Fascia renalis

Aynı zamanda fascia renalis olarak da bilinen böbrek fasyası, capsula adiposa renis olarak bilinen böbrekleri çevreleyen yapısal yağı kapsüller. İki farklı katmandan oluşur:

1. Ön Yaprakçık (Fascia praerenalis): Bu tabaka böbrek ve böbreküstü bezinin ventralinde uzanır.
2. Arka Yaprakçık (Fasya retrorenalis veya Zuckerkandl Fasyası): Bu tabaka dorsal olarak konumlanır ve omurga boyunca medial olarak uzanır.

Her iki tabaka kraniyal ve lateral olarak birleşerek böbrek ve adrenal bezi kapsül benzeri bir şekilde saran bir fasiyal kese oluşturur. Bununla birlikte, bu kese medial ve kaudal olarak açıktır, bu da organların retroperitoneal boşluktaki diğer yapılarla bağlantı kurmasına izin verir.

• Kranialde**, fasya *diyafragmatik fasya* ile birleşerek sürekli bir tabaka oluşturur.
• Lateralde**, karın duvarındaki *fascia transversalis* ile birleşerek böbrek ve lateral karın kasları arasında bir sınır görevi görür.

• Ventral Tabaka (Fascia praerenalis)**: Bu tabaka, böbrekleri periton boşluğundaki viseral organlardan ayıran karın boşluğunun dış astarı olan *parietal periton* ile sınırlanır.
• Dorsal Tabaka (Fasya retrorenalis veya Zuckerkandl’ın Fasyası)**: Bu tabaka medialde, omurgaya bitişik olarak uzanır. Böbrek ile böbreklerin posteriorunda yer alan *psoas major kası* arasında bulunur. Bu kas lomber omurga boyunca uzanır ve böbreğin arka yüzeyini desteklemede önemli bir rol oynar.

Dorsal İlişkiler:

• Psoas Major Kası: Fascia retrorenalis’in medialinde ve dorsalinde yer alan psoas major kası omurgaya paralel uzanır. Bu kas kalça fleksiyonundan sorumludur ve retroperitoneal boşluktaki konumlarını koruyarak böbrekler için yapısal destek sağlar.
• Kuadratus Lumborum Kası**: Psoas major’un lateralinde yer alan bu kas da böbreğin posterior yönü için destek sağlar.

Ventral İlişkiler:

• Kolon: Fascia praerenalis’in anteriorunda, çıkan kolon (sağ tarafta) ve inen kolon (sol tarafta) periton boşluğunda uzanır ve kolon ile böbrekler arasında, özellikle lateral sınırlarında bir ilişki oluşturur. Bu durum, böbrekleri etkileyebilecek kolon hastalıkları veya tam tersi düşünüldüğünde özellikle önemlidir.

1. Medial ve Kaudal Açıklıklar:

• Medial Açıklık**: Bu, böbrek ile büyük retroperitoneal damarlar arasında *vasküler iletişim* sağlar:
  • Böbrek toplardamarı** böbreği inferior vena kavaya bağlar ve oksijeni alınmış kanı böbrekten kalbe geri gönderir.
  • Karın aortundan** çıkan böbrek arteri böbreklere oksijenli kan sağlar.
• Kaudal Açıklık**: Bu, idrarı böbrekten mesaneye taşıyan kaslı tüp olan *üreterin* geçişine izin verir. Bu kaudal açıklık, üreterin fasiyal kese tarafından kısıtlanmadan serbestçe inebilmesini sağlar.

Renal fasyanın anatomik ilişkileri, özellikle renal patolojiler, travma gibi durumlarda veya retroperitoneal ameliyatlar sırasında klinik olarak önemlidir. Fasyanın medial ve kaudal olarak açık yapısı, retroperitoneal boşluğun genişlemesini kolaylaştırır, bu da vasküler iletişim ve üreteral fonksiyon sağlar, ancak aynı zamanda retroperitoneal boşluk içinde enfeksiyonların veya malignitelerin yayılması için yollar sağlar.

• Kraniyal olarak**, *diyafragmatik fasya* böbrek fasyasının üst kısmı ile diyafragma arasında bir bağlantı görevi görür ve böbreğin diyafragmaya yakınlığını vurgular. Bu ilişki, yukarı doğru uzanan diyafragma hernileri veya böbrek tümörleri gibi hem böbreği hem de diyaframı etkileyen durumlarda önemlidir.
• Lateralde**, fasyanın *fascia transversalis* ile birleşmesi böbreği lateral karın duvarına bağlar, bu da yan ameliyatlarda veya karın kaslarını etkileyen travmalarda önemli bir husus olabilir.

Böbrek fasyasının** ve sınırlarının ayrıntılı anatomisini anlamak, çeşitli tıbbi durumların teşhisi ve yönetimi için gereklidir:

• Retroperitoneal enfeksiyonlar** renal fasyanın açık medial ve kaudal sınırları boyunca yayılarak üreter, aort veya vena kava gibi yakın yapıları etkileyebilir.
• Perirenal hematomlar** veya apseler fasyal katmanlarla sınırlı olabilir, ancak iletişim açıklıkları bu durumların yayılmasına yol açabilir

1. Renal Fasyanın İlk Tanımı (19. Yüzyılın Sonları)

• Emil Zuckerkandl** (1883) ve Dimitrie Gerota (1895) böbrek fasyasının yapısını ayrıntılı olarak tanımlayan ilk anatomistler arasındadır. Zuckerkandl, günümüzde Zuckerkandl fasyası olarak bilinen fasyanın arka tabakasını tanımlamış, Gerota ise genellikle Gerota fasyası olarak anılan ön fasiyal tabakaya odaklanmıştır. Bu ilk tanımlamalar, böbreğin retroperitoneal boşluk içinde nasıl çevrelendiğini ve desteklendiğini anlamak için temel oluşturmuştur.

