Biberiye

Biberiye kelimesi tarihte bilinen ilk kez beberiye “baharlı bir bitki, barsama, rosmarinus” Meninski, Thesaurus (1680) eserinde yer almıştır.

Biberiye (Salvia rosmarinus, eski adıyla Rosmarinus officinalis), Lamiaceae familyasından bir bitki. Akdeniz bölgesine özgü yaprak dökmeyen bir çalı olan biberiye, çeşitli fitokimyasal bileşimi ve potansiyel sağlık yararları nedeniyle mutfak, tıbbi ve aromaterapi uygulamaları dahil olmak üzere çeşitli alanlarda kullanılmaktadır.

Fitokimyasal İçerik ve Tıbbi Özellikler

Biberiyenin tıbbi özellikleri, uçucu yağ, tanenler ve polifenolleri içeren zengin fitokimyasal bileşimine atfedilir. Biberiyenin çiçekli toprak üstü kısımlarının buharla damıtılmasıyla elde edilen esansiyel yağının özellikle kafur, 1,8-sineol ve a-pinen gibi monoterpenler içermesiyle dikkat çekmektedir. Ek olarak, bir tür labiat tanen olan rosmarinik asit ve çeşitli polifenoller biberiyenin farmakolojik etkilerine katkıda bulunur.

Terapötik Uygulamalar ve Etkiler

Biberiye preparatları antispazmodik, dolaşım uyarıcı, analjezik, antimikrobiyal, antioksidan, antiinflamatuar ve gaz giderici özellikleriyle tanınır. Bu özellikler biberiyeyi aşağıdaki hastalıkların tedavisinde faydalı kılar:

Solunum hastalıkları (örneğin soğuk algınlığı, grip ve öksürük, soğuk algınlığı ve boğaz ağrısı gibi COVID-19 semptomları)
Kas ve eklem ağrıları, romatizma
Dolaşım şikayetleri

Ayrıca biberiye banyo katkı maddesi, baharat ve aromaterapi gibi başka şekillerde de kullanılıyor ve bu da onun geleneksel tıbbi kullanımların ötesinde çok yönlülüğünü vurguluyor.

Ticari Ürünler ve Yönetim

Biberiye, çaylar, baharatlar, damlalar, merhemler, kremler, jeller, losyonlar, banyo katkı maddeleri, inhalasyon preparatları, flasterler, vücut bakım ürünleri ve uçucu yağlar dahil olmak üzere çeşitli ticari ürünlerde mevcuttur. Bu ürünler, ambalaj broşüründe verilen özel dozaj talimatlarıyla topikal, sistemik ve inhalatif olarak uygulanır.

Güvenlik Profili ve Kontrendikasyonlar

Faydalı özelliklerine rağmen biberiye, özellikle bileşenlerine aşırı duyarlılığı olan kişilerde olumsuz etkilere sahip olabilir. Bebeklerde ve küçük çocuklarda kontrendikedir. Potansiyel yan etkiler öncelikle aşırı duyarlılık reaksiyonlarını ve lokal cilt reaksiyonlarını içerir; bu da, ilaç bilgi broşürlerinde özetlenen önerilen kullanımlara ve önlemlere uymanın önemini vurgular.

Tarih

Biberiyenin (eski adıyla Rosmarinus officinalis olarak bilinen Salvia rosmarinus) tarihsel keşfi ve kullanımı, antropolojik kullanımları ve farmakolojik gelişimiyle birlikte, insan kültürü ile bitkisel tıp arasındaki karmaşık ilişkiyi gösteren zengin bir doku sunmaktadır. Rosemary’nin bir Akdeniz yerlisinden dünya çapında tanınan bir bitkiye olan yolculuğu, binlerce yıllık kültürel, tıbbi ve mutfak evrimini özetlemektedir.

