Latince’de Colitis ülserosa olarak bilinen ülseratif kolit (UC), kalın bağırsakta iltihaplanma ve ülserasyonla belirginleşen ve özellikle kalın bağırsağın en iç astarını etkileyen kronik bir durumu temsil eder. İnflamatuar barsak hastalıkları (IBD) spektrumunda ayrı bir varlık olarak UC, kolon boyunca ülser ve açık yaraların oluşmasıyla karakterize edilir. Aktif UC’nin ayırt edici özelliği, genellikle yavaş yavaş ortaya çıkan ve hastalığın sinsi başlangıcını vurgulayan kalıcı kanlı ishaldir.
Patofizyoloji
UC’nin patogenezi, genetik yatkınlıklar, çevresel faktörler ve konağın bağışıklık tepkisi arasındaki karmaşık bir etkileşimi içerir; bu da devam eden inflamasyona ve kolonun mukozal tabakasında hasara yol açar. Bu iltihaplanma tipik olarak rektumda başlar ve sürekli bir şekilde tüm kolonu kapsayacak şekilde proksimale doğru yayılabilir; bu durum, gastrointestinal sistemin herhangi bir bölümünü etkileyebilen ve sıklıkla hastalığın aktivite alanları arasındaki bölümleri atlayan başka bir İBH formu olan Crohn hastalığından farklıdır.
Klinik bulgular
ÜK’li hastalar genellikle inflamasyonun derecesine ve kolonun etkilenen bölgelerine bağlı olarak şiddeti değişen bir dizi semptomla karşılaşırlar. En sık görülen semptom olan inatçı kanlı ishale karın ağrısı, acil dışkılama isteği ve rektal kanama eşlik eder. UC’nin kronik doğası aynı zamanda yorgunluk, kilo kaybı ve anemi gibi sistemik semptomlara da yol açabilir.
Teşhis Kriterleri
ÜK tanısı öncelikle klinik tabloya, endoskopik bulgulara ve kolonik doku örneklerinin histolojik incelemesine dayanır. Endoskopi sırasında gözlenen temel özellikler arasında mukozal eritem, ülserasyon ve psödopoliplerin varlığı yer alır. Histolojik olarak UC şu şekilde karakterize edilir:
- Kolon iç yüzeyini koruyan mukus üretimi için gerekli olan goblet hücrelerinin sayısında azalma.
- Tipik olarak normal kalın bağırsakta bulunmayan kriptalarda Paneth hücrelerinin varlığı.
- Submukozaya kadar uzanabilen ülserler, doku tutulumunun derinliğini gösterir.
Mukoza ve submukozada çok sayıda inflamatuar hücre bulunur, ancak özellikle inflamasyon musculus propria’yı etkilemez.
Kript apseleri, distorsiyon veya azalma, bozulmuş psödopolip mukus tabakası ile birlikte UC’yi diğer gastrointestinal hastalıklardan daha da ayırır.
İleri Okuma
- Baumgart, D.C., & Sandborn, W.J. (2012). Crohn’s disease and ulcerative colitis: From epidemiology and immunobiology to a rational diagnostic and therapeutic approach. Inflammatory Bowel Diseases, 18(2), 372-385.
- Rubin, D.T., Ananthakrishnan, A.N., Siegel, C.A., Sauer, B.G., & Long, M.D. (2019). ACG Clinical Guideline: Ulcerative colitis in adults. American Journal of Gastroenterology, 114(3), 384-413.
- Ungaro, R., Mehandru, S., Allen, P.B., Peyrin-Biroulet, L., & Colombel, J.F. (2017). Ulcerative colitis. Lancet, 389(10080), 1756-1770.
