Omurilik, beyin ile vücut arasındaki sinyallerin iletilmesinde merkezi kanal görevi gören hayati bir organdır. Beyaz cevherinde farklı bölgeler farklı işlevler yerine getirir; bunlardan biri arka korddur. Bu makale, özellikle duyusal bilgilerin iletilmesindeki rolüne odaklanarak, arka kordun anatomisine ve işlevlerine ışık tutmayı amaçlamaktadır.

Konum ve Anatomi

Posterior funikulus olarak da bilinen arka kord, omuriliğin beyaz maddesinde, sulkus lateralis posterior ve sulkus medianus posterior arasında bulunur. Kesin konumu, onu beyaz maddenin diğer kısımlarından ayırmaya yardımcı olarak doğru anatomik ve fizyolojik çalışmaları kolaylaştırır.

Kompozisyon ve Yollar

Arka kord, duyusal bilgi için önemli bir sinir yolu olan spinobulbar yolu (Tractus spinobulbaris) barındırır. Bu yolun kendisi iki bileşene bölünmüştür: Fasciculus cuneatus ve Fasciculus gracilis.

Fasciculus Cuneatus ve Gracilis

Fasciculus cuneatus ve Fasciculus gracilis, epikritik hassasiyete sahip lifleri taşıma konusunda uzmanlaşmıştır. Meslekten olmayanların ifadesiyle, kaslarda, tendonlarda ve eklemlerde bulunan reseptörlerden bilgi iletirler. Bu bilgi, dokunma duyusu olarak da bilinen dokunmanın konumu ve kalitesi hakkında ayrıntılı bilgi sağlamak açısından kritik öneme sahiptir.

Fasciculus Gracilis

Fasciculus gracilis, kuyruk sokumu ve bel seviyesinden kaynaklanır ve omuriliğin medial kısmına doğru uzanır. Bu sistem vücudun alt yarısından gelen duyusal bilgilerin iletilmesinden sorumludur.

Fasikulus Cuneatus

Öte yandan Fasciculus cuneatus’ta göğüs ve boyun bölgelerinden çıkan ve omuriliğin yanal yönünde uzanan lifler bulunur. Vücudun üst kısmından gelen duyusal bilgileri yönetir. Bu liflerin somatotopik düzeni duyusal uyaranların kesin lokalizasyonuna izin verir.

Sinir yolu

İlk Nöronlar ve Spinal Ganglion

Hem Fasciculus gracilis hem de Fasciculus cuneatus’un başlangıç nöronu omurga gangliyonunda bulunur. Oradan omurilikteki ilgili yollara girmeye devam ederler.

Medulla Oblongata’daki Etkileşimler

Medulla oblongata’ya ulaşıldığında, bu yollar özel çekirdeklerde bulunan ikinci nöronlarla bağlanır: Fasciculus gracilis için Nucleus gracilis ve Fasciculus cuneatus için Nucleus cuneatus. Bu noktada lifler çaprazlaşır veya sinir sisteminin karşı tarafına geçer.

Beyin Sapına ve Ötesine Yükselmek

Medulla oblongata’yı takiben yollar, beyin sapına doğru yukarı doğru hareket eden Lemniscus medialis olarak devam eder. Yüz duyusundan sorumlu Nervus trigeminus lifleri de bu aşamada yola katılır. Bu lifler, köprünün üzerinde yer alan Nucleus prensis nervi trigemini’deki ikinci nöronlara bağlanır.

Nihai Hedef: Talamus

Duyusal lifler en sonunda Thalamus’un Nucleus ventralis posteriorunda sonlanır; bu, algı ve yorumlama için serebral kortekse giden yolda duyusal bilgi için bir aktarma istasyonu görevi görür.

Fasciculus gracilis ve Fasciculus cuneatus, duyusal bilgilerin iletilmesinden sorumlu olan sinir yolundaki anahtar kanallardır. Karmaşık yolları ve sinir sisteminin diğer bölümleriyle olan etkileşimleri, duyusal algımızın karmaşıklığı ve işlevselliği açısından bunların önemini vurgulamaktadır.

