PECARN Skoru

PECARN (Pediatrik Acil Bakım Uygulamalı Araştırma Ağı) skoru, sağlık hizmeti sağlayıcılarının kafa travması geçiren çocuklarda klinik olarak önemli travmatik beyin yaralanması (TBI) riskini değerlendirmelerine yardımcı olmak için kullanılan bir klinik karar kuralıdır. Skor, bir çocuğun belirli klinik kriterlere göre BT taraması gerektirip gerektirmediğini belirlemeye yardımcı olur ve böylece görüntülemeden kaynaklanan gereksiz radyasyon maruziyetini azaltır.

PECARN kuralları, Pediatrik Acil Bakım Uygulamalı Araştırma Ağı tarafından kafa travması geçiren 42.000’den fazla çocuğu kapsayan büyük, çok merkezli bir çalışma ile geliştirilmiştir. Amaç, acil servis hekimlerinin pediatrik kafa travmasının yönetimi hakkında karar vermelerine yardımcı olacak kanıta dayalı kılavuzlar oluşturmaktı.

PECARN Skorunun Temel Bileşenleri

PECARN skoru iki yaş grubuna ayrılmıştır:

1. 2 yaşından küçük çocuklar
2. 2 yaş ve üzeri çocuklar

Her grup için PECARN algoritması, klinik açıdan önemli travmatik beyin yaralanması riskini değerlendirmek için belirli klinik faktörleri kullanır.

2 Yaşından Küçük Çocuklar İçin:

1. GCS (Glasgow Koma Skalası) Skoru 15’ten az
2. Palpabl Kafatası Kırığı
3. Değişen Zihinsel Durum (örn. ajitasyon, uyuklama, tekrarlayan sorgulama veya sözlü iletişime yavaş yanıt verme)
4. Oksipital, Parietal veya Temporal Kafa Derisi Hematomu
5. Bilinç Kaybı (5 saniyeden uzun süre)
6. Ciddi Yaralanma Mekanizması (örn. 3 metreden fazla düşme, kafaya yüksek etkili bir cismin çarpması, motorlu araç çarpışması ve fırlama, devrilme veya başka bir yolcunun ölümü)
7. Ebeveyn başına normal davranmıyor (davranışta önemli değişiklik)

2 Yaş ve Üzeri Çocuklar İçin:

1. GCS Puanı 15’ten az
2. Baziler Kafatası Kırığı Belirtileri (örn. Battle belirtisi, rakun gözleri, BOS otore, hemotimpanum)
3. Değişen Ruhsal Durum
4. Bilinç Kaybının Tarihçesi
5. Kusma
6. Şiddetli Yaralanma Mekanizması
7. Şiddetli Baş Ağrısı

Risk Tabakalandırması

• Yüksek Risk Göstergeleri: Bir çocukta belirli yüksek risk göstergeleri varsa (GKS skoru 15’in altında, palpe edilebilir kafatası kırığı veya baziler kafatası kırığı belirtileri gibi), klinik olarak önemli TBI için daha yüksek risk altında kabul edilir ve BT taraması şiddetle düşünülür.
• Orta Risk Göstergeleri: Diğer göstergeler için (küçük çocuklarda kusma öyküsü veya kafa derisi hematomu gibi) risk daha düşüktür ancak yine de önemlidir ve BT taraması yapma kararı klinik yargıya, gözleme veya ebeveynlerle ortak karar vermeye bağlı olabilir.
• Düşük Risk Göstergeleri: Kriterlerden hiçbiri karşılanmıyorsa, çocuğun klinik olarak önemli TBH açısından çok düşük risk altında olduğu kabul edilir ve BT taraması genellikle önerilmez.

Bu nedenle, PECARN kuralı puan vermek yerine, hastaları belirli klinik bulguların varlığına veya yokluğuna göre sınıflandırır. Yüksek risk kriterine verilen her “evet” yanıtı, bir çocuğun önemli yaralanmayı ekarte etmek için BT taraması gibi daha ileri bir değerlendirmeye ihtiyaç duyma olasılığını artırır.

Amaç ve Faydalar

PECARN skoru, gereksiz BT taramalarını en aza indirmek, çocukların iyonize radyasyona maruz kalmasını azaltmak ve önemli yaralanma riski taşıyanların uygun şekilde tespit edilip tedavi edilmesini sağlamak için tasarlanmıştır. Amerika Birleşik Devletleri ve diğer ülkelerdeki acil servislerde kullanılan, yaygın olarak kabul görmüş ve onaylanmış bir araçtır.

Klinik Etki

Çalışmalar, PECARN kılavuzlarının kullanılmasının, klinik açıdan önemli yaralanmaları gözden kaçırmadan kafa travmalı çocuklara yapılan BT taramalarının sayısını güvenli bir şekilde azaltabileceğini göstermiştir. PECARN skoru, hızlı karar vermenin çok önemli olduğu yoğun acil servislerde özellikle yararlıdır.

PECARN Skorunun Oluşturulması ve Geliştirilmesi

Pediatrik Acil Bakım Uygulamalı Araştırma Ağı (PECARN), ABD Sağlık ve İnsani Hizmetler Bakanlığı’nın pediatrik acil bakımı iyileştirmeye yönelik daha geniş bir çabasının parçası olarak kuruldu. Pediatrik acil tıp alanında yüksek kaliteli, çok merkezli araştırmalar gerçekleştirmek üzere kurulmuş, Amerika Birleşik Devletleri’nde federal olarak finanse edilen ilk pediatrik acil tıp araştırma ağıdır.

