EG.5 olarak da bilinen koronavirüsün Eris varyantı, dünya çapında sağlık otoritelerinin dikkatini çeken yeni bir türdür.
Epidemiyoloji
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) İzlemesi: DSÖ, Eris varyantını artan gözlem altına almıştır. Bu artırılmış gözetim, virüsün gelişen doğasına bir yanıttır ancak acil bir endişeye işaret etmeyebilir.
Küresel Yayılım ve Özellikleri: Eris, etkili çoğaltma olasılığı ve çeşitli ülkelerde artan tespit nedeniyle “ilgi duyulan bir değişken” olarak tanımlanmaktadır. Yaygın görülmesine rağmen, Eris varyantı enfeksiyonlarının daha ciddi hastalığa veya artan hastaneye yatış ve yoğun bakım ünitesi yatışlarına yol açtığına dair hiçbir belirti yoktur.
Aşı Etkinliğine Etkisi: Virolog Martin Stürmer gibi uzmanlara göre, popülasyonda aşılara ve önceki enfeksiyonlara karşı mevcut bağışıklığın Eris varyantına karşı etkili olması bekleniyor. Amerikan Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), önümüzdeki sezon için güncellenen aşıların bu yeni varyanta karşı çok uygun olacağını da öngörüyor. Ancak Eris varyantındaki bir mutasyonun, halihazırda dolaşımda olan ve güncel aşıların geliştirildiği virüslere karşı bile bağışıklıktan kaçışa yol açabileceğini öne süren bir rapor var. Bağışıklıktan kaçma potansiyeli hâlâ inceleniyor ve henüz geniş çapta kabul gören bir görüş değil.
Özetle, Eris varyantı yaygınlığı ve etkin çoğalması nedeniyle yakından takip altındayken, mevcut aşıların ve doğal bağışıklığın ona karşı önemli bir koruma sağladığına inanılıyor. Mutasyon nedeniyle bağışıklıktan kaçma olasılığı izleniyor ancak bu endişe şu anda azınlıkta kalıyor.
Belirtiler
COVID-19’un Eris varyantı, önceki koronavirüs türleriyle büyük ölçüde tutarlı semptomlar sunuyor. Bu belirtiler şunları içerir:
- Ateş, bitkinlik ve öksürüğün yanı sıra solunum güçlüğü ve göğüs ağrısı.
- Burun akıntısı, baş ağrısı, boğaz kuruluğuyla birlikte sürekli öksürük ve genel yorgunluk gibi yaygın soğuk algınlığı benzeri semptomlar.
- Tat veya koku kaybı, öksürük, ateş, üşüme, nefes darlığı, yorgunluk, vücut ağrıları ve baş ağrıları. En fazla risk altındaki kişiler arasında yaşlı yetişkinler, bağışıklık sistemi zayıf olanlar ve kronik hastalıkları olan kişiler yer alır.
- Geçmişteki koronavirüs varyantlarında gözlemlenen semptomlara benzeyen öksürük, boğaz ağrısı, burun akıntısı, ateş, baş ağrısı, yorgunluk ve nefes darlığı.
- Bu semptomları yaşayan kişilerin, özellikle de yüksek risk altındaki kişilerin tıbbi yardım alması ve virüsün yayılmasını önlemek için uygun yönergeleri izlemesi önemlidir.
Tarih
SARS-CoV-2 EG.5 varyantı veya XBB.1.16 olarak da bilinen Eris varyantı, COVID-19’a neden olan virüs olan SARS-CoV-2’nin Omicron varyantının bir alt değişkenidir. İlk olarak Şubat 2023’te Japonya’da tanımlandı ve o zamandan beri dünya çapında birçok ülkede tespit edildi.
“Eris” adı Yunan anlaşmazlık ve çekişme tanrıçasından türemiştir. Bu isim, Eris varyantının SARS-CoV-2’nin önceki varyantlarından daha bulaşıcı olduğunun düşünülmesi nedeniyle seçildi.
Erken Teşhis ve Yayılma
Eris varyantı ilk olarak Şubat 2023’te Japonya’da tanımlandı ve hızla Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika’daki diğer ülkelere yayıldı. Ağustos 2023 itibarıyla bazı ülkelerde SARS-CoV-2’nin baskın varyantı haline geldi.
Belirtiler ve Bulaşma
Eris varyantının semptomları, ateş, öksürük, nefes darlığı ve yorgunluk dahil olmak üzere SARS-CoV-2’nin diğer varyantlarına benzer. Eris varyantının ayrıca önceki varyantlara göre daha bulaşıcı olduğu düşünülüyor, bu da kişiden kişiye yayılma ihtimalinin daha yüksek olduğu anlamına geliyor.
Halk Sağlığı Üzerindeki Etki
Eris varyantının ortaya çıkışı, özellikle tam olarak aşılanmamış veya bağışıklık sistemi zayıflamış kişiler arasında yenilenen Kovid-19 salgınları potansiyeline ilişkin endişeleri artırdı. Ancak aşılama, ciddi hastalıkları, hastaneye yatmayı ve Kovid-19’dan ölümü önlemenin en etkili yolu olmaya devam ediyor.
Eris’e Karşı Aşı Etkinliği
İlk çalışmalar, COVID-19 aşılarının Eris varyantına karşı hala etkili olduğunu ancak önceki varyantlara göre daha az etkili olabileceğini gösterdi. Bunun nedeni, Eris varyantının vücudun bağışıklık tepkisinden kaçmasına izin veren bir takım mutasyonlara sahip olmasıdır.
Öneriler
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), insanların halihazırda enfeksiyon geçirmiş olsalar bile, Kovid-19’a karşı aşı olmaya devam etmelerini öneriyor. DSÖ ayrıca insanların halka açık kapalı ortamlarda maske takmasını, ellerini sık sık yıkamasını ve hasta insanlarla yakın temastan kaçınmasını tavsiye ediyor.
Gelecekteki yönlendirmeler
Araştırmacılar, özelliklerini ve nasıl önlenip tedavi edilebileceğini daha iyi anlamak için Eris varyantı üzerinde çalışmaya devam ediyor. Daha fazla veri elde edildikçe halk sağlığı yetkilileri, Eris varyantının oluşturduğu tehdide nasıl yanıt verileceği konusunda daha bilinçli kararlar alabilecek.
Kaynak
Fernandes, Queenie et al. (2022). “Emerging COVID-19 variants and their impact on SARS-CoV-2 diagnosis, therapeutics and vaccines.” Annals of Medicine.
Yorum yazabilmek için oturum açmalısınız.