Özet
- Lenfatik sistem, adaptif bağışıklık sisteminin yanı sıra dolaşım sisteminin bir parçasıdır ve timus ve kemik iliğini (birincil lenf organları) içerir; Mukozayla ilişkili lenfatik doku (MALT), dalak ve lenf düğümleri (ikincil lenfatik organlar); Lenfatik damarlar ve kılcal damarlar; Ve lenf sıvısı.
- Lenfatik sistemin birincil işlevi, proteinler ve hücresel kalıntılar gibi fazla interstisyel sıvıyı ve atık ürünleri kan dolaşımına geri döndürmektir. İnterstisyel sıvı, difüzyon yoluyla vücuttaki lenfatik kılcal damarlar tarafından emilir. Lenf sıvısı daha sonra lenfatik damarlar ve lenf düğümleri ağı yoluyla sağ subklavyen vene akan sağ lenfatik kanala ve sol subklavyen vene akan torasik kanala taşınır.
- İkincil işlevi, esas olarak kemik iliği ve lenf düğümleri arasında lökositlerin (özellikle lenfositlerin) taşınmasını ve antijen sunan hücrelerin lenf düğümlerine taşınması yoluyla bağışıklık yanıtının uyarılmasını içeren bağışıklık savunmasıdır.
- Diğer bir işlevi de yağların sindirim sisteminden kan dolaşımına chyle olarak taşınmasıdır.
- Buna göre, lenf sıvısı başlangıçta interstisyel sıvıdan oluştuğunda şeffaftır, ancak proteinleri, yağları, hücresel kalıntıları ve lökositleri biriktirdiği için süt benzeri bir görünüm alır. (Bkz; lenf) (Bkz; sistem)
- Lenf düğümleri, kemik iliğinde olgunlaşan ve farklılaşan B hücreleri ve aynı şekilde kemik iliğinde oluşan, ancak olgunlaşma için timusa göç eden T hücreleri dahil olmak üzere, lenf filtrasyonu ve lenfositlerin depolanması için ana yerlerdir.
- Antijen sunumu, B lenfositlerinin farklılaşmasını ve proliferasyonunu ve T lenfositlerinin aktivasyonunu indükler.
- Antijen sunumunu takiben, olgun lenfositler ikincil lenf organlarında efektör hücrelere farklılaşır.
- Lenf düğümü kümeleri vücudun her yerinde bulunur, bazıları elle tutulurken (örn., Servikal lenf düğümleri) diğerleri değildir (örn., Mediastinal lenf düğümleri).
- Lokal enfeksiyon, malignite veya granülomatöz hastalık nedeniyle enflamatuar süreçlere yanıt olarak genişleyebilirler.
Lenfatik organ
Primer lenfatik organlar;
- Birincil lenfatik organlar kemik iliği ve timustur.
- Lenfositlerin oluştuğu ve olgunlaştığı yerlerdir.
- Hem B lenfositleri hem de T lenfositleri, kemik iliğindeki hematopoietik kök hücrelerden kaynaklanır.
- Olgunlaşma sürecinde B lenfositleri kemik iliği içinde kalırken. T lenfositleri, olgunlaşmak ve farklılaşmak için timusa göç eder.
Kemik iliği;
- Bütün beyaz ve kırmızı kan hücreleri üretir.
- T hücreleri, olgunlaşmak için timusa giderler.
- B hücreleri, kemik iliğinde kalırlar.(%90 oranında gelişim esnasında ölürler.)
- Kırmızı kemik iliği; hematopoetik kök hücreleri burada depolanır.
- Sarı kemik iliği; kırmızı kemik iliğine ihtiyaç anında dönüşebilir.
Timus:
- Vücut hücreleri MHC komplexlerini tanımak zorundadırlar. Vücut hücrelerine karşı reaksiyona giremezler. seleksiyonda % 5-10 yaşama şansları vardır. Yapısı;
- Dış kabuğu;olgunlaşmış hücreler tarafından zengindir.
- İç özü; olgunlaşmamış t hücreleri, antijen tanıyıcı hücreler, makrofajlar.
Sekonder lenfatik organlar;
- Burada bağışıklık hücreleri aktif olurlar.
Lenf düğümü;
- Lenfi filtre eder, yapışık B ve T hücrelerini aktif eder.
