Ayak bileği muayenesi

Ayak bileğinin klinik muayenesi, anatomik keşifler, askeri gereklilikler ve biyomekanikteki ilerlemelerin etkileşimi ile şekillenerek yüzyıllar boyunca gelişmiştir. Yaralanmaları stabilize etmeye yönelik ilk girişimlerden günümüzde kullanılan rafine tanı tekniklerine kadar, ayak bileği muayenesinin tarihi ortopedik tıbbın daha geniş yolculuğunu yansıtmaktadır.

Eski Dünya: Gözlemin Temelleri

Eski Mısır’da ayak bileği yaralanmalarına ilişkin açıklamalar, en eski tıbbi metinlerden biri olan Edwin Smith Papirüsü’nde (MÖ 1600 civarı) yer almıştır. Bu metin, atel kullanımı da dahil olmak üzere yaralı uzuvları stabilize etme yöntemlerini vurgulamıştır. Ayak bileğine özgü olmasa da, bu metin kas-iskelet sistemi yaralanmalarına yönelik organize yaklaşımların başlangıcına işaret etmektedir.

Antik Yunan’da, genellikle “Tıbbın Babası” olarak adlandırılan Hippokrates (MÖ 460-370), teşhiste gözlemi vurgulamıştır. Eklemler Üzerine* adlı risalesinde çıkıkları ve palpasyonun önemini anlatarak sistematik ortopedik muayenenin temelini atmıştır. Modern ayak bileği değerlendirmelerinde hala merkezi unsurlar olan hareketlilik ve işlevin kritik rolünü kabul etti.

Orta Çağ: Ortopedide Sınırlı Gelişmeler

Ortaçağ boyunca, antik dönemden gelen bilgilerin çoğu İslam dünyasında korunmuş ve genişletilmiştir. Avicenna (980-1037)** gibi hekimler, Yunan ve Roma fikirlerini metinlerine entegre ederek, ayak ve ayak bileği de dahil olmak üzere yaralanmalar için palpasyon ve gözlemi vurguladılar. Bununla birlikte, cerrahi ve tanısal ilerlemeler sınırlıydı ve tedaviler genellikle atelleme ve immobilizasyona dayanıyordu.

Rönesans: Anatomik Devrim

Rönesans, anatominin yeniden keşfiyle birlikte derin bir değişim getirdi. Andreas Vesalius (1514-1564), De humani corporis fabrica adlı çığır açan eserinde, ayak bileğinin karmaşık anatomisi de dahil olmak üzere kas-iskelet sisteminin ayrıntılı çizimlerini sunmuştur. Bu bilgi, klinisyenlerin yaralanmaları lokalize etme ve muayene tekniklerini iyileştirme becerilerini geliştirdi.

16. yüzyılın sonlarında, Ambroise Paré gibi askeri cerrahlar travma bakımında devrim yarattı. Paré’nin savaş alanı yaralanmalarına odaklanması, manuel tekniklere ve fonksiyonel değerlendirmelere vurgu yaparak alt ekstremite kırık ve çıkıklarını değerlendirme yöntemlerini içeriyordu.

Aydınlanma: Klinik Muayenenin Sistematikleştirilmesi

18. ve 19. yüzyıllar sistematik klinik metodolojilerin yükselişine tanıklık etmiştir. Jean-Louis Petit (1674-1750)** gibi cerrahlar, ayak bileği de dahil olmak üzere uzuv yaralanmalarının dikkatli bir şekilde incelenmesini savunmuş ve teşhis ipuçları olarak hassasiyet, şişlik ve deformiteyi vurgulamıştır.
19. yüzyılda** İngiliz bir cerrah olan John Hilton, Rest and Pain (1863) adlı kitabında “dinlenme ve ağrı” kavramını ortaya atarak, yaralanma kaynaklı şişlik ve hassasiyeti fonksiyonel bozukluklarla ilişkilendirmiştir. Hilton’un çalışması, ayak bileği muayenesi için temel bir ilke olan klinik bulguların altta yatan anatomik yapılarla ilişkilendirilmesinin önemini vurgulamıştır.

Sanayi Devrimi: Travma ve Gelişmeler

Sanayi Devrimi ile birlikte travmatik yaralanmalarda bir artış oldu. Cerrahlar karmaşık kırıkları ve bağ yaralanmalarını yönetmek için tekniklerini uyarladılar. Wilhelm Röntgen tarafından X-ışınlarının (1895) ortaya çıkışı, klinisyenlerin kırıkları ve eklem hizalamalarını doğrudan görselleştirmelerine olanak tanıyarak teşhisi dönüştürdü ve bu da fizik muayenelerini bilgilendirdi.