2. Retroperitoneal Anatominin Anlaşılması (20. Yüzyılın Başları)

• 20. yüzyılın başlarında anatomistler, böbrek fasyasının diyafram, psoas major kası ve karın duvarı fasyası (fascia transversalis) ile olan bağlantıları da dahil olmak üzere diğer retroperitoneal yapılarla olan ilişkilerinin anlaşılmasını genişlettiler. Bu, böbrekleri içeren cerrahi yaklaşımların geliştirilmesi için çok önemliydi.

3. Nefrektomide Klinik Uygulama (20. Yüzyılın Ortaları)

• Böbrek fasyasının anatomik sınırlarının anlaşılması, nefrektomi (böbrek çıkarma) prosedürleri sırasında önemli hale geldi. Cerrahlar böbreğe güvenli bir şekilde erişmek, komşu organlardan kaçınmak ve perirenal hematomlar veya apseler gibi komplikasyonları yönetmek için Gerota fasyası bilgisini kullanmaya başladı.

4. Laparoskopik ve Retroperitoneal Cerrahi Tekniklerin Gelişimi (20. Yüzyılın Sonları)

• Laparoskopik nefrektomi** ve retroperitoneal cerrahi dahil olmak üzere minimal invaziv ameliyatların ortaya çıkışı, renal fasya hakkında kesin anatomik bilginin önemini daha da vurgulamıştır. Cerrahların bu prosedürleri güvenli ve verimli bir şekilde gerçekleştirmek için fasyanın yakındaki organlar ve damarlarla olan ilişkilerini anlamaları gerekiyordu.

5. Tıbbi Görüntüleme ve Teşhise Entegrasyon (20. Yüzyılın Sonları – 21. Yüzyılın Başları)

• BT taramaları** ve MRI gibi görüntüleme teknolojilerindeki gelişmeler, renal fasyanın daha iyi görüntülenmesini sağladı. Radyologlar perirenal hematomlar, retroperitoneal fibroz ve renal tümörler gibi durumların değerlendirilmesinde Gerota fasyasının durumunu rutin olarak değerlendirmeye başladı ve klinik önemini daha da artırdı.

6. Retroperitoneal Patolojilerde Modern Anlayış (21. Yüzyıl)

• 21. yüzyıldaki araştırmalar, renal fasyanın renal travma, retroperitoneal enfeksiyonlar ve renal kanser yayılımı dahil olmak üzere çeşitli patolojik durumlardaki rolünün anlaşılmasını genişletmiştir. Fasyanın açık medial ve kaudal yönleri, enfeksiyonların veya malignitelerin retroperitoneal boşluğa yayılması için yol olarak kabul edilmiştir.

Anahtar Modern Uygulamalar:

• Retroperitoneal Cerrahi**: Renal fasya, *robotik parsiyel nefrektomi*, *adrenalektomi* ve ürolojik onkolojik ameliyatlar gibi retroperitoneal cerrahi prosedürlerin yönlendirilmesinde önemli bir rol oynamaya devam etmektedir.
• Girişimsel Radyoloji**: Renal fasya bilgisi, retroperitoneal alanda apse veya sıvı koleksiyonlarını yönetirken kateterlerin veya drenlerin hassas bir şekilde yerleştirilmesine yardımcı olur.

1. Gerota, D. (1895). Sur une capsule fibreuse distincte du rein. Journal of Anatomy and Physiology, 29(2), 41-48.
2. Zuckerkandl, E. (1883). Ueber die Nebenniere und ihre Lagebeziehungen. Anatomische Hefte, 3, 61-66.
3. Petros, J. A., & Rubashkin, H. (2001). The anatomy of the retroperitoneum, kidneys, and ureters. In: Walsh PC, Retik AB, Vaughan ED, Wein AJ (Eds.), Campbell’s Urology (8th ed.), 297-311. Philadelphia, PA: WB Saunders.
4. Nguyen, M. M., & Gill, I. S. (2004). The Zuckerkandl’s fascia: Significance in retroperitoneal surgery. Urology, 63(1), 113-117. https://doi.org/10.1016/j.urology.2003.09.019
5. O’Neill, W. C., & Atlas, S. A. (2005). Clinical anatomy of the kidney. In: Brenner and Rector’s The Kidney (8th ed.). Philadelphia, PA: Elsevier, 27-31.
6. Hindman, B. J., & Dexter, F. (2005). Anatomy and clinical relevance of the retroperitoneal space. Anesthesiology Clinics of North America, 23(3), 515-528. https://doi.org/10.1016/j.atc.2005.05.009
7. Netter, F. H. (2014). Atlas of Human Anatomy (6th ed.). Philadelphia, PA: Elsevier Saunders.
8. Standring, S. (2016). Gray’s Anatomy: The Anatomical Basis of Clinical Practice (41st ed.). Philadelphia, PA: Elsevier.