ômos

tarafından | May 29, 2017 | Terminoloji

Antik Yunanca ὦμος (ômos), “omuz” terimi, omuz veya üst kola atıfta bulunan Proto-Hint-Avrupa (PIE) kökleri *h₃emsos ve *h₁omh₁sos’tan gelmektedir.

Tıbbi terminolojide omuz, humerusun (üst kol kemiği) scapula (kürek kemiği) ve clavicle (köprücük kemiği) ile birleştiği karmaşık bir anatomik bölgeyi tanımlar. Bu eklemleşme glenohumeral eklemi oluşturur, bu eklem son derece geniş bir hareket aralığına izin veren bir bilye ve soket eklemidir ve insan vücudundaki en hareketli eklemlerden biridir. Eklemin geniş hareket kabiliyeti, omuz hareketlerini stabilize eden ve kolaylaştıran bir grup kas ve tendon olan rotator manşet tarafından desteklenir.

“Omuz” gibi anatomik terimlerin etimolojisi, tıp dilinin sürekliliğini vurgulamakta ve köklerini eski dilbilimsel çerçevelere kadar uzanmaktadır. Dil ve anatomi arasındaki bu tarihsel bağlantı, modern bilimsel terminolojinin şekillenmesinde erken dönem tıp ve dil geleneklerinin kalıcı mirasının altını çizmektedir.

Eski Yunanca’da “omuz” anlamına gelen “ὦμος” (ômos) terimi, tarih boyunca anatomik terminolojinin ve tıbbi anlayışın gelişiminde önemli bir rol oynamıştır. Kilometre taşları şunlardır:

1. Antik Yunan Tıbbı ve Anatomisi (MÖ 5. yüzyıl civarı)

Klasik Yunan’da Hipokrat ve daha sonra Galen gibi öncü hekimler insan anatomisini titizlikle incelemişlerdir. “ὦμος” terimi eklemi, kasları ve çevresindeki yapıları kapsayan omuz bölgesini tanımlamak için kullanılmıştır. Bu temel terminoloji, sonraki tıp literatüründe anatomik tanımlamaların ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir.

2. İslam Altın Çağında Çeviri ve Koruma (8-13. yüzyıllar)

İslam Altın Çağı boyunca Yunanca tıp metinleri Huneyn ibn İshak gibi âlimler tarafından Arapçaya çevrilmiştir. “ὦμος” terimi Arapçaya çevrilmiş ve Arapça tıp eserlerine entegre edilerek anatomik bilginin farklı kültürler arasında korunması ve yayılması sağlanmıştır. Bu çeviriler daha sonra Orta Çağ boyunca Avrupa tıbbını etkilemiştir.

3. Rönesans Döneminde Klasik Terminolojinin Yeniden Canlanması (14.-17. yüzyıllar)

Rönesans, Yunan anatomik yazıları da dahil olmak üzere klasik metinlere olan ilginin yenilenmesine işaret ediyordu. Anatomistler “ὦμος” gibi terimleri yeniden gözden geçirerek tıp sözlüğüne yeniden kazandırdılar. Bu canlanma, Avrupa tıbbında ve eğitiminde anatomik isimlendirmenin evrimini şekillendirerek Rönesans bilimini antik Yunan gelenekleriyle ilişkilendirdi.

4. Anatomik Terminolojinin Standardizasyonu (19. yüzyıl)

  1. yüzyılda anatomik dili standartlaştırma çabaları Basle Nomina Anatomica’nın (1895) oluşturulmasıyla sonuçlandı. Bu girişim, omuz bölgesini tanımlamak için “ὦμος” da dahil olmak üzere klasik Yunanca ve Latince terimleri resmileştirdi. Bu tür bir standardizasyon, dünya çapında tıbbi terminolojide tutarlılık sağlamıştır.

5. Modern Tıbbi Terminolojiye Etkisi (20. yüzyıl-günümüz)

“ὦμος “un mirası, modern anatomide ‘omohyoid’ (omuzu hyoid kemiğe bağlayan bir kas) ve ‘omoplate’ (skapula için arkaik bir terim) gibi türevlerle devam etmektedir. Bu terimler, Antik Yunan dilinin çağdaş tıp sözlüğü ve eğitimi üzerindeki köklü etkisini yansıtmaktadır.

Keşif

Academic References

  1. Galen. (200 CE). De Anatomicis Administrationibus (On Anatomical Procedures). In Duckworth, W. H. S. (Trans.), Galen on Anatomical Procedures. Cambridge University Press, 1962.
  2. Hippocrates. (400 BCE). On the Articulations. In Adams, F. (Ed.), The Genuine Works of Hippocrates (trans.). Sydenham Society.
  3. His, W., et al. (1895). Basle Nomina Anatomica. Anatomical Society of Great Britain and Ireland Proceedings, pp. 1–25.
  4. Singer, C. (1957). A Short History of Anatomy and Physiology from the Greeks to Harvey. Dover Publications, pp. 67–89.
  5. Von Staden, H. (1989). Herophilos: The Art of Medicine in Early Alexandria. Cambridge University Press.
  6. Federative Committee on Anatomical Terminology. (1998). Terminologia Anatomica: International Anatomical Terminology. Thieme Medical Publishers.
  7. Richardson, W. (2000). Anatomical Terms: Their Origins and Derivations. Baillière Tindall.
  8. Gutas, D. (2001). Greek Thought, Arabic Culture: The Graeco-Arabic Translation Movement in Baghdad and Early ‘Abbasaid Society (2nd–4th/8th–10th Centuries). Routledge, pp. 45–78.
  9. Prendergast, M. (2001). Etymology in Medicine: The Influence of Greek and Latin. British Medical Journal, 322(7279), 87–90.
  10. Nutton, V. (2012). Ancient Medicine. Routledge. ISBN 978-0415520942.