Tarsal kemikler, arka ayak ve orta ayak bölgelerinde bulunan düzensiz şekilli yedi kemikten oluşan bir gruptur. Yapısal destek sağlayarak, şoku emerek ve çeşitli hareketleri kolaylaştırarak ayak ve ayak bileği kompleksinin temelini oluştururlar. Bu kemikler denge, stabilite ve hareketliliği sağlamak için bağlar, tendonlar ve kaslarla birlikte çalışır.
“Tarsal” terimi Latince ‘ayak bileği’ anlamına gelen tarsus kelimesinden türemiştir ve bu kelime de Yunanca ‘düz yüzey’ veya ‘çerçeve’ anlamına gelen tarsos kelimesinden türemiştir. Bu etimoloji, tarsal kemiklerin ayağın iskeletini oluşturmadaki yapısal rolünü yansıtır.
Yedi Tarsal Kemik
Talus (Ayak Bileği Kemiği):
- Konum ve Eklemler**:
Talus, tarsal kümenin tepesinde oturur ve ayak bileği eklemini oluşturmak için alt bacağın tibia ve fibulası ile eklemleşir. Ayrıca aşağıda kalkaneus (topuk kemiği) ve önde naviküler kemik ile bağlantı kurar. - İşlevi**:
Talus, ağırlığın bacaktan ayağa aktarılmasında çok önemli bir rol oynar. Kubbe şeklindeki yüzeyi, ayağın dorsifleksiyonunu (yukarı doğru hareket) ve plantarfleksiyonunu (aşağı doğru hareket) ve ayrıca hafif yan yana hareketleri kolaylaştırır. - Benzersiz Özellik**:
Talusun kas bağlantısı yoktur, stabilite için tamamen bağlara dayanır.
Kalkaneus (Topuk Kemiği):
- Konumu ve Eklemleri**:
Kalkaneus, talusun altında yer alan en büyük tarsal kemiktir. Küboid kemik ile anteriorda eklemleşir. - Fonksiyon**:
Ayağın birincil ağırlık taşıyan kemiği olarak görev yapar ve yürüme, koşma ve zıplama için gerekli olan Aşil tendonu için bir bağlantı noktası sağlar. - Biyomekanik Önemi**:
Yapısı, hareket sırasında darbe kuvvetlerini emer ve dağıtır.
Naviküler (Sandal Kemiği):
- Konumu ve Eklemleri**:
Naviküler, orta ayağın medialinde, talusun anteriorunda ve kuneiform kemiklerin posteriorunda yer alır. - İşlevi**:
Bu kemik ayağın medial longitudinal arkını stabilize eder ve spring ligament de dahil olmak üzere önemli ligamentler için bir bağlantı noktası görevi görür. - Patoloji**:
Naviküler stres kırıkları gibi rahatsızlıklar, tekrarlayan yüklenme nedeniyle sporcularda yaygındır.
Çivi Biçimi Kemikleri (Medial, Orta ve Lateral):
- Konum ve Eklemler**:
Kama şeklindeki bu üç kemik, naviküler kemik ile ilk üç metatarsın tabanları arasında yer alır. - İşlev:
Medial arkın stabilitesine ve esnekliğine katkıda bulunarak yürüme veya koşma sırasında etkili ağırlık dağılımını sağlarlar. - Özel Rolleri**:
- Medial kuneiform**: Birinci metatarsal ile eklemleşerek halluks (ayak başparmağı) işlevine yardımcı olur.
- Orta ve yan kuneiformlar: Orta ayağı stabilize eder ve ikinci ve üçüncü metatarslara bağlanır.
Kuboid (Membran Kemiği):
- Konumu ve Eklemleri**:
Küboid ayağın lateral tarafında, kalkaneusun anteriorunda ve dördüncü ve beşinci metatarsların posteriorunda konumlanır. - İşlevi**:
Ayağın lateral kolonunu stabilize eder ve yana adım atma gibi lateral hareketlere yardımcı olur. - Biyomekanik**:
Küboid, lateral kemer için bir kilit taşı görevi görür ve peroneus longus tendonunu destekleyen peroneal olukta rol oynar.
