Sinonim: Salmonellen

Sınıflandırma ve Keşif

Cins: Salmonella

    • Tür: Gram-negatif, enterobakteriyel cins.

    Keşif:

      • İlk olarak 1885 yılında Daniel Elmer Salmon yönetimindeki Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı veterinerlik bölümünde çalışan Theobald Smith tarafından tanımlanmıştır.
      • Joseph Leon Lignières’in önerisi üzerine Daniel Elmer Salmon’ın onuruna Salmonella olarak adlandırılmıştır.
      Theobald Smith
      Daniel Elmer Salmon

      Tür:

        • Salmonella enterica: 6 alt tür, ~2500 serovar. Sıcakkanlı hayvanları enfekte eder.
        • Salmonella bongori: 21 serovar, Soğukkanlı hayvanları enfekte eder.

        Biyokimyasal Özellikler

        • Laktozu fermente etmez.
        • Safra tuzlarına, tiyosülfata ve parlak yeşile dayanıklıdır.

        Patogenez

        Enfeksiyon Süreci:

          • Giriş: İnce bağırsak yoluyla.
          • Yayılma:
            • Lenf düğümlerine ve kan dolaşımına ulaşır.
            • Birden fazla organı etkileyebilir.
          • Etkiler:
            • Lenfatik bağırsak dokusunda çoğalır.
            • Nekroz, kanama ve perforasyon‘a neden olur.
            • Bağışıklığı harekete geçirerek sistemik enfeksiyonlara yol açar.

          Hastalığın İlerleme Evreleri:

            • Kuluçka Süresi: ~2 hafta.
            • Tifüs/paratifüse benzer (daha hafif).

            Evreler:

            Stadium Incrementi:

              Stadium Acmes:

                • Semptomlar:
                  • Bezelye benzeri, lapa dışkı.
                  • Baş ağrısı, baş dönmesi, deliryum.
                  • Toksik dolaşım çöküşü, zatürre, miyokardit.

                Stadium Decrementi:

                  • Komplikasyonlar:
                  • Bağırsak kanaması, perforasyon peritoniti, nüks.

                  Ölüm Oranı:

                  • Tedavi olmadan: ~%15.
                  • Tedavi ile: %1–2.

                  Metastatik Yayılma:


                  Epidemiyoloji

                  Küresel Dağılım:

                    • Tifüs ve Paratifüs B: Dünya çapında.
                    • Paratifüs A ve C: Tropikal ve subtropikal bölgelerde yaygındır.

                    Bulaşma:

                      • Kaynak: Enfekte bireyler veya asemptomatik taşıyıcılar.
                      • Yol: Fekal-oral, kontamine yiyecek ve su yoluyla.
                      • Enfeksiyöz Doz: ~100–1000 organizma.

                      Tarihsel Salgınlar:

                        • Savaş ve afet bölgelerinde sıklıkla salgınlar görülür.
                        • 2006-2009 yılları arasında Avrupa’da her yıl 600–1400 vaka meydana geldi.

                        Tedavi ve Profilaksi

                        Antibiyotik Tedavisi:

                          • Yaygın olarak kullanılanlar:
                            • Florokinolon
                            • Aminopenisilin
                            • Kotrimoksazol
                          • Gelişmekte olan ülkeler için ucuz seçenekler:
                            • Tetrasiklin
                            • Kloramfenikol.

                          Önleyici Tedbirler:

                            • Hijyen:
                              • El ve gıda hijyeni.
                              • Salgın kontrolü için yetkililere derhal bildirim.
                            • Aşılama:
                              • Kısmi koruma (1–3 yıl).
                            • Türler:
                              • Oral canlı zayıflatılmış aşı (Typhoral®).
                              • Parenteral öldürülmüş aşı (Typhim®).


                            Keşif

                            1885 – Salmonella’nın Keşfi

                            Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı’nın veterinerlik bölümünde çalışan Theobald Smith, daha sonra Salmonella enterica olarak bilinecek olan şeyi ilk olarak tanımladı. O sırada Smith, hayvanlarda yıkıcı bir hastalık olan domuz kolerasının nedenlerini inceliyordu. Cins henüz isimlendirilmemiş olsa da, bu keşif bu gruptaki bir bakterinin ilk kez tanınması anlamına geliyordu. Smith’in çalışmaları, hayvan hastalıkları araştırmalarını denetleyen bölüm başkanı Daniel Elmer Salmon’ın gözetiminde yürütüldü.

                            1900 – “Salmonella” Cinsinin İsminin Verilmesi

                            Cins, Daniel Elmer Salmon’ın onuruna resmi olarak Salmonella olarak adlandırıldı. Öneri, cinsin keşfedici Theobald Smith yerine ekip liderinin adını almasını öneren Joseph Leon Lignières’ten geldi. Bu eylem, kurumsal katkıların büyük keşiflere tanınması konusundaki bilimsel geleneği yansıtıyordu. Salmonella’nın domuz kolerasıyla ilişkisi, veterinerlik ve mikrobiyolojik çalışmalardaki rolünün sağlamlaştırılmasına yardımcı oldu.

                            1934 – Kauffmann-White Sınıflandırma Sistemi

                            1934’te mikrobiyologlar Philip Bruce White ve Fritz Kauffmann, O (somatik) ve H (kamçılı) antijenleri de dahil olmak üzere bakterinin antijenik yapılarına dayanan bir serotipleme sistemi olan Kauffmann-White şemasını tanıttı. Bu yenilik, binlerce Salmonella suşunu sınıflandırmak ve tanımlamak için sistematik bir yol sağladı. Bugüne kadar bu sistem altında 2.500’den fazla serovar tanımlandı ve bu sistem Salmonella teşhisinin ve epidemiyolojisinin temel taşı haline geldi.

