Arteria brachialis

Köken: Brakiyal arter, teres major kasının alt kenarındaki aksiler arter‘den kaynaklanır.

Yol:

• Proksimal Yol: Humerusun medial yönü boyunca, sulcus bicipitalis medialis içinde ilerler. Biceps brachii kasının derinlerinde yer alır ve atardamarı üst kısmından geçen median sinir ile yakından ilişkilidir.
• Distal Yol: Kübital fossaya yaklaşırken bicipital aponevrozun altından geçer. Kübital fossada iki terminal dalına ayrılır:
• Radyal arter (arteria radialis).
• Ulnar arter (arteria ulnaris).

Kubital Fossa Kesiti: Kübital fossa içindeki atardamarın kısa segmenti bazen kübital arter olarak adlandırılır.

Brakiyal arter, kol, ön kol ve bitişik yapıları besleyen birkaç önemli dal verir:

Ana Terminal Dallar:

• Radyal Arter: Ön kolun ve elin lateral kısmını besler.
• Ulnar Arter: Medial ön kolu ve eli besler.

İkincil Dallar:

• Arteria profunda brachii (derin brachial arter): Posterior olarak ilerler, triceps brachii’yi besler ve dirseğin kollateral dolaşımına katkıda bulunur.
• Arteria collateralis ulnaris superior: Proksimal olarak ortaya çıkar ve dirseğin periartiküler ağına katkıda bulunur.
• Arteria collateralis ulnaris inferior: Distal olarak ortaya çıkar ve ayrıca dirseğin kollateral dolaşımına katılır.

Ek Küçük Dallar:

• Koldaki kasları, periosteumu ve diğer bitişik alanları besler.

Travma ve Kompresyon:

• Brakiyal arter humerus‘a yakın yer alır ve üst kol kırıklarında savunmasızdır, bu da distal ekstremiteye kan akışını tehlikeye atabilir.
• Ancak, kemiğe yakınlığı distal yaralanmalarda kanamayı kontrol etmek için etkili kompresyona da olanak tanır.

Nabız Palpasyonu:

• Brakiyal arterin nabzı biceps brachii’nin ulnar sınırı boyunca palpe edilebilir. Bu klinik olarak şunlar için önemlidir:
• Kan basıncını ölçmek (genellikle bir sfigmomanometre kullanılarak).
• Üst ekstremiteye kan akışını değerlendirmek.

Vasküler Erişim ve Prosedürler:

• Brakiyal arter bazen tıbbi prosedürlerde arter kanülasyonu için kullanılır.
• Yüzeysel brakiyal arter gibi anatomik varyasyonlar, venipunktur veya intravenöz ilaç uygulaması sırasında kazara arteriyel ponksiyon riskini artırır.

İskemik Komplikasyonlar:

• Brakiyal arterde tıkanıklık veya travma, ön kol ve elde iskemiye yol açabilir ve distal ekstremite perfüzyonunun sürdürülmesindeki önemini vurgular.

Kolateral Dolaşım:

• Arteriyel tıkanıklık durumlarında, profunda brachii ve kolateral arterler gibi brakiyal arterin dalları, özellikle dirsek çevresinde anastomotik ağlara katkıda bulunur.

Antik Anatomik Çalışmalar (MÖ 4. Yüzyıl)

• Brakiyal arter de dahil olmak üzere kan damarlarının ilk tanımları Hipokrat ve Aristoteles tarafından yapılmıştır. Bu çalışmalar, atardamarlar ve toplardamarlar arasındaki ayrım belirsiz olmasına rağmen, vasküler anatomi hakkında temel bir anlayış sağlamıştır.

Atardamarların Kan Taşıyan Damarlar Olarak Keşfi (MS 2. Yüzyıl)

• Ünlü bir Romalı hekim olan Bergama’lı Galen, atardamarları hava yerine “yaşamsal ruhlar” taşıyan damarlar olarak tanımlamıştır. Çalışmaları, üst ekstremite damar sistemi de dahil olmak üzere atardamar sistemini anlamak için temel oluşturmuştur.

Rönesans Dönemi ve Anatomik Diseksiyonlar (15.-16. Yüzyıl)

• Andreas Vesalius, çığır açan eseri De humani corporis fabrica (1543)’da, brakiyal arter ve dalları da dahil olmak üzere insan atardamar sisteminin ayrıntılı açıklamalarını ve çizimlerini sunmuştur. Bu, sistematik ve bilimsel anatomik çalışmalara geçişi işaret etmiştir.

Brakiyal Arter Varyasyonlarının Tanınması (17. Yüzyıl)

• William Harvey ve Giovanni Battista Morgagni gibi anatomistler, yüksek çatallanmalar ve yüzeysel brakiyal arterlerin varlığı da dahil olmak üzere atardamar anatomisinde varyasyonlar gözlemlemiştir.

Kolateral Dolaşımın Keşfi (18. Yüzyıl)

• William Hunter ve daha sonra John Hunter dirsek çevresindeki kolateral dolaşımın rolünü ve atardamar tıkanıklığı vakalarındaki önemini incelemişlerdir. Çalışmaları brakiyal arterin vasküler ağlara katkılarını vurguladı.

Nabız Palpasyonu ve Kan Basıncı Ölçümünün Tanıtılması (19. Yüzyıl)

• Brakiyal arter, dolaşımı değerlendirmek için yaygın olarak kullanılan nabız palpasyonu için birincil yer haline geldi.
  19. yüzyılın sonlarında Scipione Riva-Rocci sfigmomanometreyi geliştirerek brakiyal arteri kan basıncını ölçmek için standart yer olarak belirledi.

Arteriyel Kanülasyon Tekniklerinin Geliştirilmesi (20. Yüzyıl)

• Vasküler cerrahi ve kateterizasyondaki gelişmeler brakiyal arteri tanı ve tedavi prosedürleri için bir erişim noktası olarak vurguladı.
  20. yüzyılın ortalarında brakiyal arter, anjiyografide ve kan gazı analizi için arteriyel kanülasyonda kullanıldı.

Modern Görüntüleme ve Cerrahi Teknikleri (21. Yüzyıl)

• Ultrason, BT anjiyografi ve MRI gibi yüksek çözünürlüklü görüntüleme teknolojileri, brakiyal arterin ve dallarının ayrıntılı olarak görüntülenmesine olanak sağlamıştır.
• Gelişmiş cerrahi ve endovasküler teknikler artık brakiyal arter yaralanmalarının ve anevrizmalarının hassas bir şekilde yönetilmesini sağlamaktadır.

Varyasyonları ve Klinik Önemlerini Anlamak (Devam Ediyor)

• Yüzeysel brakiyal arter de dahil olmak üzere anatomik varyasyonlar üzerine yapılan son çalışmalar, bunların vasküler prosedürler ve travma yönetimi için çıkarımlarına dair içgörüler sağlamıştır.

1. Standring, S. (2020). Gray’s Anatomy: The Anatomical Basis of Clinical Practice (42nd ed.). Elsevier.
2. Moore, K. L., Dalley, A. F., & Agur, A. M. R. (2018). Clinically Oriented Anatomy (8th ed.). Wolters Kluwer.
3. Sinnatamby, C. S. (2011). Last’s Anatomy: Regional and Applied (12th ed.). Elsevier.
4. Hollinshead, W. H. (1982). Anatomy for Surgeons: Volume 3: The Back and Limbs. Harper & Row.