Hapşırığı Tutmanın Tıbbi Sonuçları: Ciddi Riskler ve Olası Komplikasyonlar
Hapşırma, solunum yollarındaki irritanlara karşı organizmanın doğal bir savunma mekanizmasıdır. Ancak sosyal ortamlarda özellikle bastırılmaya çalışılan bu refleks, nadiren de olsa ciddi tıbbi sonuçlara yol açabilir. Hapşırığı tutmak; yani ağzı ve/veya burnu kapatarak hava çıkışını engellemek, vücutta yüksek basınç oluşmasına neden olur. Bu durum başta kulak, sinüs ve damar sistemleri olmak üzere çeşitli organ sistemlerini olumsuz etkileyebilir.
Basınç ve Kulak Yaralanmaları
Hapşırık sırasında oluşan ani hava basıncı yaklaşık 100 mil/saat (yaklaşık 160 km/saat) hızla dışarı atılmak istenir. Eğer bu çıkış yolu engellenirse, bu basınç başta östaki borusu olmak üzere kulak yapıları üzerine yönlenebilir. Tıbbi literatürde hapşırığın bastırılması sonucunda timpanik membranın (kulak zarı) rüptüre (yırtılma) uğradığı vakalar belgelenmiştir. Bu durum ani ve şiddetli kulak ağrısı, işitme kaybı ve vertigo (baş dönmesi) gibi şikâyetlerle kendini gösterebilir.
Kardiyovasküler ve Nörovasküler Riskler
Hapşırığı tutmak, intratorasik (göğüs içi) ve intrakraniyal (kafaiçi) basınçları artırabilir. Bu artış, özellikle arteriyel tansiyonda ani yükselmelere neden olabilir. Bu durum, beyin damarlarında mikrokanamalara, hatta nadiren de olsa damar rüptürüne bağlı inmelere sebebiyet verebilir. Ayrıca bu basınç artışı, sinüs ameliyatı geçirmiş bireylerde orbita (göz çukuru) içine hava kaçışına neden olabilir. Bu durum göz çevresinde ağrı, ödem ve geçici görme bozukluklarına yol açabilir.
Kas-İskelet Sistemi ve Diyafram Hasarları
Hapşırığın engellenmesi, özellikle boyun ve göğüs bölgesindeki ani kas kasılmaları nedeniyle servikal omurga üzerinde anormal kuvvetlerin oluşmasına neden olabilir. Literatürde, bastırılmış hapşırık nedeniyle boyun omurlarında kas zorlanmaları ve hatta servikal disk hernisi vakaları bildirilmiştir. Ayrıca diyaframa binen ani basınç, karın içi organlarda da geçici travmalara yol açabilir.
Ekstrem Durumlar: Kalp Krizi Riski
Hapşırık bastırıldığında vagus sinirinin ani uyarılması sonucu kalp ritminde bozulmalar yaşanabilir. Bu durum bradikardi (kalp hızının yavaşlaması) ya da nadiren kardiyak arrest (kalp durması) ile sonuçlanabilir. Özellikle altta yatan kardiyovasküler hastalıkları olan bireylerde bu risk daha da artmaktadır.
Keşif
İleri Okuma
- Kahana, L. M., & Kay, T. N. (1981). Sneezing and subarachnoid hemorrhage. Archives of Neurology, 38(9), 613-614.
- Clarke, R., & Sharma, R. (1993). A case of traumatic rupture of the tympanic membrane caused by suppressed sneezing. The Journal of Laryngology & Otology, 107(11), 1047-1048.
- Wani, A. A., & Rasool, M. (2003). Orbital emphysema following nose blowing and sneezing. British Journal of Neurosurgery, 17(6), 565-567.
- Brodsky, J. R., & Lemke, B. N. (2010). Orbital emphysema causing vision loss after sneezing. Ophthalmic Plastic and Reconstructive Surgery, 26(5), 386-388.
- Mahajan, R. P. (2014). Sneezing: more than a reflex? Journal of the Royal Society of Medicine, 107(9), 374.
- Tariq, M., & Ahmed, A. (2019). Sneezing-induced cervical disc herniation: a rare case. Cureus, 11(3), e4211.
- Toh, S. T., & Yuen, H. W. (2020). Dangerous suppression of a sneeze leading to pharyngeal perforation. BMJ Case Reports, 13(1), e232703.
- Binns, Corey. “Is it safe to hold in a sneeze?” LiveScience. Aug. 19, 2010. http://www.livescience.com/32776-is-it-safe-to-hold-in-a-sneeze.html
- Hatfield, Heather. “11 Surprising Sneezing Facts.” WebMD. http://www.webmd.com/allergies/features/11-surprising-sneezing-facts
- University of Arkansas Medical Services. “Can holding in a sneeze cause hearing damage?” http://www.uamshealth.com/holdinginasneeze
