Diz-dirsek pozisyonu

tarafından | Haz 4, 2022 | Jinekoloji

Tanım ve Terminoloji

  • Genucubital (diz-dirsek) pozisyon, hastanın kalçaları ve dizleri 90°’den fazla fleksiyonda, uyluklar dikey, gövde dirsekler üzerinde ve baş ellerin üzerinde olacak biçimde dizlerinin ve dirseklerinin üzerinde durduğu yüzüstü konumdur.
  • Klasik diz-göğüs (genu-pektoral) pozisyonunun uygulanamadığı veya pelvik açıya daha geniş erişimin istendiği durumlarda tercih edilir. (Getinge)

Endikasyonlar

  • Jinekolojik ve obstetrik değerlendirmeler (servikal ve vajinal inceleme, fetal malpozisyon, kordon prolapsusu yönetimi).
  • Proktolojik işlemler (rektal tuşe, sigmoidoskopi, rektal prolapsusun geçici redüksiyonu).
  • Anorektal ve pelvik taban cerrahisinde ameliyat masası erişimini iyileştirme. (Osmosis, Medscape)

Fizyolojik Temeller ve Klinik Yararlar

  • Pelvik giriş açısının öne doğru rotasyonu uterus-serviks eksenini uzatarak doğum kanalında doğrudan görüş sağlar.
  • Abdominal visseraların diyafragma yönünde yer değiştirmesi intraperitoneal basıncı azaltır, venöz dönüşü artırır ve perineal basıncı düşürür.
  • Pelvic outlet genişlemesinin artması annenin intrapartum ağrısını hafifletebilir ve ikinci evreyi kısaltabilir. (PMC)

Perineal Bütünlük ve Obstetrik Avantajlar

  • Çoğul gebelikler veya ≥ 4000 g tahmini fetal ağırlıkta perinenin üstüne binen kuvvet azalır; ikinci-derece yırtık ve obstetrik anal sfinkter yaralanması (OASIS) oranlarında anlamlı düşüş bildirilmiştir.
  • Diz-dirsek duruşunun pelvik taban kaslarını gevşeterek spontan rotasyonu kolaylaştırdığı ve baş çapını azalttığı gösterilmiştir. (PubMed, Medscape)

Uygulama Basamakları (Özet Prosedür)

  • Hastaya intravenöz hat ve monitörizasyon sağlanır; kardiyopulmoner kontrendikasyonlar dışlanır.
  • Dizlerin altına jel ped, dirseklerin altına yumuşak destek yerleştirilir; toraks altına geniş göğüs yastığı konarak abdominal kompresyon önlenir.
  • Trendelenburg eğimi hafif (%5–10) verilerek kayma riski azaltılır; omuz kemeri destekleri gerekirse sabitlenir.
  • Pozisyon süresince hemodinamik parametreler, arteriyel oksijen satürasyonu ve duyusal sinir baskısı (özellikle n. ulnaris, n. peronealis) izlenir. (Getinge)

Potansiyel Komplikasyonlar ve Önlemler

  • Dirsek, diz ve aksiller bası yaraları → jel destek + 20 dk’lık aralıklarla basınç noktası kontrolü.
  • Serebral venöz dönüşte azalma (uzun pozisyonlanmalarda) → eğimi azaltma, aralıklı desatürasyon izlemi.
  • Aşırı abdominal bası (obez hastada) → toraks yastığının kalınlığını artırma ve karın serbestliğini koruma. (Medscape)

Özel Obstetrik Senaryolar

  • İkiz/çoğul gebelik: Diz-dirsek pozisyonu, özellikle ilk bebeğin prezentasyonu verteks iken ikinci bebeğin pelvik çıkım yöneliminin optimize edilmesi için önerilir.
  • Büyük fetus: Fetüs-perine teması azalacağından yırtık riski düşer; maternal yorgunluğu azaltır. (PubMed)
Keşif
İleri Okuma
  • Chenia F., Crowther C.A. (1987). Does advice to assume the knee-chest position reduce the incidence of breech presentation at delivery? Birth, 14(2), 75-78.
  • Edqvist M., Lindgren H., Petersen A. et al. (2016). Perineal injuries and birth positions among 2992 women with a low-risk pregnancy. BMC Pregnancy and Childbirth, 16, 196.
  • Rosen H., Melamed N., Okby R., Nevo O., Barrett J. (2016). Is the risk of obstetric anal sphincter injuries increased in vaginal twin deliveries? Journal of Maternal-Fetal & Neonatal Medicine, 29(10), 1700-1703.
  • Williams Obstetrics Editorial Committee (Cunningham F.G., Leveno K.J., Bloom S.L., et al.) (2022). Williams Obstetrics (26th ed.). McGraw-Hill Education.
  • Platt M. (2022). Pelvic Examination: Periprocedural Care. Medscape Reference.