İşlevsellik ve Duyusal Bilgiler

Bu yollar duyusal girdilerin taşınmasında ve iletilmesinde önemli bir rol oynar. Dokunma reseptörlerinden gelen bilgiler bu yollar aracılığıyla beyne taşınarak neye dokunduğumuzu, nasıl hissettiğini ve nerede bulunduğunu kesin olarak anlamamızı sağlar. Bu karmaşık devre, çevremizde güvenli ve verimli bir şekilde gezinmemize yardımcı olur.

Omuriliğin arka kordunun yapısını ve işlevselliğini anlamak, özellikle nöroloji ve cerrahi alanlarında tıp biliminin ilerlemesi için çok önemlidir. Bu kordonun içindeki Fasciculus cuneatus ve Fasciculus gracilis, duyusal bilgilerin aktarımı için çok önemli bileşenlerdir ve bunların karmaşık yolları, çevremizdeki dünyayla etkileşimlerimizin temelini oluşturur.

Talamus’da üçüncü nörona bağlanır ve Capsula interna üzerinden primer somatosensörik kortekste bulunan Gyrus postcentralis‘e uzarlar.

Tarihçe

Arka funikulus veya dorsal kolon olarak da bilinen funikulus posterior, omuriliğin beyaz maddesinin bir parçasıdır. Deriden ve kaslardan beyne duyusal bilgi ileten yükselen sinir lifleri içerir.

Funikulus posterior ilk olarak 1809’da Alman anatomist Johann Christian Reil tarafından tanımlandı. Reil aynı zamanda omuriliğin diğer iki funikulusunu da ilk tanımlayan kişiydi: funikulus anterior ve funikulus lateralis.

19. yüzyılda bilim adamları funikulus posteriorun anatomisini ve fizyolojisini incelemeye başladılar. Funiculus posterior’un iki ana yol içerdiğini keşfettiler: fasciculus gracilis ve fasciculus cuneatus.

Fasciculus gracilis alt gövdeden duyusal bilgi taşırken, fasiculus cuneatus üst gövdeden duyusal bilgi taşır. Her iki kanal da dokunma, titreşim ve propriyosepsiyon (vücut pozisyonu hissi) hakkında bilgi taşır.

Funikulus posterior duyu sisteminin önemli bir parçasıdır. Funikulus posteriorun hasar görmesi uyuşukluk, karıncalanma ve koordinasyon kaybı gibi çeşitli duyusal sorunlara yol açabilir.

• Funikulus posterior, omuriliğin dorsal (arka) tarafında yer aldığından bazen “dorsal kolon” olarak da adlandırılır.
• Funikulus posterior milyonlarca sinir lifinden oluşur.
• İnsan vücudundaki en uzun sinir lifleri funikulus posteriorunda bulunur.
• Funikulus posteriorun hasar görmesi, bacaklarda uyuşukluk, karıncalanma ve koordinasyon kaybı ile karakterize edilen “tabes dorsalis” adı verilen bir duruma yol açabilir.
• Funikulus posterior denge ve koordinasyonun korunması için önemlidir.

Tarihsel Anekdotlar

• 1900’lerin başında Amerikalı nörolog Charles Scott Sherrington, köpeklerin arka funikulusunda bir dizi deney gerçekleştirdi. Sherrington, arka funikulusun propriyosepsiyon ve dokunma duyusu için önemli olduğunu keşfetti.
• 1950’lerde Amerikalı nörolog George H. Bishop, insanların arka kısmındaki funikulus üzerinde bir dizi deney gerçekleştirdi. Bishop, funiculus posterior’un titreşimle ilgili duyusal bilgilerin iletilmesinden sorumlu olduğunu keşfetti.
• 1970’lerde Amerikalı nörolog Jerome M. Hausman, arka funikulusun her biri farklı türde duyusal bilgi taşıyan çok sayıda farklı türde sinir lifi içerdiğini keşfetti.

Kaynak

• Gray, H. (1918). Anatomy of the Human Body. Lea & Febiger.
• Snell, R. S. (2018). Clinical Neuroanatomy. Wolters Kluwer Health.
• Marieb, E. N., & Hoehn, K. (2018). Human Anatomy & Physiology. Pearson.
• Snell, R. S. (2018). Clinical Neuroanatomy. Wolters Kluwer Health.
• Purves, D., Augustine, G. J., Fitzpatrick, D., et al. (2018). Neuroscience. Sinauer Associates.
• Kandel, E. R., Schwartz, J. H., Jessell, T. M., et al. (2013). Principles of Neural Science. McGraw-Hill.