Sentrum semiovale

tarafından | Ağu 18, 2015 | Anatomi, Nöroloji

Centrum semiovale, sinirsel iletişimde çok önemli bir rol oynayan, beynin kritik ancak sıklıkla gözden kaçan bir alanıdır. Gelişmiş hayvanların beyinlerinde serebral korteksin altında yer alır ve beyaz madde yolları için merkezi bir merkez görevi görür. Bu makale centrum semiovale’nin anatomisini, işlevini ve önemini ele almaktadır.

“Centrum semiovale” terimi Latince kökenlidir; “centrum” merkez anlamına gelir ve “semiovale” yarı oval bir şekli belirtir. Bu tanımlayıcı, yapının beyin içindeki konumunu ve biçimini uygun bir şekilde özetlemektedir.

Anatomik Konumlandırma

Centrum semiovale’nin tanımlayıcı özelliklerinden biri anatomik konumudur. Serebral korteksin altında yer alır ve esas olarak subkortikal beyaz maddenin merkezi bölgesinde yer alır. Serebral hemisferlerin her birinde eşleştirilmiş bir kütle oluşturur ve konumu lateral ventriküllerin ve korpus kallosumun üzerindedir. Bu stratejik konumlandırma, diğer çeşitli beyin yapılarıyla sorunsuz bir şekilde etkileşime girmesine olanak tanır ve bu da onu, beynin korteksi ile diğer alanlar arasında uzanan sinir lifleri için hayati bir kanal haline getirir.

Yapısal Kompozisyon
Centrum semiovale’nin birincil bileşenleri sinir hücreleri, özellikle aksonlardır. Bu sinir hücreleri beyin içindeki etkili iletişim için hayati öneme sahiptir. Nöronal hücre gövdeleriyle dolu olan gri maddenin aksine, centrum semiovale ağırlıklı olarak miyelinli aksonlardan oluşur. Bu miyelinasyon, elektrik sinyallerinin hareket hızını artırmaya yardımcı olur ve böylece beynin farklı bölümleri arasında hızlı iletişimi kolaylaştırır.

Esas olarak projeksiyon, komissural ve assosiasyon liflerini içeren beyaz maddeden oluşur. Bu lifler sinirsel iletişimde farklı roller oynar. İnferolateral olarak centrum semiovale’nin lifleri, beyindeki bir diğer kritik beyaz madde yapısı olan korona radiata ile süreklilik gösterir.

Corona radiata

Corona radiata, basal ganglia ve internal kapsülü çevreleyen ak cevherin bir tabakasıdır Beyin kabuğu ile kabuğun altındaki beyin bölgeleri arasındaki sinirsel iletimi sağlar. Sinir lifleri sayesinde beyin kabuğu ile talamus, basal ganglia ve beyin kökü arasında bağlantı kurur.

İşlevsel Yönleri Anlamak

Centrum semiovale’yi tartışırken öncelikle onun dinamizmini kabul etmek gerekir. Bu yapı sadece anatomik bir yer tutucu değil aynı zamanda sinirsel iletişim için hayati bir merkez görevi görüyor. Beynin farklı bölgelerini birbirine bağlayan karmaşık bir lif ağı içerir.

Özellikle:

  • Projeksiyon Lifleri: Bunlar serebral korteksi beynin alt bölgelerine ve omuriliğe bağlar ve hareket ve duyusal işlemlerde çok önemli bir rol oynar.
  • Kommissural Lifler: Bu lifler beynin her iki yarım küresindeki karşılık gelen alanları birbirine bağlamaya hizmet eder, böylece simetrik işlev ve koordinasyon sağlanır.
  • Bağlantısal Lifler: İlişkisel lifler olarak da bilinen bu lifler, aynı yarıküredeki farklı bölgeleri birbirine bağlayarak hemisfer içi iletişim için yapısal temel sağlar.

Bu nedenle centrum semiovale, özellikle yüksek hayvanlarda etkili sinir iletimi ve hızlı bilgi işleme için vazgeçilmez hale gelir.

