Tanım ve sınıf
Paliperidon, ikinci kuşak (atipik) antipsikotikler sınıfında yer alan, dopaminerjik ve serotonerjik reseptör antagonisti bir ajandır. Klinik olarak başlıca şizofreni ve bazı ülkelerde şizoaffektif bozukluk tedavisinde kullanılır; uzun etkili depo enjeksiyon formları özellikle idame ve uyum sorunları olan hastalarda tercih edilir. Oral formu uzatılmış salımlı (OS; OROS® teknolojisi) tabletlerdir; enjeksiyon formları paliperidon palmitat esterinin kas içi süspansiyonudur.
Adlandırma ve etimoloji
“Paliperidon” adı, doğrudan ilacın kimyasal kökenine —risperidonun 9-hidroksi türevi oluşuna— işaret eder. Farmasötik adlandırmada “-idone” soneki (ör. risperidon, ziprasidon) belirli bir Yunanca ya da Latince kökten çok, sınıf içi adlandırma geleneğini yansıtır. “palus/idéon” gibi halk etimolojileri literatürde doğrulanmış değildir; adın, ilacın “kazık benzeri reseptörlere bağlanması” gibi bir metaforla ilişkisi yoktur.
Kimyasal ve fizikokimyasal özellikler
- Etkin madde (oral): Paliperidon (C₂₃H₂₇FN₄O₃; Mr ≈ 426,5 g/mol), rasemik karışım; benzizoksazol türevi.
- Enjeksiyon: Paliperidon palmitat (pro-ilaç); kas içinde yavaşça paliperidona hidrolize olur.
- Çözünürlük: Pratikte suda az çözünür.
- Formülasyon teknolojisi (oral): OROS® osmotik pompa; tablet kabuğu dışkıda “hayalet” tablet şeklinde görülebilir. Kırılmamalı/çiğnenmemeli/ezilmemelidir.
Farmakodinamik (etki mekanizması)
- Dopamin D₂ antagonizmi: Pozitif psikotik belirtileri (hezeyan, halüsinasyon) azaltmada anahtar rol.
- Serotonin 5-HT₂A antagonizmi: D₂ bloke edici etkiye eşlik ederek ekstrapiramidal yan etki (EPS) riskini görece düşürür; negatif/afektif belirtiler üzerine dolaylı katkı sağlayabilir.
- Diğer reseptörler: α₁-adrenerjik ve H₁-histaminerjik reseptörlerde antagonizma (ortostatik hipotansiyon, sedasyon/iştah artışı olasılığı); muskarinik reseptörlere belirgin afinite göstermez (antikolinerjik yük düşüktür).
- Nöroendokrin etki: Tüberoinfundibüler dopamin tonusunun baskılanmasıyla prolaktin artışı (hiperprolaktinemi) sık görülebilir.
Farmakokinetik
- Emilim (oral OS): Yavaş ve uzatılmış; Tmax ≈ 24 saat. Gıda, biyoyararlanımı artırabilir; klinik önemi sınırlı olduğundan yemeklerden bağımsız, tercihen her gün aynı saatte alınır.
- Dağılım / Bağlanma: Plazma proteinlerine orta düzeyde bağlanır.
- Metabolizma: Paliperidon, risperidonun aksine önceden metabolik aktivasyon gerektirmez; CYP aracılı metabolizma sınırlıdır.
- Atılım: Başlıca değişmeden böbrekten itrah edilir; bu nedenle böbrek işlevi doz ayarlamasında kritiktir.
- Yarı ömür: Oral OS formda yaklaşık ≈ 23 saat.
- Depo formlar:
- Aylık (PP1M): Efektif yarı ömür ~25–49 gün.
- 3 aylık (PP3M): ~2–4 ay.
- 6 aylık (PP6M): ~4–7 ay (ülkeye göre mevcudiyet değişir).
Endikasyonlar
- Şizofreni: Akut alevlenme ve idame tedavisi (erişkin; bazı formülasyonlarda ergen endikasyonu mevcuttur).
- Şizoaffektif bozukluk: Bazı ülkelerde onaylıdır (özellikle LAI formlar).
- Bipolar bozukluk: Düzenleyici onay ülkeden ülkeye değişir; kanıt tabanı sınırlı olduğundan rutin birincil endikasyon değildir. Tedavi planı kılavuz ve yerel ruhsat durumuna göre şekillendirilmelidir.