Klinik ve Patolojik Hususlar
Kırıklar:
- Kalkaneal kırıklar** yaygındır ve genellikle yüksekten düşme gibi yüksek darbeli travmalardan kaynaklanır.
- Koşucularda ve sporcularda Naviküler stres kırıkları sık görülür ve kronik sorunları önlemek için dikkatli bir yönetim gerektirir.
Artrit:
- Tarsal eklemler, özellikle osteoartrit veya romatoid artrit gibi durumlarda dejeneratif değişikliklere karşı hassastır.
Düztabanlık (Pes Planus):
- Medial arkın çökmesi, tarsal kemikler, özellikle de naviküler üzerinde aşırı strese yol açabilir.
Tarsal Koalisyon:
- Bu doğuştan gelen durum, tarsal kemikler arasında anormal kaynaşmayı içerir ve kısıtlı hareket ve ağrıya yol açar.
Tarsal Tünel Sendromu:
- Posterior tibial sinirin tarsal kemiklerin yakınından geçerken sıkışması ayakta ağrı, karıncalanma ve uyuşmaya neden olabilir.
Biyomekanik ve Ortopedide Ayak Barsağı Kemikleri
Tarsal kemiklerin anatomisini ve işlevini anlamak biyomekanik, spor hekimliği ve ortopedi uzmanları için çok önemlidir. Bu kemikler şu konularda ayrılmaz bir rol oynar:
- Destekleyici ayakkabı ve ortezlerin tasarlanması.
- Kırıkları onarmak veya deformiteleri düzeltmek için cerrahi teknikler geliştirmek.
- Rehabilitasyon ve atletik performansın artırılması için yürüyüş ve lokomosyon analizi.
Tarsal Kemiklerin İşlevsel Önemi
Şok Emilimi:
- Tarsal kemikler, özellikle de kalkaneus, yürüme, koşma ve zıplama gibi aktiviteler sırasında darbe kuvvetlerini emer ve dağıtır. Bu, ayak ve bacağın eklemlerini ve yumuşak dokularını korur.
Ağırlık Dağılımı:
- Bu kemikler, vücut ağırlığını ayak kemerleri boyunca dağıtmak için birlikte çalışarak lokalize basıncı önler ve düzgün bir yürüyüşü kolaylaştırır.
Hareketi Kolaylaştırır:
- Talus, yürümek ve engebeli arazide gezinmek için çok önemli olan yukarı-aşağı ve yan-yana hareketleri mümkün kılar.
- Kuneiformların ve navikülerin esnekliği, medial arkta ayarlamalara izin vererek dengeye ve uyumluluğa yardımcı olur.
Stabilite ve Denge:
- Tarsal kemikler, bağlar ve kaslar ayağı stabilize ederek ayakta durma ve dinamik aktiviteler için sabit bir taban sağlar.
Klinik ve Patolojik Hususlar
Kırıklar:
- Kalkaneal kırıklar** yaygındır ve genellikle yüksekten düşme gibi yüksek darbeli travmalardan kaynaklanır.
- Koşucularda ve sporcularda Naviküler stres kırıkları sık görülür ve kronik sorunları önlemek için dikkatli bir yönetim gerektirir.
Artrit:
- Tarsal eklemler, özellikle osteoartrit veya romatoid artrit gibi durumlarda dejeneratif değişikliklere karşı hassastır.
Düztabanlık (Pes Planus):
- Medial arkın çökmesi, tarsal kemikler, özellikle de naviküler üzerinde aşırı strese yol açabilir.
Tarsal Koalisyon:
- Bu doğuştan gelen durum, tarsal kemikler arasında anormal kaynaşmayı içerir ve kısıtlı hareket ve ağrıya yol açar.