Çok Yönlü İşlevler ve Önemi

Merkez semiovalenin önemi abartılamaz. Sinir sinyallerini beynin gri maddesine iletmek için kritik bir yol görevi görür. Bu sinirsel aktarma istasyonu olarak hareket etme yeteneği, onu çeşitli bilişsel ve duyusal işlevler için özellikle önemli kılar:

  • Motor Kontrolü: Merkez semiovale, koordineli ve hassas vücut hareketlerinin düzenlenmesinde temeldir.
  • Duyusal İşleme: Dokunma, görme ve duyma gibi duyusal girdilerin özümsenmesinde ve yorumlanmasında rol oynar.
  • Bilişsel İşlevler: Dikkat, hafıza ve problem çözme gibi temel bilişsel faaliyetlerde rol oynar.

Bilginin Entegrasyonu: En incelikli rollerinden biri, çeşitli bilgi parçalarının entegrasyonu ve bunların daha sonraki işlemler için tutarlı ve anlaşılır bir formatta birleştirilmesidir.

Klinik

C. Miller Fischer’in Klinik Gözlemleri
Fischer, felç geçiren hastaların ölümünün ardından bir araştırma arayışına girdi. Kadavra diseksiyonları sırasında, beynin derin yapılarındaki “lakunaları” veya boş odaları besleyen arterlerde tıkanıklıklar tespit etti. Bu onu bu tür serebrovasküler patolojiyle ilişkili beş kritik semptomu tanımlamaya yöneltti:

  • Zayıflık ve Duyu Kaybı: Bu genellikle tek taraflı olarak ortaya çıkar ve yüzü, kolları ve bacakları etkiler.
  • Görme Sorunları: Bir veya iki gözde değişen şiddet derecelerinde sorunlar ortaya çıkabilir.
  • Konuşma Zorlukları: Hastalar hem konuşmada hem de konuşmayı anlamada zorluk yaşayabilirler.
  • Baş dönmesi ve Koordinasyon Kaybı: Etkilenen kişiler dengelerini korumada zorluk yaşayabilirler.
  • Açıklanamayan Baş Ağrıları: Kaynağı bilinmeyen inatçı baş ağrıları da bir semptom olabilir.

Radyoloji

Centrum semiovale uzun süredir nöro-radyolojide bir çalışma konusu olmuştur ve Fischer’in araştırması bu konuda daha fazla bağlam sağlamıştır. Perivasküler alan için tipik bir bölge olarak tanımlanmış olup, beynin anatomisi ve fizyolojisine ilişkin anlayışımıza başka bir karmaşıklık katmanı eklemektedir. Daha da önemlisi, centrum semiovale’de meydana gelen enfarktüsler (kanlanma eksikliği nedeniyle doku ölümü), zayıflatıcı semptomları ve risk faktörleri nedeniyle klinik ilgi odağı olmuştur.

Merkez Semiovale Enfarktüsü

Merkez semiovaledeki enfarktüsler genellikle klinik olarak laküner felçlere benzer bir şekilde ortaya çıkar ve bu da Fischer’in çalışmasını tanı ve tedavi açısından son derece anlamlı kılar. Centrum semiovale, sinirsel iletişim için kritik bir merkez olduğundan, bu alandaki bir enfarktüs, motor fonksiyon kaybı, duyusal işlem sorunları ve daha fazlası gibi semptomları şiddetlendirerek ciddi sonuçlara yol açabilir.

Düzey

Centrum semiovale serebral hemisferlerin üst bölgesinde bulunan beyaz cevher yapılarından biridir ve frontal, parietal ve oksipital lobların derinliklerinde yer alır. Anatomik konumu aşağıdaki referanslarla açıklanabilir:

  1. Koronal Kesit: Centrum semiovale, serebral hemisferlerin orta hattının üzerinde ve lateral ventriküllerin üzerinde yer alır.
  2. Eksenel Kesit: Lateral ventriküllerin üst seviyesinin hemen üzerinde serebral hemisferlerin geniş bir beyaz madde tabakası olarak görülür. Beyaz madde yolları bu seviyede yoğun olarak bir araya gelir.
  3. Sagittal Kesitte: Korpus kallozumun tepesine doğru geniş bir alan oluşturur ve hemisferlerin derinliklerine uzanır.