Dozaj ve uygulama
Oral uzatılmış salımlı tabletler
- Başlangıç (erişkin): Sıklıkla 6 mg günde 1×, klinik yanıta/tolerabiliteye göre 3–12 mg/gün aralığında ayarlanır.
- Uygulama: Tablet bütün yutulur; ezme/çiğneme yasaktır.
- Böbrek yetmezliği:
- Hafif (Kreatinin klerensi 50–80 mL/dk): Başlangıç 3 mg/gün, gerekirse maks. 6 mg/gün.
- Orta-ağır (10–<50 mL/dk): Başlangıç 1,5 mg/gün, gerekirse maks. 3 mg/gün.
- <10 mL/dk: Önerilmez.
- Karaciğer yetmezliği: Hafif-orta bozuklukta genelde ayar gerekmez; ağır bozuklukta veri sınırlıdır, dikkatli olunmalıdır.
Uzun etkili enjeksiyonlar (paliperidon palmitat; IM)
- Aylık form (PP1M; ör. Xeplion®):
- Yükleme: Gün 1: 150 mg eşdeğeri (deltoid); Gün 8: 100 mg eşdeğeri (deltoid).
- İdame: Her ay 25–150 mg eşdeğeri (deltoid veya gluteal).
- 3-aylık form (PP3M; ör. Trevicta®): PP1M ile en az birkaç ay stabil dozdan sonra geçilir; PP1M toplam aylık doza göre yaklaşık 3,5 kat eşdeğer doz uygulanır, 3 ayda bir tekrarlanır.
- 6-aylık form (PP6M; ör. Byannli®/Hafyera®): Uygun hastalarda daha uzun aralıklı idame seçeneği; ülkeye göre mevcudiyet ve geçiş kuralları değişir.
- Genel ilkeler: Enjeksiyon yerleri dönüşümlü seçilir; böbrek fonksiyonu doz aralığını belirler; akut alevlenmede oral köprü gereksinimi protokole göre değerlendirilir.
Karşıtlılar (kontrendikasyonlar) ve dikkatli kullanım
- Kesin kontrendikasyon: Paliperidon, risperidon veya formülasyon yardımcı maddelerine aşırı duyarlılık.
- Dikkat gerektiren durumlar:
- Demansa bağlı psikotik bozukluğa sahip yaşlı hastalar: Mortalite ve serebrovasküler olay riskinde artış; rutinde önerilmez.
- Parkinson hastalığı / Lewy cisimcikli demans: Antidopaminerjik etkilerle şiddetli duyarlılık, postural instabilite ve konfüzyon gelişebilir.
- QT uzaması eğilimi: Doğuştan QT uzaması, elektrolit bozukluğu, eşzamanlı QT uzatan ilaçlar.
- Ortostatik hipotansiyon / kardiyovasküler komorbidite.
- Nöbet öyküsü (eşik düşebilir).
- Nöroleptik malign sendrom (NMS) öyküsü / tardif diskinezi riski.
- Metabolik risk: Kilo artışı, dislipidemi, kan glukozunda yükselme/DM.
- Hiperprolaktinemi: Amenore, galaktore, jinekomasti, cinsel işlev bozukluğu, uzun dönemde kemik mineral yoğunluğu etkileri.
- Gastrointestinal striktür/vakalar: OROS® tabletler ciddi Gİ darlığı olanlarda kullanılmamalıdır.
İlaç–ilaç etkileşimleri
- Farmakokinetik: CYP aracılı metabolizma sınırlı olduğundan klasik CYP inhibitör/indükleyicilerle etkileşim düşük; ancak P-glikoprotein/renal klirens değişiklikleri önemli olabilir.
- Düşürücü/artan düzey örnekleri:
- Karbamazepin gibi güçlü indükleyiciler paliperidon maruziyetini belirgin azaltabilir.
- Valproat (divalproeks) ile eşzamanlı kullanım, oral OS paliperidonun Cmax/AUC’sini artırabilir; klinik izlemi gerektirir.
- Farmakodinamik:
- Antihipertansifler ile ortostatik hipotansiyon artışı.
- QT uzatan ilaçlarla aritmi riski.
- Levodopa/dopamin agonistleri ile karşıt etkiler (antagonizma).
