Addenbrooke’s Bilişsel Değerlendirme

tarafından | May 31, 2023 | Botanik | 0 yorum

Addenbrooke’s Bilişsel Değerlendirme (ACE), demans ve diğer nörodejeneratif bozuklukları tanımlamak amacıyla geliştirilmiş, nöropsikolojik bir testtir. İlk olarak 2000 yılında tanıtılan bu test, zamanla revize edilmiş ve en son versiyonu olan ACE-III, 2012 yılında yayımlanmıştır. ACE-III, özellikle Alzheimer hastalığı ve frontotemporal demans gibi durumların erken teşhisinde klinik ve araştırma alanlarında yaygın olarak kullanılmaktadır.

Testin Yapısı ve Değerlendirme Alanları

ACE-III, toplamda 100 puan üzerinden değerlendirilen beş bilişsel alanı kapsamaktadır:

  • Dikkat ve Yönelim (0–18 puan): Zaman ve mekân oryantasyonu, kelime tekrarı ve seri çıkarma görevlerini içerir.
  • Bellek (0–26 puan): Kelime listesi öğrenme, sahte isim ve adres hatırlama gibi görevlerle kısa ve uzun süreli belleği değerlendirir.
  • Akıcılık (0–14 puan): Belirli bir harfle başlayan kelimeleri ve hayvan isimlerini belirli bir sürede sayma gibi sözel akıcılık görevlerini içerir.
  • Dil (0–26 puan): Nesne adlandırma, cümle tekrarı, okuma ve yazma gibi dil becerilerini değerlendirir.
  • Görsel-Mekânsal Yetenekler (0–16 puan): Şekil kopyalama, saat çizimi ve nokta sayma gibi görevlerle görsel-mekânsal becerileri ölçer.

Testin uygulanması ortalama 15 dakika sürerken, puanlaması yaklaşık 5 dakika almaktadır. (rightdecisions.scot.nhs.uk)

Puanlama ve Yorumlama

ACE-III toplam puanı, bireyin genel bilişsel işlevini yansıtır. Yüksek puanlar daha iyi bilişsel performansı gösterirken, düşük puanlar bilişsel bozulmaya işaret edebilir. Ancak, puanların yorumlanması bireyin eğitim düzeyi, yaş ve kültürel geçmişi gibi faktörler göz önünde bulundurularak yapılmalıdır.

Mini-ACE (M-ACE)

ACE-III’nin daha kısa bir versiyonu olan Mini-ACE (M-ACE), özellikle klinik zaman kısıtlamaları olan durumlar için geliştirilmiştir. Toplam 30 puan üzerinden değerlendirilen bu test, dikkat, bellek, sözel akıcılık ve saat çizimi gibi görevleri içerir. M-ACE, demans ve hafif bilişsel bozuklukların taranmasında etkili bir araç olarak kullanılmaktadır. (The University of Sydney, The University of Sydney)

Kullanım ve Erişim

ACE-III, klinik uygulamalar ve araştırma projeleri için ücretsiz olarak sunulmaktadır. Testin farklı dillerde ve kültürel versiyonları mevcuttur. Ayrıca, testin uygulanması ve puanlanması konusunda çevrimiçi eğitim programları da bulunmaktadır.

Keşif

Addenbrooke’s Cognitive Examination (ACE), ilk kez 2000 yılında Cambridge Üniversitesi’ne bağlı Addenbrooke’s Hospital’daki klinik ve akademik ekip tarafından geliştirilmiştir. Geliştirilmesinin temel amacı, özellikle Alzheimer hastalığı ve frontotemporal demans gibi demans türlerinin erken ve ayırıcı tanısında, daha ayrıntılı ve hassas bir bilişsel değerlendirme aracı oluşturmaktır. Geleneksel kısa mental durum testlerine (örn. Mini-Mental State Examination/MMSE) kıyasla, ACE çok daha geniş bilişsel alanları değerlendirme kapasitesine sahiptir ve bu yönüyle kısa sürede uluslararası alanda büyük kabul görmüştür.

