Aort diseksiyonu

tarafından | May 17, 2015 | Kardiyoloji, Patoloji | 0 yorum

Tanım

Aort diseksiyonu, aortun duvar katmanlarının (özellikle intima ile media arasında) yırtılması sonucu kanın damar duvarı katmanları arasında ilerlemesiyle karakterize, hayatı tehdit eden akut bir klinik tablodur. Bu durum, aort duvarında sahte bir lümen (yalancı lümen) oluşmasına neden olur. Genellikle torasik aortu etkiler ve acil tanı-tedavi gerektirir.

  • ICD-10 Kodu: I71.0 (Aort Diseksiyonu)

Epidemiyoloji ve Risk Faktörleri

  • Orta yaşlı ve yaşlı erkeklerde daha sık görülür.
  • En önemli risk faktörleri:
    • Arteriyel hipertansiyon (en yaygın)
    • Bağ dokusu hastalıkları (örneğin: Marfan sendromu, Ehlers-Danlos sendromu)
    • Ateroskleroz
    • Aort koarktasyonu
    • Bikuspid aort kapağı
    • Aort cerrahisi veya travma öyküsü

Semptomlar

Aort diseksiyonunun semptomları oldukça değişken olabilir, ancak karakteristik bazı belirtiler şunlardır:

  • Göğüs Ağrısı: Genellikle ani başlayan, yırtılma, yırtılır gibi tanımlanan, göğüste başlayan ve sırta, boyna veya alt ekstremitelere yayılabilen şiddetli ağrı
  • Nörolojik Bulgular: İnme benzeri semptomlar, konuşma bozukluğu, geçici veya kalıcı felç
  • Bilinç Kaybı
  • Dispne (nefes darlığı)
  • Sinkop (bayılma)
  • Zayıf veya Asimetrik Nabız: Özellikle kollar arasında belirgin fark
  • Hipotansiyon veya Şok: Özellikle perikardiyal tamponad geliştiğinde

Tanı Kriterleri

1. Klinik Değerlendirme

  • Ayrıntılı semptom sorgulaması (ani ağrı başlangıcı, migrasyon özellikleri vs.)
  • Fizik muayenede nabız farklılıkları, üfürüm, nörolojik defisitler

2. Laboratuvar Testleri

  • D-dimer (yüksek negatif prediktif değeri olabilir)
  • Troponin (diğer ayırıcı tanılar için)

3. Görüntüleme Yöntemleri

  • Bilgisayarlı Tomografi Anjiyografi (BT-A): En yaygın ve hızlı yöntem; diseksiyon hattı, sahte ve gerçek lümen ayrımı net gösterilir.
  • Transözofageal Ekokardiyografi (TEE): Yatak başında uygulanabilir; özellikle hemodinamik olarak instabil hastalarda tercih edilir.
  • Manyetik Rezonans Anjiyografi (MRA): Kontrast hassasiyeti olan hastalarda ve stabil vakalarda tercih edilebilir.
  • Aortografi: Günümüzde nadiren kullanılır; invazivdir.

Sınıflandırmalar

1. DeBakey Sınıflaması

  • Tip I: Yırtık çıkan aortta başlar, inen aorta ve bazen abdominal aortaya kadar ilerler.
  • Tip II: Yalnızca çıkan aortu tutar.
  • Tip III: Yalnızca inen aortayı tutar (Tip IIIa: torasik aort, Tip IIIb: abdominal aortaya uzanır).

2. Stanford Sınıflaması

  • Stanford Tip A: Çıkan aortu tutan tüm diseksiyonlar (en acil, mortalitesi yüksek)
  • Stanford Tip B: Yalnızca inen aortu tutar

Komplikasyonlar

  • Perikardiyal Tamponad
  • Aortik Regürjitasyon
  • Organ iskemisi (renal, mezenterik, spinal, serebral)
  • Aort rüptürü
  • Spinal kord iskemisi ve parapleji

Tedavi

Tip A Aort Diseksiyonu

  • Acil cerrahi gerektirir.
    • Aortun yırtık segmenti cerrahi olarak rezeksiyon ile çıkarılır ve greft ile değiştirilir.
    • Aort kapağı replasmanı veya tamiri gerekebilir.

