Genellikle basitçe glenoid olarak adlandırılan glenoid boşluğu, omuz eklemi içindeki kritik bir anatomik yapıdır. Koldaki uzun kemik olan humerusu barındıran yuva görevi görerek çok çeşitli hareketleri kolaylaştırır. Bu makale glenoidin anatomisi, fizyolojik fonksiyonları ve klinik önemi hakkında kapsamlı bir genel bakış sunmayı amaçlamaktadır.
Glenoidin Anatomisi
Yapısal Bileşenler
Akromiyonun altında yer alan kürek kemiği, collum skapula olarak bilinen bir yapı oluşturmak üzere kalınlaşmaya uğrar. Bu glenoid boşluğun oluşumuna yol açar. Glenoid boşluk, ters virgüle benzer şekilde hafif içbükey bir şekil gösterir. Bu yapı akromiyonun tabanından veya spina scapula’dan incisura spinoglenoidalis olarak bilinen bir çentikle ayrılır.
Yüzey Özellikleri
Glenoidin eklem yüzeyi kıkırdak ile kaplıdır ve uzunlamasına oval bir kesit sergiler. Humerus başına göre daha küçük yüzey alanı nedeniyle, glenoid labrum olarak bilinen fibröz kıkırdak halkası glenoid’i sarar. Bu düzenleme, humerus başınınkinden yaklaşık üç ila dört kat daha küçük olan eklem yüzeyini genişletir. Ayrıca glenoidin yüzeyi skapula düzlemine yaklaşık olarak dik olarak yönlendirilmiştir.
Diğer Anatomik Simgesel Yapılar
Supraglenoid tüberkül, glenoidin ucunda bulunur ve uzun biseps tendonunun başlangıç noktası olarak hizmet eder. Tersine, glenoidin kaudal ucunda yer alan infraglenoid tüberkül, uzun triseps tendonunun kökeni olarak görev yapar. Ayrıca glenoidin ventral kenarında incisura glenoidalis adı verilen küçük bir girinti vardır.
Glenoid Labrum ve Ligamentler
Glenoid labrum, glenoid boşluğun kenarında yer alan fibrokartilajinöz bir halkadır. Bu yapı biceps brachii kasının uzun başının tendonu ile devam eder. Soketin derinleştirilmesinde ve böylece eklem stabilitesinin arttırılmasında kritik öneme sahiptir. Eklem kapsülü glenoid labrumun ve biceps brachii’nin uzun başının tendonunun dışındadır. Kapsül içinde üst, orta ve alt glenohumeral bağlar olarak bilinen özel kalınlaşmalar ekleme ilave stabilite sağlar.
Glenoid Artikülasyon
Glenoidin eklem yüzeyi, üst ekstremite için geniş bir hareket aralığını kolaylaştıran bir top-yuva eklemi olan glenohumeral eklemin oluşturulmasında etkilidir.
Artropatide Glenoid Morfolojisi
Walch sınıflandırma sistemi, artropati vakalarında glenoid aşınma modellerini değerlendirmek için yaygın olarak kullanılan bir araçtır. Bu sınıflandırma, bozukluğun düzeyinin anlaşılmasında ve cerrahi müdahalelerin planlanmasında çok değerlidir.
Varyant Anatomi
Dentat Glenoid
“Dişli glenoid” veya glenoid hipoplazi olarak bilinen anatomik bir varyantta sığ bir glenoid fossa ve glenoidin alt üçte ikisinde ve skapula boynunda hipoplazi bulunur. Bu düzensiz yüzey klinik zorluklara neden olabilir.
Buford Kompleksi
Bir diğer anatomik varyasyon ise Buford kompleksidir. İlk veri setinde klinik etkilerine ilişkin ayrıntılar mevcut olmasa da, yine de klinik değerlendirmelerde dikkate alınması gereken bir değişken olarak durmaktadır.
Fizyolojik Fonksiyonlar
Glenoid boşluk omuz ekleminin mekaniğinde kritik bir rol oynar ve humerusu çeşitli hareket aralıklarında destekler. Glenoid labrumun varlığı humerus eklemlenmesi için yüzey alanını artırarak eklemi daha da stabilize eder.