Eski Uygarlıklar: Biberiyenin kullanımı en az M.Ö. 500 yıllarına kadar uzanır. Antik Yunanlılar, Romalılar ve Mısırlılar tarafından ritüellerde kullanılması, gıdaların korunması ve bir hatırlama ve sadakat sembolü olarak kullanılması da dahil olmak üzere sayısız özelliği nedeniyle el üstünde tutulmuştu. Yunan öğrenciler sınavlar sırasında hafızayı güçlendirmek için biberiye çelenkleri takarken, Romalılar onu kutsal bir bitki olarak kabul ederek dini törenlerde ve cenaze törenlerinde kullanıyorlardı.

Orta Çağ: Orta Çağ’da biberiyenin hatırlamayla olan sembolik ilişkisi devam etti. Düğünlerde sevgiyi ve sadakati, cenazelerde ise anmayı ifade etmek için kullanılmıştır. Bitkinin ayrıca kötü ruhları kovduğuna ve vebaya karşı koruduğuna inanılıyordu, bu da Kara Ölüm’e karşı koruma sağladığına inanılan bir karışım olan ‘Dört Hırsız Sirkesi’ne dahil edilmesine yol açtı.

Halk Hekimliği ve Büyücülük: Tarih boyunca biberiye, sağlık açısından faydalı olduğu iddiasıyla halk hekimliğinde kullanılmıştır. Büyücülükle ilişkilendirildi ve sıklıkla “sihirli büyülere” dahil edildi. Ortaçağ Avrupa’sında biberiyenin hafızayı iyileştirebileceğine, kas ağrısını hafifletebileceğine ve hatta saç büyümesini teşvik edebileceğine yaygın olarak inanılıyordu.

Farmakolojik Gelişim

Erken Farmakopeler: Biberiyenin tıbbi özellikleri erken farmakopelerde tanınmıştır. Sindirim sorunlarına yardımcı olma, kas ve eklem ağrılarını hafifletme ve dolaşımı iyileştirme yeteneğiyle tanımlandı. Esansiyel yağı damıtıldı ve tedavi edici özellikleri açısından araştırıldı.

Modern Araştırma: Biberiyeye olan bilimsel ilgi, antioksidan, antiinflamatuar, antimikrobiyal ve nöroprotektif etkilerine odaklanan araştırmalarla 20. ve 21. yüzyıllarda önemli ölçüde arttı. Rosmarinik asit, karnosik asit gibi temel bileşenler ve 1,8-sineol, kafur ve α-pinen gibi esansiyel yağlar tanımlanmış ve sağlık yararları açısından incelenmiştir.

Farmakolojik Uygulamalar: Günümüzde biberiye çeşitli farmakolojik ürün ve uygulamalarda kullanılmaktadır. Bilişsel işlevi iyileştirme, solunum rahatsızlıklarını tedavi etme ve analjezik ve dolaşım uyarıcısı olma potansiyeli ile tanınmaktadır. Biberiye yağı aromaterapide stresi azaltmak ve konsantrasyonu artırmak için yaygın olarak kullanılmaktadır.

İleri Okuma

Petersen, M., & Simmonds, M. S. J. (2003). Rosmarinic acid. Phytochemistry, 62(2), 121-125.
Moss, M., Cook, J., Wesnes, K., & Duckett, P. (2003). Aromas of rosemary and lavender essential oils differentially affect cognition and mood in healthy adults. International Journal of Neuroscience, 113(1), 15-38.
Pengelly, A., Snow, J., Mills, S. Y., Scholey, A., Wesnes, K., & Butler, L. R. (2012). Short-term study on the effects of rosemary on cognitive function in an elderly population. Journal of Medicinal Food, 15(1), 10-17.
Bozin, B., Mimica-Dukic, N., Samojlik, I., & Jovin, E. (2007). Antimicrobial and antioxidant properties of rosemary and sage (Rosmarinus officinalis L. and Salvia officinalis L., Lamiaceae) essential oils. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 55(19), 7879-7885.
Pengelly, A., Snow, J., Mills, S. Y., Scholey, A., Wesnes, K., & Butler, L. R. (2012). Short-term study on the effects of rosemary on cognitive function in an elderly population. Journal of Medicinal Food, 15(1), 10-17.
Satoh, T., & Sugawara, Y. (2003). Effects of inhalation of essential oils on EEG activity and sensory evaluation. Journal of Physiological Anthropology and Applied Human Science, 22(2), 93-99.