- Santral depresanlar/alkol ile sedasyon ve kognitif etkilerde artış.
- Diğer antipsikotiklerle kombine kullanımda EPS ve QT risklerinde birikim.
İstenmeyen etkiler (sıklık profili formülasyona ve doza bağlıdır)
- Sık: Baş ağrısı, sersemlik, akatisi, ajitasyon/anksiyete, somnolans veya uykusuzluk, ekstrapiramidal belirtiler (parkinsonizm, tremor, distoni), dispepsi, bulantı, kabızlık, ortostatik hipotansiyon, taşikardi, yorgunluk, kilo alımı.
- Endokrin: Hiperprolaktinemiye bağlı amenore/oligo-menore, galaktore, libido azalması, erektil disfonksiyon, jinekomasti.
- Metabolik: İştah artışı, glisemik kontrol bozulması, dislipidemi.
- Kardiyak: QT uzaması (genelde hafif-orta; duyarlı hastada klinik önem kazanır).
- Nörolojik: Nöbet eşiğinde azalma; seyrek olarak NMS.
- Geç etkiler: Tardif diskinezi (özellikle uzun süre ve yüksek kümülatif dozlar).
- Enjeksiyon formları: Enjeksiyon yerinde ağrı/indürasyon, nadiren nodül; erken dönemde sedasyon/baş dönmesi.
İzlem ve laboratuvar değerlendirmesi
- Bazal ve periyodik: Vücut ağırlığı/BMI, bel çevresi, A1c/AKŞ, lipid profili, kan basıncı.
- Nörolojik: EPS için düzenli değerlendirme (örn. AIMS).
- Endokrin: Hiperprolaktinemi semptom taraması.
- Kardiyak: QT riski olanlarda EKG ve elektrolitler.
- Böbrek fonksiyonu: eGFR/Kreatinin klerensi ile doz ayarı ve izlem.
Özel popülasyonlar
- Gebelik: Geç trimester maruziyette yeni doğanda EPS/withdrawal belirtileri görülebilir; yarar-risk değerlendirmesi bireysel yapılır.
- Laktasyon: Sütle atılım mümkündür; emzirme kararı klinik duruma göre verilir.
- Geriyatri: Demans-ilişkili psikotik bozuklukta mortalite riski; kognitif ve ortostatik yan etkiler açısından yakın izlem.
- Pediatri/ergen: Bazı formülasyonlarda onaylı; büyüme/metabolik etkiler için dikkatli takip.
- Hepatik yetmezlik: Hafif-orta bozuklukta genelde değişiklik gerekmez; ağır bozuklukta veri sınırlı.
- Sürüş/makine kullanımı: Baş dönmesi/sedasyon varlığında kaçınılmalıdır.
Ürün ve sunum biçimleri
- Oral OS tabletler: Invega® ve jenerikleri; 3 mg, 6 mg, 9 mg, 12 mg.
- IM süspansiyonlar (paliperidon palmitat):
- Aylık: Xeplion® (PP1M) ve jenerikleri.
- 3-aylık: Trevicta® (PP3M).
- 6-aylık: Bölgesel olarak Byannli®/Invega Hafyera® (PP6M).
- Tek kullanımlık enjektör / ön-doldurulmuş şırınga sunumları mevcuttur; iğne uzunluğu ve uygulama yeri hastanın BMI’sine göre seçilir.
Klinik konumlandırma ve pratik ipuçları
- Kime, ne zaman? İlaç uyumu düşük, sık alevlenme yaşayan, aile/psikososyal destekle izlenebilen hastalarda LAI formlar belirgin fayda sağlayabilir. İlk atak/erken şizofrenide de relaps önleme açısından değerlendirilebilir.
- Risperidondan geçiş: Paliperidon, risperidonun aktif metaboliti olduğundan farmakodinamik süreklilik sağlar; tolere edilememe durumunda çapraz duyarlılık olasılığı unutulmamalıdır.
- Metabolik denge: Kilo, glukoz ve lipit yönetimi için diyet, fiziksel aktivite ve gerekirse endokrinoloji desteği planlanmalıdır.
- Prolaktin yönetimi: Semptomatik hiperprolaktinemide doz gözden geçirme, alternatif ajan veya tedavi stratejileri düşünülmelidir.
