Malleolus lateralis

Lateral Malleol: Anatomi ve Klinik Önemi

1. Tanım ve Genel Bilgi

Lateral malleol, ayak bileği ekleminin dış (lateral) tarafında yer alan, fibulanın distal ucunda bulunan belirgin kemiksi çıkıntıdır.
Dışarıdan bakıldığında ayak bileğinin dış kısmında hissedilebilen bu yapı, alt bacağın iki kemiğinden küçük olan fibulanın anatomik bir özelliğidir.
Medial malleolustan (tibianın distal ucu) ortalama 1-1,5 cm daha distal (aşağıda) yer alır ve ayak bileğine karakteristik şeklini verir.

2. Anatomi

Konumu ve Yapısı: Lateral malleol, ayak bileği ekleminin dış kısmında, fibulanın alt (distal) ucunda bulunur. Medial malleolus (tibianın ucu) ile birlikte ayak bileği ekleminin çatal şeklindeki üst kısmını (malleol çatalı) oluşturur ve bu çatal, ayak bileği kemiği olan talusu çevreler.
Artikülasyon (Eklemleşme): Lateral malleol, tibianın alt ucu ve medial malleol ile birlikte talus kemiğiyle eklemleşerek üst ayak bileği eklemini (articulatio talocruralis) oluşturur.
Ligament Bağlantıları: Lateral malleole en önemli olarak anterior talofibular ligament (ATFL) ve kalkaneofibular ligament (CFL) tutunur. Bu bağlar, ayak bileğinin stabilitesi ve fonksiyonel hareketi için kritik öneme sahiptir.
Kanlanma ve İnervasyon: Lateral malleolün kanlanması esas olarak peroneal arter (fibular arter) tarafından sağlanır. Sinirsel innervasyonu ise yüzeysel ve derin peroneal sinirler (nervus peroneus superficialis ve profundus) aracılığıyla gerçekleşir.

3. Klinik Önemi ve İlişkili Durumlar

Ayak Bileği Burkulmaları: En sık karşılaşılan ayak bileği yaralanmalarından biridir. Özellikle lateral malleole bağlı bağlarda (ATFL ve CFL) gerilme veya yırtık oluşabilir. Genellikle ayağın ani inversiyonu (içe dönmesi) sonucu meydana gelir.
Lateral Malleol Kırığı: Fibulanın distal ucunda (lateral malleol) oluşan kırık, özellikle ayak bileği burkulmaları ve travmatik bükülmeler sonucunda ortaya çıkar. Bazen izole, bazen ise medial malleol ve posterior malleol ile birlikte (bimalleoler veya trimalleoler kırık) görülür.
Ayak Bileği Osteoartriti: Kronik dejeneratif bir eklem hastalığıdır. Zamanla eklem kıkırdağının aşınması sonucu ayak bileğinde ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığı gelişir. Travmatik kırıklar veya tekrarlayan burkulmalar sonrası osteoartrit gelişme riski artar.

4. Diğer Klinik ve Anatomi İlişkileri

Lateral malleol, ayak bileği stabilitesinin sağlanmasında ve yük aktarımında önemli rol oynar.
Anatomik konumu nedeniyle yüzeyel travmalara açık olup, doğrudan travmalarda cilt altında kolayca palpasyonla saptanabilir.
Cerrahi girişimler (ör. açık redüksiyon ve internal fiksasyon) sırasında, çevresindeki damar ve sinirlerin korunması önemlidir.

Keşif

Lateral Malleolün Keşif Tarihi

Ayak bileği anatomisi ve özellikle lateral malleolun tanımlanması, insan vücut yapısının sistematik olarak incelenmeye başlandığı Antik Çağ’a kadar uzanır. Antik Yunan’da Hipokrat ve Romalı hekim Galen gibi tıp öncülerinin iskelet sistemine dair temel tanımlamalarıyla başlayan bu süreç, Orta Çağ boyunca Arap ve Avrupalı hekimlerin çalışmalarıyla detaylandırılmıştır. Ancak, lateral malleolün sistematik ve bilimsel olarak tanımlanması Rönesans dönemindeki kadavra diseksiyonlarının yaygınlaşması ile mümkün olmuştur.

ve 16. yüzyıllarda Andreas Vesalius’un başını çektiği anatomistler, kadavra üzerinde sistematik çalışmalar yürüterek iskelet sisteminin detaylı haritalarını oluşturmuşlardır. Vesalius’un 1543 yılında yayımladığı “De Humani Corporis Fabrica” adlı eserinde, insan bacağı ve ayak bileği kemiklerinin anatomik ayrıntılarına yer verilmiş; fibulanın distal ucundaki çıkıntı da bu dönemde ilk kez açıkça tanımlanmıştır.