Click here to display content from YouTube.
Learn more in YouTube’s privacy policy.

Always display content from YouTube

15. Şubat 2016

Aspirin® – 118 Yıl Sonra Hâlâ Şaşırtıcı

Söğüt ağacı kabuğundan 1897 yılında ilk kez sentezlenen asetil salisik asit (ASA) içeriğiyle, 100 yılı aşkın süredir birçok hastalığın tedavisinde kullanılan, yan etki profili ve ürün güvenliği konusunda hakkında en çok bilgiye sahip olduğumuz “mucize ilaç” Aspirin’in (o kadar ki, ticari ismini doğrudan kullanmakta bir sakınca görmüyoruz) yeni bir etkisi daha ortaya kondu.

*Bayer kimyageri Dr.Hoffmann’ın, Aspirin’in etken maddesi ASA’yı izole ettiğini belirten el yazısı notu.*

Avrupa’daki en büyük kanser platformu olan Avrupa Kanser Organizasyonunun (ECCO) bu yıl 18’incisini Viyana’da düzenlediği Avrupa Kanser Kongresi 2015’te sunumu gerçekleştirilen, henüz bilimsel bir dergide yayınlanmamış çalışmanın sonuçları katılımcılar arasında ve tüm onkoloji camiasına heyecan ve ilgi uyandırdı. Hollanda’da, 1998 – 2011 yılları arasında sindirim sistemi kanseri (çoğunluğu kalın bağırsak, rektum – kalın bağırsak son kısmı – ve yemek borusu) nedeniyle takip edilen 13.715 hastanın, tanı aldıktan sonraki dönemde Aspirin kullanıp kullanmadıklarına dair verilerinin incelemesi sonucunda, yaş, cinsiyet, kanser türü ve evresi ve tedavi şekli gibi sağkalım sonuçlarını etkileyecek faktörler eşitlendikten sonra bile, Aspirin kullanan hastalarda, ortalama 4 yıllık takip süresince kullanmayan gruba göre anlamlı bir sağkalım avantajı olduğu belirlendi. Tasarım ve istatistiki sonuçlarla ilgili bilgileri incelemek için çalışmanın yayınlanmasını beklememiz gerekse de, açıklanan değerlendirmeler ışığında yorumlamak gerekirse; bireyselleştirilmiş kanser tedavilerinin ön plana çıkarıldığı son dönem onkolojik yaklaşımların gölgesinden sıyrılmayı başarmış, ucuz, hakkında çokça bilgi sahibi olduğumuz bir Aspirin gerçeğiyle karşı karşıya olabiliriz. Kanser hastasının damarlarında serbest olarak dolaşan kanser hücrelerinin, kanda kümelere halinde bir arada bulunan trombositlerin (pıhtılaşma sisteminde önemli bir yere sahip çekirdeksiz kan hücreleri; kan pulcukları, plateletler) arasına saklanarak bağışıklık sisteminden kaçtığı düşüncesiyle, kansere karşı etkinlik mekanizması trombosit biraradalığını bozmasıyla açıklanan Aspirin’in, kalın bağırsak kanserlerine karşı sağladığı hâlihazırda bilinen avantajlarının diğer sindirim sistemi kanserlerine karşı da geçerli olup olmadığı konusunda daha birçok çalışma yapılacak gibi görünüyor.

Henüz sindirim sistemi kanserleri standart tedavisine girmemiş olsa da, Aspirin’in, iyi bilinen antiromatizmal (romatizma karşıtı), antiinflamatuvar (yangı karşıtı), analjezik (ağrı kesici), antiagregan-antitrombosit (kan sulandırıcı-trombosit biraradalığını bozucu), antipiretik (ateş düşürücü) etkilerinin yanında antikanser etkinliğinden de bahsedileceği günler çok da uzak görünmüyor.