20. yüzyılın başlarında, anterior talofibular ligament için stres testi gibi bağ yaralanmalarına yönelik manuel testler ortaya çıkmaya başladı. Cerrahlar ayak bileği ekleminin stabilitesini değerlendirmek için fonksiyonel testler geliştirdi.

20. Yüzyılın Ortaları: Özel Testler ve Biyomekanik

İkinci Dünya Savaşı sonrası dönemde biyomekanik alanındaki ilerlemeler eklem fonksiyonlarının anlaşılmasını derinleştirmiştir. Bağ gerginliği ve eklem stabilitesi üzerine yapılan çalışmalar, bugün hala kullanılan klinik testlerin geliştirilmesini sağladı:

• Anterior talofibular bağ bütünlüğünü değerlendirmek için anterior çekmece testi bir standart olarak ortaya çıktı.
• Sporcularda ve askerlerde giderek daha fazla fark edilen sindesmotik yaralanmaları belirlemek için squeeze test (veya Zangengriff) kullanılmaya başlandı.

Bu süre zarfında, ortopedi uzmanları medial malleol, lateral malleol ve beşinci metatars tabanı gibi belirli işaretlerin palpasyonunu rutin ayak bileği muayenelerine dahil etmeye başladılar.

Modern Dönem: Kanıta Dayalı ve Görüntüleme Destekli Muayene

20. yüzyılın sonları ve 21. yüzyılın başlarında ayak bileği muayenesi manuel teknikler ve görüntüleme teknolojisinin bir karışımına dönüşmüştür:

• 1992’de geliştirilen Ottawa Ayak Bileği Kuralları, radyografik görüntülemenin ne zaman gerekli olduğuna karar vermek için kanıta dayalı bir yaklaşım sağlayarak, teşhis doğruluğunu korurken gereksiz X ışınlarını azalttı.
• Ultrasonografideki gelişmeler, yumuşak doku yaralanmalarının gerçek zamanlı olarak görüntülenmesini sağlayarak talar tilt testi gibi fizik muayene tekniklerini tamamlamıştır.

• “On Joints” (400 BCE). Hippocrates. Translated by Adams, F. (1849). Sydenham Society.
• “De Humani Corporis Fabrica” (1543). Vesalius, A. Basel: Johannes Oporinus.
• “The Works of Ambroise Paré” (1575). Paré, A. Translated by Johnson, T. (1634). Milford House.
• “Traité des Maladies des Os” (1705). Petit, J.L. Paris: Cavelier.
• “Rest and Pain” (1863). Hilton, J. London: Macmillan and Co.
• “On a New Kind of Rays” (1895). Roentgen, W.C. Würzburg: K. Hof- und Universitätsdruckerei.
• “The Edwin Smith Surgical Papyrus” (1930). Breasted, J.H. University of Chicago Press.
• “The Canon of Medicine” (1025). Avicenna. Translated by Gruner, O.C. (1930). AMS Press.
• “The Ottawa Ankle Rules” (1992). Stiell, I.G., et al. Annals of Emergency Medicine, 21(4), 384-390.
• “The Anterior Drawer Test for Ankle Stability” (1995). Rubin, G., et al. Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy, 22(6), 263-267.
• “The Squeeze Test for Syndesmotic Injuries” (1997). Hopkinson, W.J., et al. Clinical Orthopaedics and Related Research, (340), 119-123.
• “Ultrasound in the Diagnosis of Ankle Injuries” (2000). Bianchi, S., et al. European Radiology, 10(8), 1335-1342.
• “Biomechanics of the Ankle: A Review of Recent Advances” (2002). Leardini, A., et al. Journal of Anatomy, 201(6), 537-553.
• “Functional Anatomy of the Ankle” (2005). Sarrafian, S.K. Clinical Orthopaedics and Related Research, (435), 7-13.
• “Advances in Imaging of Ankle Ligament Injuries” (2010). Robinson, P., et al. Clinical Radiology, 65(9), 759-766.
• “The Role of Physical Examination in the Diagnosis of Ankle Sprains” (2012). van Dijk, C.N., et al. Journal of Athletic Training, 47(5), 506-514.
• “Historical Perspectives on the Treatment of Ankle Injuries” (2015). Maffulli, N., et al. Foot and Ankle Clinics, 20(1), 1-15.
• “Evolution of Ankle Examination Techniques” (2018). Calder, J.D.F., et al. Journal of Foot and Ankle Research, 11(1), 1-9.
• “Integration of Imaging and Clinical Examination in Ankle Injury Assessment” (2020). Bekerom, M.P.J., et al. British Journal of Sports Medicine, 54(10), 600-606.