Modern anatomi terminolojisinde “lateral malleolus” terimi ise 19. yüzyılda standartlaşmıştır. 1895 yılında kurulan ve bugün halen referans kabul edilen “Nomina Anatomica” komiteleri, tıbbi terimlerin evrensel bir dilde tanımlanmasını sağlamış; bu süreçte ayak bileğinin dış çıkıntısına “malleolus lateralis” adı verilmiştir. 20. yüzyılda gelişen radyoloji ve cerrahi teknikler, lateral malleolün yapısal ve fonksiyonel öneminin daha iyi anlaşılmasına katkı sağlamıştır.

Günümüzde lateral malleolün keşfi, antik gözlemlerden modern klinik uygulamalara kadar uzanan uzun bir bilimsel ilerleme sürecinin sonucudur.

İleri Okuma

Vesalius, A. (1543). De Humani Corporis Fabrica Libri Septem. Basel: Johannes Oporinus, Book I-II.
Singer, C. (1957). A Short History of Anatomy and Physiology from Greeks to Harvey. Dover Publications, s. 30-85.
Kannus, P., Renström, P. (1991). Treatment for acute tears of the lateral ligaments of the ankle. Operation, cast, or early controlled mobilization. Journal of Bone and Joint Surgery (American Volume), 73(2), 305-312.
Sarrafian, S. K. (1993). Anatomy of the Foot and Ankle: Descriptive, Topographic, Functional. Philadelphia: Lippincott.
Michelson, J.D. (1995). Ankle Ligaments: Anatomy, Injury, and Repair. Journal of the American Academy of Orthopaedic Surgeons, 3(2), 81-87.
Persaud, T.V.N. (1997). A History of Human Anatomy. Charles C. Thomas Publisher, s. 142-147.
Federative Committee on Anatomical Terminology (1998). Terminologia Anatomica: International Anatomical Terminology. Thieme Medical Publishers, s. 74.
Mestdagh, H., & Drizenko, A. (1998). Innervation of the ankle joint. Anatomia Clinica, 1(1), 29-35.
Bahr, R., & Pena, F. (1999). Ankle ligament injuries. British Journal of Sports Medicine, 33(1), 28-32.
Saltzman, C.L., Salamon, M.L., Blanchard, G.M., et al. (2005). Epidemiology of ankle arthritis: report of a consecutive series of 639 patients from a tertiary orthopaedic center. Iowa Orthopaedic Journal, 25, 44-46.
Court-Brown, C. M., & Caesar, B. (2006). Epidemiology of adult fractures: A review. Injury, 37(8), 691-697.
Fong, D.T., Hong, Y., Chan, L.K., Yung, P.S., & Chan, K.M. (2007). A systematic review on ankle injury and ankle sprain in sports. Sports Medicine, 37(1), 73-94.
Standring, S. (2008). Gray’s Anatomy: The Anatomical Basis of Clinical Practice. Churchill Livingstone, 40th Edition, s. 1420-1421.
Standring, S. (2008). Gray’s Anatomy: The Anatomical Basis of Clinical Practice. Churchill Livingstone, 40th Edition, s. 1420-1421.
Valderrabano, V., Horisberger, M., Russell, I., Dougall, H., & Hintermann, B. (2009). Etiology of ankle osteoarthritis. Clinical Orthopaedics and Related Research®, 467(7), 1800-1806.
Solomon, L., Warwick, D., & Nayagam, S. (2010). Apley’s System of Orthopaedics and Fractures. Hodder Arnold, 9th Edition, s. 528-530.
Waterman, B. R., Owens, B. D., Davey, S., Zacchilli, M. A., & Belmont, P. J. (2010). The epidemiology of ankle sprains in the United States. The Journal of bone and joint surgery. American volume, 92(13), 2279–2284.