Kaynak:

Bilimfili,
The European Cancer Congress 2015 – europeancancercongress.org

22. Aralık 2015

Neden Farklı Ağrı Kesiciler Sadece Belli Ağrı Türlerinde Etkilidir?

Hiçbir ağrı kesici, bütün ağrı çeşitlerini kapsamaz.

Kafanız, dişiniz veya sırtınız olsun, bir yeriniz ağrıdığı zaman başka bir şey hakkında düşünmek zordur. Eğer çok güçlü değilse, bazıları bunu atlatabilir. Fakat çoğu durumda ağrı sadece daha kötüye gider ve siz bir şey alana kadar geçmeyecektir. Ağrıyı kesen ilaçlar analjezik olarak adlandırılır ve nasıl çalıştıklarına bağlı olarak çeşitlilik gösterirler. Tek bir ağrıkesici bütün ağrı türlerini dindiremez. Hafif ağrılarda işe yarayanlar genelde daha güçlü bir ağrıkesici ile birleştirilmedikleri sürece, şiddetli ağrı üzerinde ufak bir etkiye sahip olurlar.

Eğer ağrınızı etkin bir şekilde kontrol etmek istiyorsanız, ilacınızı onun türüne ve şiddetine göre seçmeniz gerekecektir.

Nosiseptif ağrı

Nosiseptif ağrı, vücut dokusundaki hasar yüzünden oluşur. Eğer ağrı bir baş ağrısı veya burkulan bir ayak bileği kadar hafifse, genel olarak kullanılan reçetesiz ağrı kesiciler etkili olur. Bunlar içinde parasetamol içeren tabletler (Panadol markası gibi), aspirin veya ibuprofen gibi steroit yapısında olmayan anti-enflamatuvar ilaçlar (NSAID’ler) bulunur. Parasetamol, beyne giden ağrı sinyallerini köreltmeye yardımcı olur. NSAID’ler, vücutta üretilen ateş, iltihap ve ağrıya yol açan enzimlerin etkinliklerini kısıtlarlar.

Küçük bir kodein ölçüsüyle beraber parasetamol, aspirin veya ibuprofen içeren hap karışımı, orta derecedeki ağrıyı tedavi etmede kullanılabilir. Avustralya’da bu türden ağrıkesicileri sadece bir eczanede alabilirsiniz. Reçetesiz satılanlar Panadein, Aspalgin ve Nurofen Plus gibi markalara sahiplerdir. Avustralya hükümeti, 2016’nın ortasından itibaren kodein içeren herhangi bir ilacın sadece reçete ile satılacağını açıkladı.

Parasetamol için en yüksek yetişkin dozunun günde 4 gram (sekiz hap) olduğunu unutmamak önemlidir. Önerilen dozdan daha fazlasını almak, karaciğerinize zarar verebilir.

Şiddetliden orta düzeye kadar olan ağrıları dindirmek için genellikle doktor tarafından yazılan ağrıkesiciler, kodein ile beraber opiyoid ağrı kesiciler olan parasetamol hapları (Panadein Forte) ve tramadol haplardır.

Kırılan bir kemikten veya bir ameliyattan sonra yaşadığınız şiddetli ağrı, genelde doktorunuz yazacağı güçlü ağrıkesiciler gerektirir. Bu, bir hap veya iğne ile verilen morfin olabilir. Morfin benzeri ilaçlar, ağrıyı kesmek için beyinde, omurilikte ve diğer vücut bölgelerinde bulunan, opiyoid alıcıları olarak adlandırılan belirli proteinlerle etkileşime girerek ağrıyı dindirirler. Bu opioid alıcıları, endorfin adı verilen vücudun kendi doğal ağrı kesici moleküllerinin kullandıkları ile aynıdır.

Nöropatik ağrı

Nöropatik ağrı, sinirlere gelen zarar yüzünden kaynaklanır. Nosiseptif ve iltihapsal ağrı durumlarının dindirilmesi için etkili olan morfin, NSAID’ler ve parasetamol gibi ağrıkesiciler, nöropatik ağrının dindirilmesi için etkili değillerdir. Bunun sebebi, sinir yaralanmasını takip eden nöropatik ağrının altında yatan işleyişlerin, nosiseptif ve şiddetli iltihapsal ağrıya sebep olanlardan farklı olmasıdır.