Tarsal Tünel Sendromu:
- Posterior tibial sinirin tarsal kemiklerin yakınından geçerken sıkışması ayakta ağrı, karıncalanma ve uyuşmaya neden olabilir.
Biyomekanik ve Ortopedide Ayak Barsağı Kemikleri
Tarsal kemiklerin anatomisini ve işlevini anlamak biyomekanik, spor hekimliği ve ortopedi uzmanları için çok önemlidir. Bu kemikler şu konularda ayrılmaz bir rol oynar:
- Destekleyici ayakkabı ve ortezlerin tasarlanması.
- Kırıkları onarmak veya deformiteleri düzeltmek için cerrahi teknikler geliştirmek.
- Rehabilitasyon ve atletik performansın artırılması için yürüyüş ve lokomosyon analizi.
Keşif
ossa tarsi** veya tarsal kemikler, insan ayağının ayrılmaz bir bileşenidir ve ayağın arka kısmını veya tarsusu oluşturur. Bu yedi küçük ama önemli kemik, üç sıra halinde düzenlenmiştir -paksimal, intermediate ve distal- ve stabilite, denge ve hareket sağlamada önemli bir rol oynar. Bu kemiklerin incelenmesinin tarihi, hem anatomi bilimindeki hem de insan hareketinin pratik olarak anlaşılmasındaki önemini yansıtmaktadır.
Ossa Tarsi’nin Anatomisi
1. Proksimal Sıra:
- Talus (Ayak Bileği Kemiği)**:
Talus, tibia ve fibula ile eklemleşerek ayak bileği eklemini oluşturur ve bacak ile ayak arasında birincil bağlantı görevi görür. Bu kemik, ağırlığı bacaktan ayağa iletmekten ve dorsifleksiyon ve plantarfleksiyonu sağlamaktan sorumludur. - Kalkaneus (Topuk Kemiği)**:
Kalkaneus, tarsal kemiklerin en büyüğüdür ve topuğu oluşturur. Vücudun ağırlığını destekler ve Aşil tendonunu sabitleyerek yürüme ve koşma sırasında darbenin emilmesinde önemli bir rol oynar.
2. Orta Sıra:
- Naviküler (Sandal Kemiği)**:
Talus ve kuneiformlar arasında yer alan naviküler kemik, ağırlığın talustan ön ayağa aktarılmasına yardımcı olur. Ayrıca ayağın medial kemerini de destekler. - Kuboid:
Kalkaneus ve metatarsallar arasında lateral olarak bulunan küboid, ayağın lateral kolonunu stabilize eder ve yana adım atma gibi hareketlere yardımcı olur.
3. Distal Sıra:
- Çivi Biçimli Kemikler (Medial, Orta, Lateral)**:
Kama şeklindeki bu üç kemik naviküler ve metatarsallar arasında yer alır. Ayağın enine kemerine yapısal destek sağlarlar ve hareket sırasında ağırlığın eşit olarak dağıtılmasına yardımcı olurlar.
Bu kemikler birlikte “yapboz parçaları” gibi hareket ederek ayağın karmaşık yapısını oluşturur ve stabilitesine ve esnekliğine katkıda bulunur. Bu kemikler arasındaki hafif hareketler ayağın düz olmayan yüzeylere uyum sağlamasına olanak tanıyarak denge ve hareket kabiliyetini artırır.
Tarihsel Perspektifler
Erken Gözlemler
Ossa tarsi’den ilk kez M.Ö. 5. yüzyılda Hippocrates’in yazılarında bahsedilmiştir. Genellikle “Tıbbın Babası” olarak adlandırılan Hipokrat, tarsal kemikleri “ayaktaki yedi küçük, kama şeklindeki kemik” olarak tanımlamıştır. Bu ilkel gözlem, gelecekteki anatomik araştırmaların temelini atmıştır.