- Merkezinde özü ve lenf damarları bulunur. Bu sayede T ve B hücreleri göç edebilirler.
- Paracortical bölgede, antijen tanıyıcı hücreler, T hücrelerine antijeni tanıtıp aktive eder.
- Kabuk bölgesinde, B hücreleri burada b hücresi fölikülü yaparlar.bu folikülde aktif olurlar.
- Aktif olan b ve t hücreleri lenf düğümlerinde kalıp çoğalırlar.
- Aktif olan lenfositler bir kaç gün sonra tekrar büyük kan dolaşımına katırlırlar.
Dalak;
- En büyük lenfatik organdır.
- Kırmızı pulpa
- Yaşlanmış ve daha fazla çalışamayan erythrozytler burada filtre edilip, temizlenirler.
- Beyaz pulpa;
- Kırmızı pulpada depolanır.
- Bağışıklık hücrelerinden oluşmutur. Dalağın atardamarı etrafında toplanır.
- Antijenler burada filtre edilip uygun immün cevap iletilir.
- Çekirdeğin periarteriol, lymphoid kılıfı, T hücrelerinden ve ayrı konulmuş B hücrelerinden oluşur.
- Beyaz pulpanın payı, immun bir tepkimede %20 den %50 ye kadar çıkar.
-derideki lenfatik doku ve mukoza zarı;
-hücre topluluklarında serbest olarak vardırlar.
Mukoza zarındaki lenfatik doku (malt);
- Farenksde; yabancı madde ile ilk temas gerçekleşir. bademcik kızarır ve şişer.
- GALT;sindirim yolundaki lenfatik organlarda bir çok aktif edilmiş b hücreleri bulmak mümkündür.
- Antijenler direk yüzeyde toplanır, afferent yoktur. örneğin peyer plaques(yüzeydeki küçük kubbeler)
Lenf sistemi, lenf organları ve lenf damar sistemi olmak üzere iki önemli üyeden meydana gelir ve vücudun önemli savunma mekanizmalarından biridir.
lenf organlarının asıl görevi, lenf hücrelerinin (lenfositlerin) farklılaşmalarını ve çoğalmalarına olanak vermektir. bu organlar da kendi içlerinde ikiye ayrılır: primer ve sekonder lenf organları.
birincil lenf organları timus ve kemik iliğidir. görevleri b ve t lenfositlerinin farklılaşmalarını yönetmektir.
ikincil lenf organları: lenf folikülleri (lenfosit kümelenmesi) , peyer-plakları(bir araya gelmiş lenf folikülleri), bademcikler, dalak, kör bağırsak ve lenf düğümleridir. bu organların başlıca görevi, vücut içerisine bir antijen alındığında onun tanınıp, ona imunolojik bir tepki göstermektir.
lenf damar sistemi, bağışıklık sistemi ve vücut için büyük bir öneme sahiptir. organlar içerisinde kalmış sıvıyı geri taşımak, bağışıklık sistemine destek olmak ve bağırsaklarda parçalanmış olan yağların taşınmasını sağlayarak koloidal basıncı sabit tutmak önemli görevleri arasındadır.
kan dolaşımına benzeyen bir lenf dolaşımı yoktur. lenf sıvısı lenf kılcal damarlarından, ön toplayıcı damarlara (prekollektor), prekollektorlardan kollektorlara ve buradan da lenf toplama merkezlerine iletilirler. lenf damarlarının bir ucu kapalı olduğundan toplanan sıvı cisterna chyli (peke sarnıcı) denilen oda üzerinden toplar damar kan dolaşımına katılır.
en büyük lenf damarları truncus trachealis ve ductus thoracicus’ tur.
vücutta farklı derinliklerde lenf damarları bulunur ve bu damarlar birbirlerine (bkz:anastosmozlar) üzerinden bağlanırlar. bu yerlere perforans damarları denir. damarlarda her hangi bir tıkınıklık olduğunda el yordamı ile yapılan bir özel bir masaj bu tıkanıklığın açılmasını sağlayabilir, akışı kolaylaştırabilir. tıkanıklılığın devamı durumunda lenf sıvısı perforans damarlarından iletilmeye devam eder. böylece ödem oluşumu engellenmiş olur