Aslında depresyon ve epilepsiyi tedavi etmek için geliştirilmiş ilaçlar, nöropatik ağrının dindirilmesi için ilk seçenek tedavileri olarak önerilirler.

Antidepresanlar, vücudun ağrı ile mücadele eden yollarını destekleyerek nöropatik ağrıyı hafifletirler. Buna, ağrı sinyalini omurilik seviyesinde engelleyen, beyindeki sinyal gönderimini artırmak da dahildir. Anti-epilepsi ilaçlarının nöropatik ağrıyı dindirdiği detaylı mekanizmalar türlü türlüdür fakat kesin etki, ağrı sinyallerini köreltmek üzerinedir.

Migren ağrısı

Migren, özellikle güçten düşüren bir ağrı türüdür. Genelde mide bulantısı, kusma ve ışık ile sese duyarlılık eşlik eder. Birkaç saatten birkaç güne kadar sürebilir. Bazı insanlar, yanıp sönen ışıklar veya koku algılamada değişimler gibi migrenin geldiğini gösteren erken uyarı işaretleri niteliğindeki belirtiler yaşarlar.

Eğer parasetamol, aspirin, ibuprofen veya ergotamin (beyindeki kan damarlarını daraltarak migreni hafifletmek için özel olarak yapılmıştır) gibi ağrıkesiciler, belirtilerin başlangıcında alınırsa migren çoğu kez durdurulabilir veya şiddeti azaltılabilir. Şiddetli bir migren nöbetinden ıstırap çekenler için, triptan olarak bilinen reçeteye yazılan ilaçlar, beyin kan damarı genişlemesini tersine çevirerek etkili tedaviler olabilirler.

Devamlı iltihapsal ağrı

Devamlı ağrı, yetişkinlerde her beş kişiden birini etkileyebilir. En yaygın olanlarından birisi, eklem iltihabının en yaygın türü olan, osteoarteritinden kaynaklanan ağrıdır. Osteoarterit ağrı, genelde diz veya kalçada bulunan eklem yerindeki hastalıktan kaynaklanan devamlı bir iltihapsal ağrıdır. Eklem kıkırdağı ve altındaki kemik bozuldukça, eklem iltihaplanır ve bu da ağrıyı tetikler. Osteoarterit için ilk tercih edilen ağrıkesici parasetamoldur.

Daha şiddetli ağrıya sahip olan insanlar için, naproksen gibi NSAID’ler daha etkili olabilir. Fakat bunların devamlı kullanımı, yan etkilerin artmasıyla ilişkilendirilmiştir, özellikle mide zarının ülserleşmesi ve kanamasıyla. Daha az yaygın şekilde, morfin veya morfin gibi güçlü ağrı kesici ilaçlar reçeteye yazılır.

Kanser ağrısı

Çoğu kanser ağrısı, tümörün vücudunuzdaki kemiklere, sinirlere veya diğer organlara baskı yapmasından kaynaklanır. Kemoterapi veya radyoterapi gibi kanser tedavileri ile de ağrı meydana gelebilir. Genellikle parasetamol ile birlikte düzenli olarak ağızdan alınan morfin benzeri ağrı kesiciler, ortadan şiddetliye kadar devamlı kanser ağrısı için reçeteye yazılır.

Tedavinin başlangıcında veya bir doz artışından sonra genellikle uykulu olma hali meydana gelse de, genelde bu durum birkaç hafta sonra azalır. Mide bulantısı, kusma ve kabızlık yan etkilerini en aza indirmek için, tedavinin başlangıcında mide bulantısına karşı ve kabız giderici etkenler verilir.

Yine de, kabızlık devam ederken kabız giderici kullanımının sürdürülmesi çok önemlidir.

Kaynak :

Bilimfili
Here’s why different painkillers are only effective for certain types of pain, www.sciencealert.com/here-s-why-different-painkillers-are-only-effective-for-certain-types-of-pain