Görüntüleme Yöntemlerinde Tanım

  • MRG T1 ve T2 Sekansları:** Beyaz cevher yapısı olarak düşük sinyal (hipointens) ile ayırt edilir.
  • FLAIR Görüntüleme:** Ödem, demiyelinizasyon veya lezyon varlığında hiperintens alanlar görülebilir.
  • BT Görüntüleme:** Ak madde yapısı gri maddeye göre daha hipodens (daha düşük yoğunlukta) görünür.

Sentrum semiovale seviyesi genellikle aksiyel düzlemde serebral hemisferlerin en geniş kısmında kortikal gri maddenin hemen altındaki beyaz madde alanı olarak değerlendirilir. Bu seviye beynin üst yarısında, korpus kallozumun üzerinde yer alır.

Evrimsel İçgörüler

Centrum semiovale’nin temel mimarisi birçok türde evrimsel olarak korunur. Bununla birlikte, yüksek hayvanlarda sinir liflerinin sayısı ve karmaşıklığı belirgin şekilde artmıştır. Bu evrimsel ilerleme çeşitli faktörlere bağlanabilir:

  • Artan Bilişsel Talep: Yüksek hayvanlar geliştikçe karmaşık düşünme, planlama ve karar verme gereksinimleri de arttı. Centrum semiovale’nin bu yüksek bilişsel işlevleri kolaylaştırmak için uyum sağlaması gerekiyordu.
  • Karmaşık Davranışlar: Bilişsel yeteneklerin artmasıyla birlikte karmaşık sosyal ve hayatta kalma davranışlarına duyulan ihtiyaç ortaya çıkar. Örneğin, sürüler halinde avlanma, karmaşık çiftleşme ritüelleri ve üst düzey problem çözme, merkez yarı oval aracılığıyla kolaylaştırılan hızlı ve kesin sinirsel iletişim gerektirir.
  • İşlevlerin Uzmanlaşması: Zamanla, beynin çeşitli bölgelerinde uzmanlaşma meydana geldi ve bu da dil, soyutlama ve araç kullanımı gibi gelişmiş yeteneklerin ortaya çıkmasına yol açtı. Merkezi bir yönlendirme merkezi olarak centrum semiovale, bu özel alanların birbirine bağlanmasında kritik bir rol oynadı.

İnsan Evrimindeki Rolü

İnsan evrimi bağlamında, centrum semiovale’nin gelişimi özellikle dikkat çekicidir. Gelişmiş yapısal karmaşıklıklarının dilin, karmaşık sosyal yapıların ve teknolojik yeniliklerin gelişmesinde rol oynadığına inanılıyor.

Keşif

Centrum semiovale, semioval merkez olarak da bilinir, nöroanatomide zengin bir tarihe sahiptir ve gelişen anlayışını yansıtan önemli kilometre taşları vardır:

  1. Galen’in İlk Gözlemleri (MS 2. Yüzyıl)
    Ünlü Yunan hekim ve anatomist Galen, doğrudan centrum semiovale’yi adlandırmasa da beyin yapılarını anlamak için temelleri attı. Yazılarında, corpus callosum ile serebral korteks arasında bir yapı olduğunu belirterek “corpus callosum medyası”ndan bahsetti. Anatomik açıklamaları hayvan diseksiyonlarına dayansa da, içgörüleri daha sonraki anatomistlerin insan beynini incelemesinin önünü açtı.
  2. Andreas Vesalius Kavramı Tanıtıyor (16. Yüzyıl)
    • 2. yüzyılda, Flaman anatomist Andreas Vesalius, insan beyninin ayrıntılı açıklamalarını sunduğu De Humani Corporis Fabrica‘yı yayınladı. Vesalius her yarım küredeki beyaz cevherin semioval kütlesinden bahsetmiştir, ancak daha kesin bir anatomik dil ve metodoloji için temel oluşturmasıyla daha iyi bilinir.
  3. Raymond Vieussens Terimi Ortaya Attı (17. Yüzyıl)
    Fransız anatomist Raymond Vieussens’in centrum semiovale adını verdiği kabul edilir. Neurographia Universalis de dahil olmak üzere anatomik incelemeleri, beyin yapılarının ayrıntılı çizimlerini ve açıklamalarını sağlamıştır. Centrum semiovale’yi, onu çevredeki gri cevher yapılarından açıkça ayıran belirgin bir semioval şekle sahip belirgin bir beyaz cevher bölgesi olarak tanımlamıştır.
  4. Thomas Willis ve Corona Radiata (17. Yüzyıl)
    Beynin vasküler ve sinirsel anatomisi üzerine çalışmalarıyla bilinen İngiliz hekim Thomas Willis, centrum semiovale’den yayılan bir projeksiyon lifleri grubu olan corona radiata‘yı tanımlamıştır. Serebral korteksi subkortikal yapılarla bağlamadaki rolünü vurgulayarak, bu bölgenin işlevsel önemini daha da vurguladı.
  5. Carl Wernicke ve Bağlantı Lifleri (19. Yüzyıl)
    Alman nörolog Carl Wernicke, centrum semiovale içindeki bağlantı liflerinin rolünü genişletti. Çalışmaları, intrahemisferik bağlantıların duyusal ve bilişsel işlevlerin bütünleşmesini nasıl kolaylaştırdığının anlaşılmasına katkıda bulunarak, beyaz cevher yollarının karmaşıklığını vurguladı.
  6. Paul Broca ve Komissural Lifler (19. Yüzyıl)
    Fransız nörolog Paul Broca, centrum semiovale’yi geçen ve zıt yarımkürelerdeki homolog alanları birbirine bağlayan komissural lifleri tanımladı. Kortikal bağlantıyı anlama konusundaki daha geniş katkıları, centrum semiovale içindekiler de dahil olmak üzere beyaz cevher yollarının incelenmesini etkiledi.
  7. Modern Nörogörüntüleme Teknikleri (20.-21. Yüzyıl)
    Nörogörüntülemedeki gelişmeler, özellikle difüzyon tensör görüntüleme (DTI) ve manyetik rezonans görüntüleme (MRI), centrum semiovale anlayışında devrim yarattı. Bu teknikler, projeksiyon, ilişki ve komissüral liflerin mikro yapısal organizasyonunu ve işlevsel bağlantısını ortaya koyuyor. Güncel çalışmalar, nörodejeneratif hastalıklar, felçler ve bilişsel işlevlerdeki önemini vurguluyor.
İleri Okuma
  1. Barton, R. A., & Harvey, P. H. (2000). “Mosaic evolution of brain structure in mammals.” Nature, 405(6790), 1055-1058.
  2. Striedter, G. F. (2005). “Principles of Brain Evolution.” Sinauer Associates.
  3. Catani, M., & Thiebaut de Schotten, M. (2008). “A diffusion tensor imaging tractography atlas for virtual in vivo dissections.” Cortex, 44(8), 1105-1132.
  4. Schmahmann, J.D., Smith, E.E., Eichler, F.S., & Filley, C.M. (2008). “Cerebral white matter: Neuroanatomy, clinical neurology, and neurobehavioral correlates.” Annals of the New York Academy of Sciences, 1142(1), 266-309.
  5. Catani, M., & Thiebaut de Schotten, M. (2008). “A diffusion tensor imaging tractography atlas for virtual in vivo dissections.” Cortex, 44(8), 1105-1132.
  6. Zilles, K., & Amunts, K. (2012). “Architecture of the Cerebral Cortex.” Comprehensive Human Neuroanatomy, Springer, 47-103.
  7. Wardlaw, J. M., Smith, C., & Dichgans, M. (2013). “Mechanisms of sporadic cerebral small vessel disease: insights from neuroimaging.” The Lancet Neurology, 12(5), 483-497.
  8. Lo, E. H., & Ning, M. (2018). “Lacunar infarctions: pathophysiology and diagnostic advances.” Current Neurology and Neuroscience Reports, 18(10), 71.

Click here to display content from YouTube.
Learn more in YouTube’s privacy policy.

Open "White matter fibers of the centrum semiovale." directly