Metisiline Dirençli Staphylococcus aureus (MRSA), başta metisilin gibi beta-laktamlar olmak üzere birçok antibiyotiğe karşı gösterdiği direnç nedeniyle önemli bir halk sağlığı sorunudur. MRSA enfeksiyonları hem toplum hem de sağlık ortamlarında ortaya çıkabilir ve önemli morbidite ve mortaliteye yol açabilir.
Metisiline dirençli Staphylococcus aureus (MRSA), metisilin de dahil olmak üzere birçok antibiyotiğe dirençli bir bakteridir. MRSA, hastane enfeksiyonlarının, yani hastanelerde veya diğer tıbbi tesislerde edinilen enfeksiyonların önemli bir patojenidir. MRSA enfeksiyonları genellikle bakterinin varlığını belirlemek için vücudun farklı bölgelerinden alınan sürüntü örnekleriyle teşhis edilir ve izlenir.
MRSA Türleri
Sağlık Hizmetleri ile İlişkili MRSA (HA-MRSA):
- Tipik olarak hastaneler ve uzun süreli bakım tesisleri gibi tıbbi tesislerde görülür.
- İnvaziv prosedürler, uzun süreli hastane yatışları ve kalıcı cihazların (örn. kateterler, ventilatörler) kullanımı ile ilişkilidir.
- Bağışıklık sistemi zayıflamış veya kronik rahatsızlıkları olan bireyleri etkiler.
Toplumla İlişkili MRSA (CA-MRSA):
- Genel toplumda sağlıklı bireyler arasında görülür.
- Genellikle deri ve yumuşak doku enfeksiyonları ile ilişkilidir.
- Risk faktörleri arasında yakın temas sporları, kalabalık koşullarda yaşama ve kötü hijyen uygulamaları yer alır.
Bulaşma
- Doğrudan Temas: MRSA öncelikle enfekte bir yarayla doğrudan temas yoluyla veya enfekte cilde temas etmiş havlu veya tıraş bıçağı gibi kişisel eşyaların paylaşılmasıyla yayılır.
- Sağlık Hizmetleri Ortamları: Bulaşma, kontamine yüzeylerle, tıbbi aletlerle veya sağlık çalışanlarının elleriyle temas yoluyla gerçekleşebilir.
İnsidans ve Prevalans
- Küresel Varyasyon: MRSA prevalansı farklı bölgeler arasında büyük farklılıklar göstermektedir. Daha yüksek oranlar genellikle Kuzey Amerika, Avrupa’nın bazı bölgeleri ve Asya’daki sağlık hizmeti ortamlarında görülmektedir.
- Eğilimler: Bazı bölgelerde HA-MRSA insidansı, enfeksiyon kontrol uygulamalarının iyileştirilmesi nedeniyle stabilize olmuş veya azalmıştır; CA-MRSA ise toplumda ortaya çıkmaya ve yayılmaya devam etmektedir.
Klinik Belirtiler
- Deri ve Yumuşak Doku Enfeksiyonları (CYBE): Apseler, selülit ve impetigo dahil olmak üzere en yaygın belirtiler.
- İnvazif Enfeksiyonlar: Kan dolaşımı enfeksiyonları (bakteriyemi), pnömoni, endokardit, osteomiyelit ve septisemi gibi ciddi durumlara yol açabilir.
- Asemptomatik Kolonizasyon: Bazı kişiler belirti göstermeden MRSA’yı ciltlerinde veya burunlarında taşıyabilir ve bulaşma için rezervuar görevi görebilir.
Risk Faktörleri
- Sağlık Hizmeti İlişkili: Hastaneye yatış, ameliyat, diyaliz, uzun süreli antibiyotik kullanımı ve invaziv cihazların varlığı.
- Toplumla İlişkili: Yakın fiziksel temas, temas sporlarına katılım, kişisel eşyaların paylaşımı, kötü hijyen ve kalabalık yaşam koşulları.Önleme ve Kontrol
Enfeksiyon Kontrol Uygulamaları:
El hijyeni, kişisel koruyucu ekipman (KKE) kullanımı ve sağlık hizmeti ortamlarında çevre temizliği.
Yüksek riskli hastalar için tarama ve dekolonizasyon stratejileri.
Antibiyotik Yönetimi:
Seçici baskıyı ve direncin ortaya çıkışını azaltmak için antibiyotiklerin akılcı kullanımı.
Halk Sağlığı Önlemleri:
Toplumda bulaşmayı önlemek için uygun yara bakımı ve hijyen uygulamaları konusunda eğitim.
MRSA trendlerini izlemek ve politika kararlarına rehberlik etmek için sürveyans programları.