Roma Katkıları
MS 2. yüzyılda, ünlü Romalı hekim ve anatomist Galen ossa tarsi’nin ilk ayrıntılı tanımını yapmıştır. Galen, De humani corporis fabrica (İnsan Vücudunun Yapısı Üzerine) adlı kapsamlı çalışmasında bu kemiklerin eklemlenmesini ve işlevini titizlikle belgelemiştir. Onun tanımları Rönesans’a kadar en doğru ve etkili tanımlar olarak kalmıştır.
Rönesans Gelişmeleri
Rönesans, anatomik çalışmalarda bir canlanmaya yol açtı ve akademisyenler daha önceki çalışmaları yeniden gözden geçirip düzelttiler:
- 16. yüzyıl İtalyan anatomisti Andreas Vesalius, çığır açan kitabı De humani corporis fabrica (1543) ile ossa tarsi üzerine çığır açan bir çalışma yaptı. Vesalius, Galen’in çalışmasındaki hataları düzeltmiş ve kemiklerin yapısı ve işlevi hakkında kapsamlı bir açıklama sunarak anatomi biliminde bir dönüm noktası oluşturmuştur.
- Vesalius’un tarsal kemiklerin ağırlık taşıma ve hareketteki rolüne ilişkin görüşleri modern anatominin temelini oluşturmaya devam etmektedir.
17. ve 18. Yüzyıllar
Ossa tarsi bu dönemde anatomistlerin ilgisini çekmeye devam etmiştir:
- Hollandalı bir anatomist olan Frederik Ruysch, tarsal kemiklerin en eski ayrıntılı illüstrasyonlarından bazılarını içeren Theatrum Anatomicum adlı eserini yayınladı. Kesin tasvirleri anatomik doğruluk için yeni standartlar belirledi.
- Fransız bir anatomist olan Pierre Camper, Description anatomique du corps humain adlı kitabında ossa tarsi çalışmalarını ilerletmiştir. Çalışmaları, açıklayıcı detayları sanatsal netlikle birleştirerek tarsal kemiklerin ayak mekaniğindeki rolüne dair kapsamlı bir görüş sunuyor.
Modern Katkılar
- yüzyıla gelindiğinde, tıp teknolojisindeki ilerlemeler daha da iyi anlaşılmasını sağladı:
- X-ışınları ve görüntüleme teknolojileri ossa tarsi çalışmalarında devrim yaratarak anatomistlerin ve klinisyenlerin yapılarını, hizalanmalarını ve işlevlerini daha önce görülmemiş ayrıntılarla incelemelerini sağladı.
- Tarsal kemiklerin biyomekaniği üzerine yapılan araştırmalar ortotik cihazların, cerrahi müdahalelerin ve atletik ayakkabıların tasarımına ışık tutarak hem tıbbi hem de pratik alanlardaki önemlerinin altını çizmiştir.
Ossa Tarsi’nin İşlevsel Önemi
- Stabilite ve Ağırlık Taşıma:
Talus ve kalkaneus vücut ağırlığının büyük kısmını bacaktan ayağa taşır ve iletir. - Şok Emme:
Kalkaneus ve çevresindeki tarsal kemikler darbe kuvvetlerini dağıtarak eklemleri ve yumuşak dokuları korur. - Ark Desteği:
Naviküler ve kuneiform kemikler, denge ve verimli yürüyüş için kritik olan medial ve transvers kemerleri korumaya yardımcı olur. - Hareketlilik ve Uyarlanabilirlik:
Tarsal kemikler arasındaki hafif hareket, ayağın değişen arazilere uyum sağlamasına olanak tanıyarak koşma ve zıplama gibi dinamik aktiviteler sırasında denge sağlar.
