Tiroservikal trunkus, subklavyen arterden dallanan önemli bir vasküler yapıdır. Spesifik olarak, subklavyen arterin ilk segmentinden anteriora doğru, tipik olarak anterior skalen kasın hemen medialinden çıkar. Bu gövde genellikle oldukça kısadır ve hızla üç ana dala ayrılır: inferior tiroid arter (arteria thyroidea inferior), supraskapular arter (arteria suprascapularis) ve transvers servikal arter (arteria transversa colli veya arteria transversa cervicis).
Detaylı Anatomi ve Dallar
İnferior Tiroid Arteri (Arteria Thyroidea Inferior):
Bu arter tiroservikal trunkusun en büyük dalıdır ve tiroid bezine, özellikle de alt kısımlarına kan sağlanmasında hayati bir rol oynar. Ayrıca paratiroid bezleri, özofagus ve trakea gibi çevre yapılara vasküler tedarik sağlar.
Supraskapular Arter (Arteria Suprascapularis):
Bu arter anterior skalen kas ve brakiyal pleksus üzerinde lateral olarak seyreder ve sonunda supraskapular çentiğe ulaşır. Supraspinatus ve infraspinatus kaslarının yanı sıra omuz eklemine de kan sağlar.
Enine Servikal Arter (Arteria Transversa Colli veya Arteria Transversa Cervicis):
Transvers servikal arter, yüzeysel ve derin dallara ayrılmadan önce genellikle klavikulaya paralel olarak uzanır. Yüzeysel dal trapezius kasını beslerken, derin dal (dorsal skapular arter olarak da bilinir) rhomboid kaslara ve levator skapulaya kan sağlar.
Anatomideki Varyasyonlar
Tiroservikal trunkus çeşitli anatomik varyasyonlar gösterebilir. En yaygın varyasyonlardan biri, doğrudan tiroservikal gövdeden çıkabilen dördüncü bir dalın, yükselen servikal arterin varlığını içerir. Bu arter tipik olarak prevertebral kasların ön yüzeyi boyunca yükselerek bu kasların yanı sıra omuriliği ve servikal vertebraları besler.
Klinik Önemi
Tiroservikal trunkus ve dallarının anatomisini anlamak, tiroidektomiler gibi boyunla ilgili ameliyatlarda bu damarların yanlışlıkla yaralanmasını önlemek için çok önemlidir. Dallanma paternindeki varyasyonlar, anatominin tam olarak anlaşılmaması durumunda yanlışlıkla arteriyel ponksiyonun meydana gelebileceği santral venöz kateterizasyon gibi prosedürler sırasında özellikle önemlidir.
Keşfi
Erken Anatomik Çalışmalar (16.-17. Yüzyıl):
Subklavian arter ve dalları da dahil olmak üzere boynun vasküler anatomisine ilişkin temel anlayış Rönesans döneminde gelişmeye başlamıştır. Andreas Vesalius ve William Harvey gibi anatomistler, tiroservikal trunkus gibi spesifik dalların ayrıntılı tanımları henüz tam olarak aydınlatılmamış olsa da, insan dolaşım sisteminin temel bilgilerine katkıda bulunmuşlardır.
18.-19. Yüzyıl:
Anatomik diseksiyon daha da geliştikçe, boynun detaylı vasküler anatomisi de yavaş yavaş tanımlanmaya başlandı. Tiroservikal gövde, dalları ile birlikte kadavra diseksiyonu çalışmaları ile tanımlandı. Bu dönemde John Hunter ve Antonio Scarpa gibi anatomistler vasküler anatomiye önemli katkılarda bulundu.
20. yüzyılın başları:
Tiroservikal gövde ve varyasyonları tıp literatüründe daha resmi olarak tanımlandı. Anatomik metinler, bu yapının klinik önemini ortaya koyan ayrıntılı çizimler ve açıklamalar içermeye başladı.
20. Yüzyılın Ortaları:
Genellikle cerrahi anatomi bağlamında yapılan daha ileri çalışmalar, tiroservikal trunkusun anlaşılmasını geliştirdi. Anjiyografi gibi görüntüleme tekniklerinin ortaya çıkmasıyla birlikte, canlı hastalarda vasküler yapıların görüntülenmesi anatomik varyasyonların daha iyi anlaşılmasını sağladı.
20. Yüzyılın Sonlarından Günümüze:
Modern anatomik ve cerrahi literatür, tiroservikal gövdeyi ve dallarını, özellikle baş ve boyun cerrahisi olmak üzere cerrahi prosedürlerdeki önemine vurgu yaparak tutarlı bir şekilde tanımlamaktadır. Tıbbi görüntüleme ve cerrahi tekniklerdeki ilerlemeler, varyasyonlarına ve klinik önemine dair içgörüler sağlamaya devam etmiştir.
İleri Okuma
- Hollinshead, W. H. (1982). Anatomy for Surgeons: Volume 1, The Head and Neck. Harper & Row.
- Standring, S. (2020). Gray’s Anatomy: The Anatomical Basis of Clinical Practice (42nd ed.). Elsevier.
- Testut, L., & Latarjet, A. (1959). Tratado de anatomía humana (Vol. 2). Salvat.
- Bergman, R. A., Afifi, A. K., & Miyauchi, R. (1988). Compendium of Human Anatomic Variation: Text, Atlas, and World Literature. Urban & Schwarzenberg.
- Tschabitscher, M. (1987). Anatomy of the Cervical Region. Springer-Verlag.