MRSA için tanı yöntemleri
Sürüntü
- Sürüntü örneğinin alındığı yer: MRSA sürüntü örnekleri burun delikleri, boğaz, deri (özellikle yara bölgelerinde) ve diğer potansiyel enfekte bölgeler dahil olmak üzere vücudun çeşitli bölgelerinden alınabilir.
- Prosedür: Deri veya mukoza zarının yüzeyinden örnek almak için steril bir pamuklu çubuk kullanılır. Bu örnek daha sonra bir taşıma ortamına aktarılır ve mikrobiyolojik test için laboratuvara gönderilir.
Kültür ve duyarlilik testleri̇
- Kültürleme: Örnek, Staphylococcus aureus’un büyümesini teşvik etmek için özel kültür ortamında (mannitol tuz agarı gibi) inkübe edilir.
- Tanımlama: Tipik S. aureus kolonileri altın sarısı renkte ve koagülaz pozitiftir. MRSA’dan daha fazla ayrım, özellikle metisilin veya oksasiline karşı antibiyotik duyarlılık testleri ile yapılır.
Moleküler bi̇yoloji̇k yöntemler
- PCR (polimeraz zincir reaksiyonu): Bu teknik mecA geni gibi metisilin direncinden sorumlu spesifik genleri tespit edebilir.
- Hızlı testler: MRSA’ya özgü DNA veya proteinleri tespit ederek birkaç saat içinde sonuç verebilen piyasada mevcut hızlı testler vardır.
MRSA sürüntü örneklerinin önemi
- Enfeksiyon kontrolü: MRSA taşıyıcılarının belirlenmesi, bakterinin hastanelerde ve bakım tesislerinde yayılmasını önlemek için önemlidir.
- Tedavi kararı: Standart antibiyotikler MRSA’ya karşı etkisiz olduğundan, MRSA enfeksiyonu hakkında bilgi sahibi olmak doktorların uygun antibiyotikleri seçmesine yardımcı olur.
Tedavi
Antibiyotikler: MRSA metisilin, amoksisilin ve penisilin gibi beta-laktam antibiyotiklere karşı dirençlidir. Etkili antibiyotikler arasında vankomisin, linezolid, daptomisin ve seftarolin gibi yeni ajanlar yer alabilir.
Kaynak Kontrolü: Apselerin boşaltılması ve enfekte cihazların çıkarılması tedavinin kritik bileşenleridir.
Kombinasyon Tedavisi: Ağır vakalarda, etkinliği artırmak ve direnç gelişimini azaltmak için kombinasyon tedavisi kullanılabilir.
Önleyici tedbirler
- Hijyen önlemleri: MRSA’nın bulaşmasını önlemek için sıkı el hijyeni, koruyucu giysi kullanımı ve düzenli dezenfeksiyon şarttır.
- Tarama: Yoğun bakım üniteleri gibi yüksek riskli alanlarda düzenli tarama programları, MRSA salgınlarının erken aşamada tespit edilmesine ve kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir.
Güncel araştırma ve gelişmeler
- MRSA üzerine yapılan araştırmalar, antibiyotik direnci sorunuyla mücadele etmek için yeni antibiyotiklerin, aşıların ve yenilikçi teşhis tekniklerinin geliştirilmesine odaklanmaktadır.
İleri Okuma
- Klevens, R. M., Morrison, M. A., Nadle, J., Petit, S., Gershman, K., Ray, S., … & Fridkin, S. K. (2007). “Invasive methicillin-resistant Staphylococcus aureus infections in the United States.” JAMA, 298(15), 1763-1771.
- Gould, I. M. (2008). “Clinical practice. Antibiotic resistance: the perfect storm.” International Journal of Antimicrobial Agents, 32(Suppl 4), S12-S16.
- Chambers, H. F., & Deleo, F. R. (2009). “Waves of resistance: Staphylococcus aureus in the antibiotic era.” Nature Reviews Microbiology, 7(9), 629-641.
- Tenover, F. C., & Goering, R. V. (2009). “Methicillin-resistant Staphylococcus aureus strain USA300: origin and epidemiology.” Journal of Antimicrobial Chemotherapy, 64(3), 441-446.
- David, M. Z., & Daum, R. S. (2010). “Community-associated methicillin-resistant Staphylococcus aureus: epidemiology and clinical consequences of an emerging epidemic.” Clinical Microbiology Reviews, 23(3), 616-687.
- Liu, C., Bayer, A., Cosgrove, S. E., Daum, R. S., Fridkin, S. K., Gorwitz, R. J., … & Chambers, H. F. (2011). “Clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America for the treatment of methicillin-resistant Staphylococcus aureus infections in adults and children.” Clinical Infectious Diseases, 52(3), e18-e55.
- Otto, M. (2013). “MRSA virulence and spread.” Cell Microbiology, 15(12), 1603-1611.