Klinik anlamı
Omuz hareketliliğindeki önemli rolü göz önüne alındığında, glenoid genellikle omuz bozukluklarının tanı ve tedavisinde odak noktasıdır. Glenoidin bozulması veya yaralanması, omuzun fonksiyonel mekaniğini önemli ölçüde bozarak hem hareketliliği hem de stabiliteyi etkileyebilir.
İlgili Patoloji
Omuz Çıkığı
Omuz eklemindeki önemli rolü göz önüne alındığında, glenoiddeki herhangi bir yaralanma veya anormallik instabiliteye yol açabilir ve genellikle omuz çıkığıyla sonuçlanır.
Glenohumeral Artropati
Çoğunlukla glenohumeral artropati olarak etiketlenen yıkıcı koşullar da glenoidi etkileyebilir ve potansiyel olarak cerrahi tedaviler de dahil olmak üzere klinik müdahaleler gerektirebilir.
Tarihçe
Glenoid, kürek kemiğinin (kürek kemiği) yan sınırında sığ, armut biçimli bir çöküntüdür. Omuz eklemini oluşturmak için humerusun başı (üst kol kemiği) ile eklemleşir. Glenoid, glenoid labrum adı verilen, yuvayı derinleştirmeye ve eklemi stabilize etmeye yardımcı olan bir kıkırdak kenarı ile çevrelenmiştir.
Glenoid nispeten küçük ve kırılgan bir kemik yapısıdır ancak omuz ekleminin işlevi için gereklidir. Omuz eklemi vücuttaki en hareketli eklemdir ve glenoid fleksiyon, ekstansiyon, abduksiyon, adduksiyon, iç rotasyon ve dış rotasyon dahil olmak üzere geniş bir hareket aralığına izin verir.
- Glenoid bazen “omuz yuvası” olarak da adlandırılır.
- Glenoid, adını Yunanca’da “soket” anlamına gelen “glene” kelimesinden almıştır.
- Glenoid, küçük resmin boyutundadır.
- Glenoid, sürtünmeyi, aşınmayı ve yıpranmayı azaltmaya yardımcı olan ince bir kıkırdak tabakasıyla kaplıdır.
- Glenoid, eklemi stabilize etmeye ve yaralanmaları önlemeye yardımcı olan bir dizi kas ve bağ ile çevrilidir.
Tarihsel Anekdotlar
- Yırtık glenoid labrumu onarmak için bilinen ilk ameliyat 1938’de Dr. Arthur Steindler tarafından gerçekleştirildi.
- Yırtık glenoid labrumu onarmak için ilk artroskopik cerrahi 1979’da Dr. Richard Arthurs tarafından gerçekleştirildi.
- Günümüzde glenoid labrum yırtıkları beyzbol oyuncuları, tenisçiler ve yüzücüler gibi baş üstü sporcularda en sık görülen yaralanmalardan biridir.
Kaynak
- Moore, K. L., & Dalley, A. F. (1999). Clinically Oriented Anatomy. Lippincott Williams & Wilkins.
- Neumann, D. A. (2010). Kinesiology of the Musculoskeletal System: Foundations for Rehabilitation. Elsevier Health Sciences.
- Neer, C. S. (1970). Displaced Proximal Humeral Fractures: Classification and Evaluation. Journal of Bone and Joint Surgery.
- Walch, G., Badet, R., Boulahia, A., & Khoury, A. (1999). Morphologic study of the glenoid in primary glenohumeral osteoarthritis. Journal of Arthroplasty.
- Abrams, J. S. (2019). Current Concepts in the Evaluation and Treatment of Shoulder Impingement. Journal of Bone and Joint Surgery.
- Neer, C. S. (1970). Displaced Proximal Humeral Fractures: Classification and Evaluation. Journal of Bone and Joint Surgery.
- Walch, G., Badet, R., Boulahia, A., & Khoury, A. (1999). Morphologic study of the glenoid in primary glenohumeral osteoarthritis. Journal of Arthroplasty.
- Itoi, E., Lee, S. B., Berglund, L. J., Berge, L. L., & An, K. N. (2000). The effect of a glenoid defect on anteroinferior stability of the shoulder after Bankart repair: A cadaveric study. Journal of Bone and Joint Surgery.