Kısa notlar (yanlış anlaşılmaları düzeltmek için)
- Paliperidon adının “palus” veya “idéon” kökleriyle klinik bir ima taşıdığına dair kanıt yoktur; isim, risperidonla yapısal akrabalığı yansıtır.
- “Şizofreniden sorumlu kazık benzeri reseptörler” gibi bir kavram nörobiyolojik olarak geçerli değildir; etki, başlıca D₂/5-HT₂A antagonizması ile açıklanır.
- Paliperidon risperidonun aktif metabolitidir; bu nedenle CYP2D6 polimorfizmlerinden daha az etkilenir ve ilaç-ilaç etkileşim eğilimi görece düşüktür; fakat böbrek fonksiyonu kritik belirleyendir.
- “Bipolar bozukluk” endikasyonu evrensel değildir; yerel ruhsat ve kılavuzlara göre karar verilmelidir.
Keşif
Aşağıdaki anlatı, paliperidonun keşif çizgisini, onu bugüne taşıyan bilimsel ve endüstriyel aklı, ve güncel araştırma eksenlerini bir “ilaç biyografisi” gibi izler; cümle içinde/sonunda kaynak verilmez, ancak metnin sonunda kronolojik bir kaynakça yer alır.
Paul Janssen’in laboratuvarında haloperidolden başlayan bir düşünce çizgisi, 1980’lerin sonundan itibaren yeni kuşak antipsikotikleri “serotonin–dopamin dengesi” etrafında yeniden kurgulamaya çalışıyordu. Bu dönemde Janssen ekibinin kliniğe transle edilebilir hayvan modelleriyle kurduğu yakın temas, özellikle LSD’nin interoseptif etkilerini tamamen antagonize eden bileşiklerin peşine düşülmesine yol açtı; bu arayış nihayetinde benzizoksazol iskeletli risperidonu doğurdu ve 1993’te ABD onayıyla psikofarmakolojide bir mihenk taşı yerini aldı. Bu hikâyenin “ilk kaşifleri” arasında yön verici figür olarak Paul Janssen ve LSD modelini ilaca çeviren translasyonel çizginin mimarlarından François (Frank) Colpaert sayılır. (PubMed)
Risperidonun klinikte yükselişi sırasında bir başka keşif hattı, vücudun risperidonu nasıl dönüştürdüğünü anlamaya odaklandı: farmakokinetik çalışmalar, başlıca metabolitin 9-hidroksirisperidon (eşdeyişle paliperidon) olduğunu gösteriyordu. Janssen’in farmakokinetikçileri —özellikle J. Heykants ve çalışma arkadaşları— insanlarda risperidonun yarı ömrünün CYP2D6 polimorfizmine bağlı geniş değişkenlik gösterdiğini; fakat 9-hidroksirisperidonun başat dolaşan fraksiyon olarak ilacın klinik etkisine büyük payıyla katıldığını saptadı. Aynı yıllarda L.E.C. van Beijsterveldt ve ekibi 9-hidroksirisperidonun risperidona farmakodinamik bakımdan “eşpotent” olduğunu, dopamin ve serotonin reseptörleri üzerindeki profilin neredeyse üst üste bindiğini gösterdi. Bu ikinci keşif hattı, paliperidonun yalnızca bir metabolit değil, kendi başına geliştirilebilir bir “aktif ilaç varlığı” olduğuna dair bilimsel zemini inşa etti. (PubMed)
Bu noktada sahneye, ilaç molekülünden bağımsız bir “teslim teknolojisi” girdi: ALZA’nın osmotik kontrollü salım sistemi (OROS). 1970’lerden bu yana Felix Theeuwes ve meslektaşlarının öncülüğünde şekillenen osmotik pompa fikri, gastrointestinal ortamdan bağımsız, öngörülebilir hızda salım yapabilen rijit tabletler üretmeye imkân veriyordu. Johnson & Johnson’ın 2001’de ALZA’yı bünyesine katmasıyla (Janssen–J&J ekosistemi) bu teknoloji, 9-hidroksirisperidonu doğrudan ve günlük tek dozla, en baştan “aktif” olarak sunmanın anahtarı hâline geldi. Paliperidonun OROS formülasyonu, karaciğerde ön aktivasyona gerek bırakmayarak CYP2D6 değişkenliğinden kaynaklanan bireyler arası farkları da klinikte yumuşatıyordu. (Wikipedia)