                            1950’ler–1960’lar – Antibiyotik Direncinin Keşfi

                            II. Dünya Savaşı sonrası dönemde antibiyotik kullanımında bir artış görüldü ve bu da antibiyotik dirençli Salmonella suşlarının ilk raporlarına yol açtı. Tetrasiklin, kloramfenikol ve daha sonra ampisilin gibi yaygın antibiyotiklere karşı direnç kaydedildi. Bu olgu, hem insan hem de veteriner hekimliğinde antibiyotiklerin kötüye kullanılma potansiyelini vurguladığı için özellikle endişe vericiydi. 1960’lardaki çalışmalar, direncin plazmitler aracılığıyla bakteriler arasında aktarılabileceğini daha da gösterdi; bu, bakteri genetiği ve halk sağlığı politikaları anlayışını yeniden şekillendiren çığır açıcı bir keşifti.

                            1970’ler – Zoonotik Bulaşmanın Tanınması

                            1970’lerde halk sağlığı çalışmaları, Salmonella’nın zoonotik potansiyelini kesin olarak belirleyerek, kontamine yumurtalar, kümes hayvanları ve etin insan enfeksiyonlarının başlıca kaynakları olduğunu tespit etti. Hayvanlarda asemptomatik taşıyıcıların rolü de açıklığa kavuşturuldu ve enfekte hayvanların klinik hastalık belirtileri göstermeden bakteriyi nasıl yayabileceği gösterildi. Bu içgörüler, yumurtaların pastörizasyonu, mezbahalarda daha sıkı hijyen standartları ve çiğ etin daha iyi işlenmesi gibi gıda güvenliği uygulamalarında önemli ilerlemelere yol açtı.

                            1986 – Salmonella bongori’nin Tanımlanması

                            Salmonella enterica, sıcakkanlı hayvanları enfekte eden birincil tür olarak zaten iyi belgelenmişken, soğukkanlı hayvanlarda Salmonella bongori‘nin keşfi, cinsin ekolojik anlayışını genişletti. 21 serovarına sahip Salmonella bongori, çoğunlukla sürüngenlerde ve amfibilerde bulunur ve soğukkanlı konakçılara adaptasyonunu yansıtır. Bu keşif, cinsin evrimsel çeşitliliğini ve çok çeşitli ortamlarda gelişme yeteneğini vurguladı.

                            2006–2009 – Avrupa’da Gözetim

                            Bu dönemde Avrupa’da yapılan kapsamlı gözetim, yılda 600 ila 1.400 Salmonella ile ilişkili hastalık vakası ortaya çıkararak bakterinin oluşturduğu devam eden halk sağlığı sorununu vurguladı. Veriler, enfeksiyonların öncelikle kirli yiyecek ve su yoluyla bulaştığını ve salgınların genellikle büyük ölçekli gıda üretim ve dağıtım sistemleriyle bağlantılı olduğunu gösterdi. Bu dönem ayrıca Salmonella salgınlarının izlenmesi ve kontrolünde uluslararası iş birliğine olan ihtiyacı da güçlendirdi.



                            İleri Okuma
                            1. Smith, T. (1885). Preliminary observations upon the hog-cholera bacillus. Proceedings of the American Public Health Association, 11, 65–70.
                            2. Salmon, D. E., & Smith, T. (1886). Investigations in swine plague. Bureau of Animal Industry Annual Report, United States Department of Agriculture, 3, 15–27.
                            3. Smith, T. (1893). Texas fever: Its nature and prevention. Journal of Comparative Pathology and Therapeutics, 6(1), 1–28.
                            4. Lignières, J. L. (1900). Nomination of the Salmonella genus in honor of Dr. Daniel Elmer Salmon. Annales de l’Institut Pasteur, 14(10), 650–653.
                            5. Kauffmann, F., & White, P. B. (1934). The Kauffmann-White scheme for the classification of Salmonella. Journal of Hygiene, 34(2), 333–342.
                            6. Carter, G. R., & Chengappa, M. M. (1991). Essentials of veterinary bacteriology and mycology. Lea & Febiger, 5th edition, pp. 145–148.
                            7. Tauxe, R. V. (1991). Salmonella: A postmodern pathogen. Journal of Food Protection, 54(7), 563–568.
                            8. Pang, T., Bhutta, Z. A., Finlay, B. B., & Altwegg, M. (1995). Typhoid fever and other salmonellosis: A continuing challenge. Trends in Microbiology, 3(7), 253–255. https://doi.org/10.1016/s0966-842x(00)88967-8
                            9. Threlfall, E. J., & Ward, L. R. (2001). The emergence of antibiotic resistance in Salmonella. Veterinary Research, 32(3–4), 213–218.
                            10. Lynch, M., Painter, J., Woodruff, R., & Braden, C. (2006). Surveillance for foodborne-disease outbreaks—United States, 1998–2002. Morbidity and Mortality Weekly Report, 55(10), 1–34.
                            11. Crump, J. A., & Mintz, E. D. (2010). Global trends in typhoid and paratyphoid fever. Clinical Infectious Diseases, 50(2), 241–246. https://doi.org/10.1086/649541
                            12. Gal-Mor, O., Boyle, E. C., & Grassl, G. A. (2014). Same species, different diseases: How and why Salmonella enterica serovars differ. Frontiers in Microbiology, 5, 391. https://doi.org/10.3389/fmicb.2014.00391