Yunancada çevreden kanala, yola getirmek manasına gelir. (bkz: peri–staltik)
Düz kas hücrelerinin lokal olarak senkronize aktivitesinin neden olduğu içi boş organların (örneğin bağırsak, üreter, tuba uterina) bir hareket modelidir. Solucanların hareketini andıran boyuna ve dairesel kasların dalga benzeri kasılma ve gevşeme evreleri peristalsis için karakteristiktir. İlişkili sıfat peristaltiktir.
- Besin boğaz ulaştığında yutma refleksi ile epiglottis kapanır.
- Üst yemek borusu kapama kası açılır. Yutma refleksin oluşumuyla sinirsel efferent sayesinde ilk peristaltik dalga oluşur.
- Peristaltik dalga ile birlikte, gastrin seviyesi yükselir.
- Peristaltik kasılma ile midede kimus >1mm3 olunca gastrin seviyesi artar.
- Kolesistokinin antagonist etki etki göstererek, alt yemek borusu kapama kası açılır.
- Yemek borusu genişlemesi sayesinde sinirsel efferent ve afferent ler ile ikinci peristaltik dalga oluşur.
Sınıflandırma
Organa göre
- bağırsak peristalsisi
- tüp peristalsis
- üreter peristalsis
İşleve göre
- 4 farklı peristaltik hareket mevcuttur:
- Propulsif olmayan peristaltik: halka şeklinde bölgesel dalgalardan oluşurak bağırsak içeriği (kimus) u karıştırmaktır.
- Propulsif peristaltik: bağırsağın uzun kaslarının dahil olması ile kimusu dışarıya itme sağlanır.
- Ortograd peristaltik: normal ulaşım yönüne devam etmesini sağlar.
- Retrograd peristaltik: normal ulaşım yönünün tersine devam etmesini sağlar.
- Örneğin: cerrahi olarak oluşum zamanını yavaşlatma.
yoğunluğuna göre
- Hipoperistalsik: azalmış peristaltik hareketler
- Hiperperistalsik: artan peristaltik hareketler
Sinir kontrolü
- Bağırsak duvarındaki sinir hücresi ağları tarafından bağımsız olarak (‘otonom olarak’) kontrol edilir ve vejetatif sinir sistemi tarafından modüle edilir.
- ENS, iki ana bileşeni olan myenterik pleksus ve submukozal pleksus, bağırsakta peristaltizm nöronal düzenlemesinden sorumludur.
- Üreterin peristalsisi üreterik pleksus tarafından koordine edilir.