Tip B Aort Diseksiyonu

  • Medikal Tedavi (komplike olmayan durumlarda):
    • Kan basıncı kontrolü: Beta-blokerler (örneğin: esmolol), ACE inhibitörleri
    • Kalp hızı kontrolü: Beta-blokerlerle hedef nabız < 60/dk
  • Endovasküler veya cerrahi tedavi (komplike vakalarda):
    • Organ iskemisi
    • Rüptür riski
    • Persistan ağrı ve hipertansiyon
    • Endovasküler stent-greft uygulamaları

Takip ve Uzun Dönem Yönetim

  • Yaşam boyu kardiyovasküler izlem
  • Antihipertansif tedaviye devam
  • Yıllık görüntüleme kontrolleri (BT veya MRA ile)
  • Aile bireylerinin genetik danışmanlığı (Marfan sendromu gibi durumlarda)

Ayırıcı Tanılar

  • Akut miyokard enfarktüsü
  • Pulmoner emboli
  • Perikardit
  • Pnömotoraks
  • Özofagus rüptürü

Prognoz

  • Tip A diseksiyon tedavi edilmezse ilk 24 saatte mortalite %25-50 arasında değişir.
  • Erken cerrahi müdahale ile sağkalım önemli ölçüde artar.
  • Tip B diseksiyonlar genellikle daha iyi prognoza sahiptir, ancak komplike vakalarda mortalite yüksektir.

Keşif

Aort diseksiyonunun tanımlanması ve tıbbi literatürde yer alması, modern anatomi ve patolojinin gelişmeye başladığı 18. yüzyıla kadar uzanır. Bu durumun sistematik olarak tanımlanması, özellikle otopsi bulgularına dayalı olarak yapılmıştır.

Aort Diseksiyonunun Keşif ve Tanımlanma Tarihi

  • 1760: İngiliz anatomist Frank Nicholls, İngiltere Kralı II. George’un otopsisinde bir aort diseksiyonu tanımlar. Bu olay, tıbbi literatürde aort diseksiyonunun en erken ve dikkat çekici tanımlarından biridir. Nicholls, kralın ani ölümünü aortun “yırtılması”na (ruptür) bağlamış ve aort duvarı katmanları arasındaki ayrışmayı detaylı şekilde açıklamıştır.
  • 19. yüzyıl: Fransız patolog Jean Lobstein, arteriyoskleroz kavramını geliştirerek damar hastalıklarının patolojisine katkıda bulunur. Bu dönemde diseksiyon, arteriyel hastalıkların bir komplikasyonu olarak görülmeye başlanır.
  • 1958: Modern anlamda en kapsamlı çalışmalardan biri Hirst, Johns ve Kime tarafından yayımlanır. 505 otopsi vakasına dayanan bu retrospektif inceleme, diseksiyonun doğal seyri, klinik bulguları ve anatomik özellikleri hakkında sistematik bilgi sunar ve aort diseksiyonunu modern klinik terminolojiye yerleştirir.
İleri Okuma
  1. Nicholls, F. (1761). Observations concerning the body of His Late Majesty, October 26, 1760. Philosophical Transactions of the Royal Society of London, 52, 265–275.
  2. Lobstein, J. (1833). Traité d’Anatomie Pathologique. Strasbourg: Levrault.
  3. Hirst, A. E., Johns, V. J., & Kime, S. W. (1958). Dissecting aneurysm of the aorta: a review of 505 cases. Medicine, 37(3), 217–279.
  4. Daily, P. O., Trueblood, H. W., Stinson, E. B., Wuerflein, R. D., & Shumway, N. E. (1970). Management of acute aortic dissections. The Annals of Thoracic Surgery, 10(3), 237–247.
  5. Coady, M. A., Rizzo, J. A., Hammond, G. L., & Elefteriades, J. A. (1999). Surgical intervention criteria for thoracic aortic aneurysms. The American Journal of Cardiology, 84(10), 1200–1203.
  6. Hagan, P. G., Nienaber, C. A., Isselbacher, E. M., et al. (2000). The International Registry of Acute Aortic Dissection (IRAD): new insights into an old disease. JAMA, 283(7), 897–903.
  7. Trimarchi, S., Eagle, K. A., Nienaber, C. A., et al. (2005). Role of age in acute type B aortic dissection outcome: report from the International Registry of Acute Aortic Dissection (IRAD). Journal of Thoracic and Cardiovascular Surgery, 129(1), 112–118.
  8. Erbel, R., Aboyans, V., Boileau, C., et al. (2014). 2014 ESC Guidelines on the diagnosis and treatment of aortic diseases. European Heart Journal, 35(41), 2873–2926.
  9. Nienaber, C. A., & Clough, R. E. (2015). Management of acute aortic dissection. The Lancet, 385(9970), 800–811.
  10. Bossone, E., Eagle, K. A., & Isselbacher, E. M. (2018). Acute aortic syndromes: diagnosis and management, an update. European Heart Journal, 39(9), 739–749.
  11. Cecconi, M., De Caterina, R., & Antonelli, M. (2021). Acute aortic dissection: the need for speed. Critical Care, 25(1), 11.

Bir Cevap Yazın

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.