2006’da ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) “Invega®” adıyla paliperidonun uzatılmış salımlı (OROS) oral formunu şizofreni için onayladı; kısa süre sonra Avrupa Birliği’nde de ağızdan kullanım onayı geldi. Paliperidon daha sonra şizoaffektif bozukluk endikasyonunu ABD’de 2009’da aldı. Klinik farmakolojide “aktif metaboliti ilaca dönüştürme” stratejisinin en görünür başarı örneklerinden biri olarak, farmasötik isimlendirmede “-idone” soyadlı yeni bir birey sahneye çıkmıştı. (FDA Access Data)
Ardından ikinci bir keşif dalgası, molekülün kendisinden çok, “süreklilik” sorununa —yani ilaç uyumuna— odaklandı: paliperidon palmitat adlı uzun etkili bir ön-ilaç (prodrug) ester tasarlandı. Aylık enjeksiyon formu (ABD’de Invega Sustenna®, AB’de Xeplion®) 2009/2011 döneminde ruhsatlanarak klinikte yerini aldı; enjeksiyondan sonra ester yavaşça hidrolize uğrayıp etkin paliperidonu serbest bırakıyor, böylece kan düzeyi aylar boyunca terapötik sınırlar içinde kalıyordu. Bu hattın mühendisliğinde amaç, “aktif ilacı” aylar süren bir depo profilinde güvenle ve öngörülebilir şekilde taşımaktı. (FDA Access Data)
Bu uzun etkili hattın “daha seyrek doz, aynı koruma” hedefi, 2015’te üç aylık enjeksiyon (Invega Trinza®/Trevicta®) ve 2021’de altı aylık enjeksiyon (Invega Hafyera®/Byannli®) ile klinik gerçekliğe dönüştü. Altı aylık form, ABD’de yalnızca gluteal kasa uygulanmak üzere onaylandı; Avrupa’da Byannli® adıyla 2021’de Komisyon onayı aldı ve 6-aylık aralık, antipsikotiklerde o tarihte mümkün olan en uzun doz aralığını temsil etti. Böylece paliperidon, “aktif metabolit”ten “yılda iki dozluk idame tedavisi”ne evrilen ender bir örnek sundu. (JNJ.com)
Son birkaç yılda, bu biyografinin araştırma cephesi iki ana eksende yoğunlaştı. Birinci eksen, erken psikoza müdahalede bilişsel sonuçlar: triple-blind, plasebo kontrollü bir çalışma, risperidon/paliperidon tedavisinin ilk aylarda sözel öğrenme ve belleği plaseboya kıyasla kötüleştirebileceğini gösterdi; bulgunun doğrulanması ve ajanlar arası farklılıkların sınanması çağrısı, “erken evrede kognisyon” tartışmasını yeniden alevlendirdi. İkinci eksen, uzun etkili formların uzun süreli sonuçları: üç yıla uzanan takiplerde 6-aylık formülasyonun nüksü geciktirme ve sürekliliği koruma bakımından elverişli sonuçlar verdiği; gerçek yaşam verilerinde PP6M’nin PP1M/PP3M’e göre relaps riskini daha da aşağı çekebildiği; bir yıllık maliyet-kullanım analizlerinde acil başvuru ve yatış yükünü azaltırken ilaç eczane maliyetini (bekleneceği gibi) artırdığı raporlandı. Klinik pratiğe tercümede bu, özellikle sık nüks eden veya takip güçlüğü yaşayan hastalarda “seyrek dozla yüksek süreklilik” stratejisinin güçlendiği anlamına geliyor. (Nature)
Bu arada paliperidon ailesi, sadece doz aralığıyla değil, ekosistemiyle de genişledi: 2024’ten itibaren farklı üreticilerin aylık paliperidon palmitat ürünleri pazara girdi; bu, formülasyonlar arası geçiş ve terapötik denklik tartışmalarını tetiklerken, şizofreni alanında uzun etkili risperidon türevleri (ör. polimer matrisli SC/IM çözümler) ile geçiş stratejileri üzerine farmakokinetik modellemeler ve gerçek yaşam verileri hız kazandı. Klinik tabloyu tamamlayan bir başka sabit gündem, prolaktin ve metabolik etkilerin yönetimi: risperidon hattından paliperidona geçişte bazı alt gruplarda prolaktinin düşebileceğine dair gözlemler olsa da, hiperprolaktinemi riski bu sınıf için klinik izlemde merkezî bir başlık olmaya devam ediyor. (FDA Access Data)