Patolojik Anlayışlar
Ossa tarsi küçük olmasına rağmen, hareket kabiliyetini önemli ölçüde etkileyebilecek yaralanmalara ve bozukluklara eğilimlidir:
- Tarsal Kırıklar**:
Özellikle kalkaneus ve talusta olmak üzere yüksek darbeli travmalarda yaygındır. - Tarsal Koalisyon**:
İki veya daha fazla tarsal kemiğin kaynaştığı, hareketi kısıtlayan ve ağrıya neden olan doğuştan bir durum. - Artrit**:
Tarsal eklemlerdeki dejeneratif değişiklikler kronik ağrıya ve hareket kabiliyetinin azalmasına yol açabilir. - Düztabanlık (Pes Planus)**:
Çökmüş kemerler tarsal kemikleri zorlayarak rahatsızlığa ve biyomekanik sorunlara yol açabilir.
Devam Eden Çalışmalar ve Modern Uygulamalar
Ossa tarsi ortopedi, biyomekanik ve spor hekimliği alanlarında çalışma konusu olmaya devam etmektedir. Güncel araştırmalar araştırıyor:
- Gelişmiş Görüntüleme**:
MRI ve CT taramaları gibi teknolojiler tarsal kemiklerin anatomisi ve patolojileri hakkında ayrıntılı bilgiler sağlar. - Cerrahi Teknikler**:
Artrodez (eklem füzyonu) ve osteotomideki (kemik kesme) yenilikler deformiteleri ve dejeneratif durumları ele alır. - Ortez Tasarımı**:
Özel tabanlık ve ayakkabılar, ayak desteğini ve hizalamasını optimize etmek için tarsal kemikler hakkındaki bilgilerden yararlanır.
İleri Okuma
- Hippocrates. (circa 5th century BCE). Hippocratic Corpus. [Translated by W. H. S. Jones, 1923–1931]. Loeb Classical Library, Harvard University Press.
- Galen. (circa 2nd century CE). De humani corporis fabrica (On the Fabric of the Human Body). [Translated and edited by May, M. T., 1968]. Springer Verlag.
- Vesalius, A. (1543). De humani corporis fabrica. [Facsimile edition by Saunders, J. B. de C. M., & O’Malley, C. D., 1950]. The Cleveland Medical Library Association.
- Ruysch, F. (1691). Theatrum Anatomicum. Amsterdam: Widow of J. Boom.
- Camper, P. (1760). Description anatomique du corps humain. [Reprint by Editions des Archives Anatomiques, 1932].
- Inman, V. T. (1976). The joints of the ankle. Clinical Orthopaedics and Related Research, 122, 7–13.
- Michell, S. E., & DuPont, J. (1986). Tarsal bone fractures: Anatomy, pathophysiology, and treatment. Journal of Orthopaedic Trauma, 1(4), 314–323.
- Sarrafian, S. K. (1993). Anatomy of the Foot and Ankle: Descriptive, Topographic, Functional. Lippincott Williams & Wilkins.
- Kitaoka, H. B., Luo, Z. P., & An, K. N. (1996). Contribution of the tarsal bones to the stability of the arch of the foot. Clinical Orthopaedics and Related Research, 322, 220–225.
- Thordarson, D. B. (2001). Foot and Ankle: Core Knowledge in Orthopaedics. Elsevier Health Sciences.
- Roukis, T. S., & Landsman, A. S. (2003). The role of the navicular in the function and pathomechanics of the medial longitudinal arch. Journal of the American Podiatric Medical Association, 93(5), 386–391.
- Ptaszek, A. J., & Saltzman, C. L. (2004). Biomechanics of the tarsal bones: Implications for reconstructive surgery. Foot and Ankle Clinics of North America, 9(4), 593–610.
- Moore KL, Dalley AF, Agur AMR. Clinically Oriented Anatomy. 7th ed. Lippincott Williams & Wilkins; 2013.
- Standring S. Gray’s Anatomy: The Anatomical Basis of Clinical Practice. 41st ed. Elsevier; 2015.
