemli biçimde tanımlamışlardır.

Ancak Lacuna musculorum henüz ayrı bir “boşluk” ya da klinik-geçiş alanı olarak değil, kas gruplarının ve sinirlerin geçtiği bir “katman” olarak değerlendiriliyordu.

4. 19. Yüzyılda Sistematik Tanımlama: François Cloquet ve Lacuna Kavramının Netleşmesi

François Cloquet (1790–1883), Fransız anatomist ve cerrahtır. 1832 yılında yayınladığı anatomi atlasında, inguinal ligamentin altında yer alan iki ayrı boşluğu—lacuna musculorum ve lacuna vasorum—ilk kez açık ve sistematik biçimde ayıran kişi olarak kabul edilir. Cloquet bu bölgelerdeki yapıları şu şekilde sınıflandırmıştır:

• Lacuna musculorum: N. femoralis ve M. iliopsoas geçişi
• Lacuna vasorum: A. femoralis, V. femoralis ve lenfatik yapıların geçişi

Cloquet’nin tanımladığı bu iki geçit, günümüzde arcus iliopectineus adı verilen fibröz yapı tarafından birbirinden ayrılır. Ayrıca femoral kanal kavramını tanımlayarak, bu kanalın femoral fıtıkların anatomik zeminini oluşturduğunu ileri sürmüştür.

5. 20. Yüzyılda Klinik Anatomi ve Cerrahiye Entegrasyon

Cloquet’nin ardından Lacuna musculorum, özellikle cerrahi anatomi kitaplarında daha fazla yer bulmaya başladı. Bunun temel nedeni, femoral sinir blokajı, femoral fıtık cerrahisi ve vasküler girişimler gibi klinik uygulamalarda bu anatomik yapının öneminin artmasıdır.

• Henry Hollinshead (1907–1992) gibi anatomistler, Lacuna musculorum’un klinik korelasyonlarını daha ayrıntılı olarak incelemiş, sinir hasarları, kas yırtıkları ve lenfatik genişlemelerle olan ilişkisine dikkat çekmişlerdir.
  20. yüzyıl ortalarında, kateterizasyon teknikleri ve anjiyografi uygulamaları geliştikçe, Lacuna vasorum ile birlikte Lacuna musculorum da klinik anatomi eğitiminde temel bir bölge haline gelmiştir.

6. Günümüzde Lacuna Musculorum: Tanı, Görüntüleme ve Klinik Müdahale Alanı

Modern anatomi atlaslarında ve cerrahi kaynaklarda Lacuna musculorum:

• Femoral sinir blokajı sırasında lokal anestezik madde uygulanan alan olarak,
• Kasık bölgesi fıtıklarının ayırıcı tanısında referans alanı olarak,
• Femoral sinir sıkışması gibi sendromların değerlendirilmesinde temel geçit alanı olarak tanımlanır.

Ayrıca MRG, BT ve ultrasonografi gibi modern görüntüleme yöntemleri, Lacuna musculorum’un dinamik ve yapısal özelliklerinin değerlendirilmesine olanak tanımıştır. Bu sayede sinir sıkışmaları, kas travmaları ve vasküler anomaliler bu bölgedeki anatomik ilişkiler doğrultusunda daha iyi anlaşılmaktadır.

1. Galen. (2. yüzyıl). De Anatomicis Administrationibus (Yunanca orijinal, Arapça ve Latince çeviriler).
2. Vesalius, A. (1543). De Humani Corporis Fabrica Libri Septem. Basel: Johannes Oporinus.
3. Albinus, B. S. (1747). Tabulae sceleti et musculorum corporis humani. Leiden: Lugduni Batavorum.
4. Cloquet, F. (1832). Traité d’anatomie descriptive. Paris: Béchet.
5. Lewis, C. T., & Short, C. (1879). A Latin dictionary. Oxford: Clarendon Press.
6. Gray, H. (1858). Anatomy: Descriptive and Surgical. London: John W. Parker.
7. Gray, H. (1918). Anatomy of the Human Body. Philadelphia: Lea & Febiger.
8. Hollinshead, W. H. (1958). Functional Anatomy of the Limbs and Back. Philadelphia: W.B. Saunders.
9. Netter, F. H. (1987). Atlas of Human Anatomy. Ciba-Geigy Corporation.
10. Moore, K. L., & Dalley, A. F. (2006). Clinically Oriented Anatomy (5th ed.). Lippincott Williams & Wilkins.
11. Dorland, W. A. (2007). Dorland’s illustrated medical dictionary (31st ed.). Philadelphia: Saunders/Elsevier.
12. Standring, S. (2008). Gray’s Anatomy: The Anatomical Basis of Clinical Practice (40th ed.). Churchill Livingstone.
13. Skandalakis, J. E., Colborn, G. L., & Skandalakis, L. J. (2010). Skandalakis’ Surgical Anatomy: The Embryologic and Anatomic Basis of Modern Surgery. PMP.
14. Kahn, T., & Wagner, M. (2012). Imaging of the Hip & Bony Pelvis. Springer-Verlag Berlin Heidelberg.
15. Palastanga, N., & Soames, R. (2012). Anatomy and human movement: structure and function (6th ed.). Elsevier Health Sciences.
16. Moore, K. L., Dalley, A. F., & Agur, A. M. (2013). Clinically Oriented Anatomy. Lippincott Williams & Wilkins.
17. Abrahams, P. H., et al. (2014). McMinn and Abrahams’ Clinical Atlas of Human Anatomy (7th ed.). Elsevier.
18. Drake, R. L., Vogl, A. W., & Mitchell, A. W. (2015). Gray’s anatomy for students (3rd ed.). Elsevier.
19. Standring, S. (2016). Gray’s Anatomy: The Anatomical Basis of Clinical Practice (41st ed.). London: Elsevier.
20. Açar, B., & Güner, A. (2018). Femoral Fıtıkların Klinik Özellikleri ve Cerrahi Yaklaşımlar. Türk Cerrahi Dergisi, 34(2), 130–136.
21. Lee, W., & Labropoulos, N. (2020). Venous and Lymphatic Diseases. Springer International Publishing.