Bugünden geriye bakıldığında, paliperidonun “kaşifleri” bir isim listesinden çok, birbirine eklemlenen araştırma ve mühendislik halkalarıdır: klinikte fenotipten reseptör düzeyine inen Janssen ekolü; metabolit farmakolojisini ilaca dönüştüren farmakokinetik ve nörofarmakoloji araştırmacıları (Heykants, van Beijsterveldt ve çalışma arkadaşları); ve ilacı istenen hızda, istenen süreyle taşıyabilen bir dozaj formu icat eden ALZA/OROS geleneği (Theeuwes ve yol arkadaşları). Paliperidonun biyografisi, bu halkaların birbirine kenetlenmesiyle bir metabolitin “başrol oyuncusuna” dönüşmesinin hikâyesidir. (PubMed)
İleri Okuma
- Theeuwes F. (1975). Elementary osmotic pump. J Pharm Sci, 64(12), 1987–1991. (PubMed)
- Heykants J., Huang M.-L., & ark. (1994). The pharmacokinetics of risperidone in humans: a summary. J Clin Psychiatry, Suppl. (özeti). (PubMed)
- van Beijsterveldt L.E.C., & ark. (1994). Regional brain distribution of risperidone and its active metabolite 9-hydroxyrisperidone. Psychopharmacology, 114(1), 55–62. (PubMed)
- Colpaert F.C. (2003). Discovering risperidone: the LSD model of psychopathology. Eur Psychiatry, 18(8), 407–414. (PubMed)
- Conley R., Gupta S.K., Sathyan G. (2006). Clinical spectrum of the OROS® oral delivery system. Curr Med Res Opin, 22(10), 1879–1892. (PubMed)
- FDA (19 Aralık 2006). Invega® (paliperidone) NDA 021999—Approval. Drugs@FDA. (FDA Access Data)
- EMA (2007). Paliperidone extended release: Scientific Discussion (EU). EPAR. (Wikipedia)
- FDA (31 Temmuz 2009). Invega Sustenna® (paliperidone palmitate) NDA 022264—Approval. Drugs@FDA. (FDA Access Data)
- EMA (4 Mart 2011). Xeplion®—AB Pazarlama Yetkisi. EPAR. (European Medicines Agency (EMA))
- Johnson & Johnson (19 Mayıs 2015). U.S. FDA Approves INVEGA TRINZA™ (3-monthly). Basın bülteni. (JNJ.com)
- EMA/J&J (2016). Trevicta®—AB onayı (3-aylık). EPAR / Basın bülteni. (European Medicines Agency (EMA))
- J&J (1 Eylül 2021). FDA Approves INVEGA HAFYERA™ (6-monthly). Basın bülteni. (JNJ.com)
- Avrupa Komisyonu (23 Kasım 2021). BYANNLI® (6-aylık paliperidone palmitate) AB onayı. Basın bülteni/derleme. (Johnson & Johnson Investorenbeziehungen)
- Nature Translational Psychiatry (2023). Risperidone/paliperidone vs placebo: erken psikoza bilişsel etkiler. Transl Psychiatry, 13, 241. (Nature)
- Najarian D., & ark. (2022–2023). PP6M vs PP3M etkinlik/güvenlik. Int J Neuropsychopharmacol ve alt grup analizleri. (jnjmedicalconnect.com)
- JAMA Network Open (2024). PP6M—3 yıllık sonuçlar. JAMA Netw Open, 7:e…. (Açık erişim özet). (JAMA Network)
- Frontiers in Psychiatry (2024). PP1M—1 yıllık gerçek yaşam maliyet/kullanım. Front Psychiatry, 15:1415275. (Frontiers)
- Real-world karşılaştırmalı bulgular (2023–2024). PP6M relaps geciktirme/azaltma. Ther Adv Psychopharmacol / SAGE özeti. (SAGE Journals)
- FDA (2024–2025). Güncel etiketler—paliperidone ürünleri (HAFYERA/PP1M/OROS). Drugs@FDA etiket setleri. (FDA Access Data)