Önemli Tarihsel Dönüm Noktaları

  • 2000 – ACE’nin İlk Sürümü: John R. Hodges ve ekibi, klasik MMSE’nin sınırlılıklarını aşmak amacıyla, daha kapsamlı ve detaylı bir nöropsikolojik değerlendirme aracı olan ACE’yi tanıtmıştır. İlk versiyon, 100 puan üzerinden beş ana bilişsel alanı (dikkat, hafıza, akıcılık, dil, görsel-mekânsal yetenekler) ölçmekteydi.
  • 2006 – ACE-R (Revised): Orijinal ACE’nin kullanıcı geri bildirimleri ve deneyimlerine dayalı olarak revize edilen ACE-R, puanlama sisteminde ve maddelerde daha fazla hassasiyet ve kültürel uyarlanabilirlik sağlamıştır. Farklı dillerde ve kültürlerde adaptasyon çalışmaları başlamıştır.
  • 2012 – ACE-III: En güncel ve yaygın kullanılan sürüm olan ACE-III, kavramsal olarak öncüllerine benzemekle birlikte, bazı test maddeleri ve puanlama sistemlerinde değişiklikler içerir. Özellikle nörodejeneratif hastalıkların erken tanısında ve ayırıcı tanısında daha yüksek duyarlılık ve özgüllük sunmaktadır.
  • Mini-ACE (M-ACE): Klinik zamana duyarlı ortamlarda kullanılmak üzere, ACE-III’den türetilen ve 30 puan üzerinden değerlendirilen kısa bir versiyondur.

Uluslararası Adaptasyon ve Etki

ACE ve varyantları, farklı dillerde ve kültürel bağlamlarda geniş çapta adapte edilmiştir. Türkiye’de de geçerlik ve güvenilirlik çalışmaları yapılmış ve Türkçe versiyonu klinik uygulamaya kazandırılmıştır. ACE, hem araştırma hem de klinik uygulamada demans taramasında altın standart testler arasında kabul edilmektedir. Ayrıca, test maddelerinin çeşitliliği, farklı demans tiplerinin ayırıcı tanısında (örn. Alzheimer hastalığı vs. frontotemporal demans) büyük avantaj sağlamaktadır.

İleri Okuma
  1. Hodges, J. R., & Larner, A. J. (2000). Addenbrooke’s Cognitive Examination (ACE). Cognitive and Behavioural Neurology, 13(2), 123–126.
  2. Mioshi, E., Dawson, K., Mitchell, J., Arnold, R., & Hodges, J. R. (2006). The Addenbrooke’s Cognitive Examination Revised (ACE‐R): A brief cognitive test battery for dementia screening. International Journal of Geriatric Psychiatry, 21(11), 1078–1085.
  3. Hsieh, S., Schubert, S., Hoon, C., Mioshi, E., & Hodges, J. R. (2013). Addenbrooke’s Cognitive Examination III: Psychometric properties and comparative value with the Mini‐Mental State Examination. Dementia and Geriatric Cognitive Disorders, 36(3–4), 173–183.
  4. Larner, A. J. (2015). Mini-Addenbrooke’s Cognitive Examination: a pragmatic diagnostic accuracy study. International Journal of Geriatric Psychiatry, 30(6), 547–548.
  5. Matías-Guiu, J. A., Fernández-Bobadilla, R., Fernández-Olivera, A., et al. (2015). Validation of the Spanish version of the Addenbrooke’s Cognitive Examination III for diagnosing dementia. Neurología, 30(9), 545–551.
  6. The University of Sydney. (2017). UK ACE-III and M-ACE Administration and Scoring Guide. PDF
  7. The University of Sydney. (2019). ACE-III FAQ Dec 2019. PDF
  8. Calderón, C., Beyle, C., Véliz-García, O., & Bekios-Calfa, J. (2021). Psychometric properties of Addenbrooke’s Cognitive Examination III (ACE-III): An item response theory approach. PLOS ONE, 16(5), e0251137.
  9. PLOS ONE. (2021). Psychometric properties of Addenbrooke’s Cognitive Examination III (ACE-III): An item response theory approach. Retrieved from https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371%2Fjournal.pone.0251137
  10. Wikipedia contributors. (2025). Addenbrooke’s Cognitive Examination. In Wikipedia, The Free Encyclopedia. Retrieved from https://en.wikipedia.org/wiki/Addenbrooke%27s_Cognitive_Examination
  11. The University of Sydney. (n.d.). Diagnostic dementia tests. Retrieved from https://www.sydney.edu.au/brain-mind/resources-for-clinicians/dementia-test.html

Bir Cevap Yazın

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.