Kurucu Kuruluşlar:

• Sağlık Kaynakları ve Hizmetleri İdaresi (HRSA): Çocuklara Yönelik Acil Sağlık Hizmetleri (EMSC) programı aracılığıyla HRSA, 2001 yılında PECARN’ın kurulmasında kritik bir rol oynadı. EMSC programı, durumu kritik olan ve yaralı çocukların en iyi acil bakımı almasını sağlamak için oluşturuldu.
• Çocuklara Yönelik Acil Sağlık Hizmetleri (EMSC) Programı: HRSA kapsamındaki bu program, PECARN’ın gelişiminde etkili oldu. Çocuklara yönelik acil bakımı iyileştirmeyi amaçlayan araştırma ve girişimlere finansman ve destek sağlar.

Baş Araştırmacılar:

• Nathan Kuppermann, MD, MPH: Kaliforniya Üniversitesi Davis’te pediatrik acil tıp uzmanı Dr. Kuppermann, PECARN TBI klinik karar kuralının geliştirilmesinde yer alan önde gelen araştırmacılardan biridir. Kafa travması için PECARN kuralının oluşturulmasıyla sonuçlanan geniş çaplı çalışmaya öncülük etti.
• James F. Holmes, MD, MPH: PECARN kafa travması karar kurallarının geliştirilmesinde bir diğer önemli isim. Pediatrik acil bakımını geliştirmek için Dr. Kuppermann ve diğer araştırmacılarla yoğun bir şekilde işbirliği yaptı.

PECARN Skorunun Gelişimi:

PECARN puanı, Pediatrik Acil Bakım Uygulamalı Araştırma Ağı tarafından yürütülen büyük, çok merkezli bir çalışmanın parçası olarak geliştirilmiştir. 2009 yılında The Lancet’te yayınlanan bu çalışma, acil servislere kafa travması nedeniyle başvuran 42.000’den fazla çocuğu içeriyordu. Çalışma, klinik olarak anlamlı travmatik beyin yaralanmalarının (TBI) olasılığını öngörebilecek klinik değişkenleri tanımlamayı ve dolayısıyla pediatrik hastalarda BT taramalarının kullanımına rehberlik etmeyi amaçladı.

Araştırma Süreci:

Çalışma, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki birden fazla acil servisten veri toplamayı içeren titiz bir araştırma tasarımı kullandı. Araştırmacılar, önemli TBI’larla ilişkili kalıpları ve değişkenleri belirlemek için verileri analiz etti.
Sonuç, hastaları klinik görünümlerine göre farklı risk kategorilerine ayıran PECARN klinik karar kurallarının geliştirilmesiydi. Bu kurallar, klinisyenlerin kafa travması olan çocuklarda BT taramalarının ne zaman yapılacağına karar vermelerine yardımcı olur.
Yayınlama ve Doğrulama:

PECARN kafa travması karar kuralları ilk olarak 2009 yılında The Lancet’te “Kafa travmasından sonra klinik açıdan önemli beyin hasarı riski çok düşük olan çocukların tanımlanması: Prospektif bir kohort çalışması” başlıklı bir makalede yayınlandı.
Kurallar o zamandan beri geniş çapta doğrulandı ve Amerika Birleşik Devletleri ve diğer ülkelerdeki acil servislerde kullanıldı.
Özet
PECARN puanı, Pediatrik Acil Bakım Uygulamalı Araştırma Ağı kapsamındaki pediatrik acil tıp araştırmacılarının işbirliğiyle ve Dr. Nathan Kuppermann gibi önemli kişilerin önemli katkılarıyla oluşturulmuş ve geliştirilmiştir. Araştırma, Sağlık Kaynakları ve Hizmetleri İdaresi (HRSA) ve Çocuklara Yönelik Acil Sağlık Hizmetleri (EMSC) programı gibi federal kurumlar tarafından desteklendi. Skor artık pediatrik acil bakımda önemli bir araçtır ve klinisyenlerin kafa travmalı çocuklarda BT taramasının gerekliliği konusunda bilinçli kararlar almasına yardımcı olur.

İleri Okuma

1. Kuppermann, N., Holmes, J. F., Dayan, P. S., Hoyle, J. D., Atabaki, S. M., Holubkov, R., … & Trautwein, L. (2009). Identification of children at very low risk of clinically-important brain injuries after head trauma: A prospective cohort study. The Lancet, 374(9696), 1160-1170.
2. Pediatric Emergency Care Applied Research Network (PECARN) Clinical Decision Rules. (2014). In Pediatrics, 133(6), e1614-e1623.
3. Dayan, P. S., Holmes, J. F., Atabaki, S. M., Hoyle, J. D., Tunik, M. G., Kuppermann, N., & Pediatric Emergency Care Applied Research Network (PECARN). (2014). Association of traumatic brain injuries with vomiting in children with blunt head trauma. Annals of Emergency Medicine, 63(6), 657-665.
4. Nigrovic, L. E., Schunk, J. E., Foerster, A., Tzimenatos, L., Hoyle, J. D., Dayan, P. S., & Kuppermann, N. (2012). The effect of observation on cranial computed tomography utilization for children after blunt head trauma. Pediatrics, 130(6), e1395-e1402.