Aşil tendonu yırtılması, Aşil tendonunun (tendo kalkanei) yırtılmasıdır (yırtılması).
Epidemiyoloji
Aşil tendon rüptürleri en sık 30 ila 50 yaş arasındaki atletik olarak aktif erkekleri etkiler.
Patofizyoloji
Aşil tendonu, neredeyse bir ton yük taşıma kapasitesi ile doğal olarak yüksek bir yırtılma direncine sahiptir. Bir yırtılma, neredeyse yalnızca, kronik aşırı yüklenme ve/veya dejeneratif değişikliklerden kaynaklanan önceki hasarın bir sonucu olarak meydana gelir. Tekrarlanan mikrotravmalar tendon dokusunun direncini azaltır ve tendon yavaş yavaş gücünü kaybeder.
Bu değişiklikler temelinde, Aşil tendonu yırtılması genellikle, tendonun aşırı yüklenmesi ve yanlış yüklenmesi ile akut bir travma tarafından tetiklenir. Risk faktörleri şunlardır:
- eğitim eksikliği
- aşırı zorlama
- Yaşlılık
- Önceki lokal glukokortikoid enjeksiyonları
- Florokinolonlar (giraz inhibitörleri) almak
- şeker hastalığı
- ailesel hiperkolesterolemi
Tipik bir hasta, çoğunlukla hafta sonları spor yapan ve daha sonra kendini fazla çalıştırmayı seven sözde ‘hafta sonu savaşçısı’dır.
Yırtılma bölgesi
Tendon en sık Aşil tendonu beli bölgesinde topuk kemiğine yapıştığı yerden 2-6 cm yukarıda yırtılır. Burası, kraniyal ve kaudalden tendona yayılan arteriyel beslenmenin ‘havzasının’ bulunduğu yerdir, yani tendon dokusunun beslenmesi ve dolayısıyla yenilenme yeteneği burada en kötü durumdadır.
Semptom
- Kırbaç benzeri ses
- Topukta veya baldırda ağrı
- Rüptür bölgesinde şişlik ve hematom
- Etkilenen tarafta topallama ile sınırlı hareket kabiliyeti
Teşhis
Klinik teşhis
Tanı genellikle klinik olarak bulguların muayenesi ve palpasyonu ile konulabilir. Tendondaki boşluk, topuk kemiğinin birkaç santimetre üzerinde hissedilebilir.
Palpasyona ek olarak, hareket açıklığı ve esnekliğin yanı sıra kas kuvveti (tek ayak parmak duruşu) test edilir. Tendon yırtılırsa, etkilenen taraf pasif ekstansiyon ile daha fazla dorsifleksiyon ve aktif fleksiyon ile önemli ölçüde azaltılmış plantar fleksiyon gösterir (parmak standı mümkün değildir).
Thompson testi, Matles testi ve O’Brien iğne testi özel klinik testler olarak yapılabilir.
Cihaz teşhisi
Klinik tanı, görüntüleme prosedürleriyle doğrulanabilir, ancak özellikle kısmi yırtılmaları saptamak için yararlıdır. Olası araştırmalar şunları içerir:
- Aşil tendonunun sonografisi
- MR
- Röntgen: 2 düzlemde arka ayaklı üst bacak
Terapi
Aşil tendonu kopması durumunda, fonksiyon kaybını önlemek için tedavi önlemleri mümkün olduğunca çabuk başlamalıdır.
Konservatif tedavi
- Tendon güdükleri 20° plantar fleksiyonda tamamen veya kısmen adapte edilebilirse konservatif tedavi mümkündür. Öncelikle yaşlı hastalar ve eşlik eden hastalıkları olan hastalar için seçilir.
- Ayak, ayrılan tendon uçlarını birbirine yaklaştırmak ve yara izi sağlamak için alçı, atel veya özel bir ayakkabı (alt bacak ayak ortezi) ile hafif ekin pozisyonunda 4-6 hafta sabitlenir.
- Ayak daha sonra bir ortez ile kademeli olarak normal pozisyonuna getirilir. Bu ayakkabı ilk üç hafta gece gündüz giyilmelidir. Yaklaşık dört hafta sonra, topuk artışı 1 cm ve altı hafta sonra 1 cm daha azalır. Ayakkabı toplam altı ila sekiz hafta giyilir. Egzersiz yapma yeteneği genellikle 13-16 hafta sonra geri kazanılır. Streste kademeli bir artışa eşlik eden fizyoterapi yararlıdır.
Aşil tendon cerrahisi
Bu operasyonda tendon boyunca yaklaşık 10 cm uzunluğunda bir kesi yapılır. Bu yöntemle, yırtık bölgesinin ve tehlike altındaki sinirin tam bir temsili yoluyla tendon ve tendon kayma dokusunun anatomik bir rekonstrüksiyonu mümkündür. Kronik Aşil tendonu tahrişi durumunda, aynı cilt kesisi ile tendon açığa çıkarılır ve kalınlaşma alanında bölünür. Hastalıklı tendon dokusu çıkarılır ve tendon yeniden yapılandırılır.
Çok fazla tendon dokusu kaybıyla birlikte geniş bir hasar varsa, tendon, mini bir vida (dikiş ankoru) ile kemiğe güvenli bir şekilde sabitlenen özel dikişlerle veya uzun ayak başparmağı fleksör tendonunun yerini değiştirerek güçlendirilmelidir.
Tedavi seyri
Bu müdahaleler genellikle yatarak yapılır. İşlem 30 ila 45 dakika sürer. Ameliyattan sonra önce anestezist tarafından uyanma odasında size bakılır, ardından koğuştaki odanızda iyileşirsiniz. Bu süre zarfında, optimal yara iyileşmesini desteklemek için bacak mümkün olduğunca kaldırılmalıdır. Koltuk değneklerinin nasıl kullanacağı konusunda eğitilmelidir
Mobilizasyon ilk önce ekin pozisyonunda alçıya alınmış alt bacakta, ardından vakumlu bir botla gerçekleşir. Yedi hafta sonra iyileşme sağlanırz. Ameliyat sonrası 12. haftaya kadar giyilmelidir. Aktif fizyoterapi operasyondan sonraki altıncı haftadan itibaren yapılmalıdır. Özel durumlarda alçı yerine alçı değiştirme ortezi de mümkündür.
