1 Tanım
Metokarbamol, karbamat türevi, merkezi etkili bir iskelet-kas gevşeticidir ve ABD’de ilk kez 16 Temmuz 1957’de onaylanmıştır; Avrupa’da 2019’da başlatılan düzenleyici gözden geçirme sonucunda etkinlik ve güvenliliğinin yeniden teyit edilmesiyle EU pazarında da yerini korumuştur (Methocarbamol – StatPearls – NCBI Bookshelf, Methocarbamol / paracetamol-containing medicinal products – referral | European Medicines Agency (EMA)).
2 Kimyasal yapı ve fizikokimyasal özellikler
Mol ağırlığı 241,24 g/mol olan C₁₁H₁₅NO₅ formüllü metokarbamol, 3-(2-metoksifenoksi)-1,2-propandiol-1-karbamat kimyasal adını taşır; beyaz, suda az çözünen fakat alkolde ısıtıldığında çözünebilen bir tozdur (Methocarbamol: Uses, Interactions, Mechanism of Action | DrugBank Online, Methocarbamol: Package Insert / Prescribing Information). Molekül, yapısal olarak öksürük baskılayıcı guaifenesin ile homologdur; bu yapısal benzerlik farmakodinamik davranışa da yansır (Methocarbamol: Uses, Interactions, Mechanism of Action | DrugBank Online).
3 Farmakodinamik özellikler
Kesin etki mekanizması aydınlatılmamış olmakla birlikte, motor son plak veya kas lifinde doğrudan etki göstermeksizin santral sinir sistemi (SSS) düzeyinde yaygın inhibitör etki ile refleks kas spazm döngüsünü kırdığı kabul edilir (Methocarbamol – StatPearls – NCBI Bookshelf, Methocarbamol: Package Insert / Prescribing Information). Sedatif özellikleri, kas gevşeticiden çok depresan etkiye katkıda bulunur; deneysel veriler doza bağlı motor tonus azalmasına rağmen belirgin kas güçsüzlüğü yapmadığını göstermiştir (Methocarbamol – StatPearls – NCBI Bookshelf).
4 Farmakokinetik özellikler
Oral biyoyararlanım %80’e yaklaşır; Tmax ≈ 1 saat, terminal eliminasyon yarı-ömrü 1–2 saat arasındadır (Methocarbamol: Package Insert / Prescribing Information). Plazma protein bağlanması %46-50 düzeyindedir; karaciğerde O-demetilasyon, hidroksilasyon ve konjugasyonla metabolize olur ve metabolitlerin büyük bölümü idrarla atılır (Methocarbamol: Package Insert / Prescribing Information). 2025’te yayımlanan çapraz eşdeğerlik çalışmasında 1500 mg’lık yeni formülasyonun üç adet 500 mg referans tablete biyoeşdeğer olduğu gösterilmiştir (Bioequivalence Study of Two Oral Methocarbamol Formulations in Healthy Subjects Under Fasting Conditions: A Randomized, Open-Label, Crossover Clinical Trial – PubMed); benzer sonuçlar 2009 tarihli açık etiket tasarımda da rapor edilmiştir (Bioequivalence study with two different oral formulations … – PubMed).
5 Endikasyonlar ve klinik kılavuz konumu
Metokarbamol, akut ağrılı kas-iskelet koşullarında (özellikle lomber strain/spazm) istirahat, fizik tedavi ve analjeziklere ek olarak kullanılmak üzere onaylıdır (Methocarbamol – StatPearls – NCBI Bookshelf). Amerikan Klinik Hekimler Koleji kılavuzunda, farmakolojik tedavi gerekiyorsa non-steroidal anti-inflamatuvar ilaçlar veya iskelet-kas gevşeticiler (metokarbamol dahil) önerilmektedir (American College of Physicians issues guideline for treating …).
6 Klinik etkinlik kanıtları
Randomize, çift-kör kontrollü bir çalışmada metokarbamol, akut bel ağrısında plaseboya üstün bulunmuş, hareket kısıtlılığını anlamlı azaltmıştır (n = 157; Suppl 5:9-16) ([Methocarbamol in acute low back pain. A randomized double-blind controlled study] – PubMed). Karaciğer sirozu hastalarında kas kramplarına yönelik 2019 tarihli RCT’de de semptom kontrolünde plaseboya üstünlük gösterilmiştir (Methocarbamol – StatPearls – NCBI Bookshelf). Daha eski literatürde tetanoz tedavisindeki yarar bildirimi tarihsel önem taşımakla birlikte güncel uygulamada benzodiazepinler tercih edilmektedir (Methocarbamol – StatPearls – NCBI Bookshelf).
7 Dozaj ve uygulama
Erişkinlerde önerilen başlangıç dozu 1500 mg (500 mg × 3) q8h; ilk 48-72 saatte gerekirse q6h (günde 4 kez) uygulanabilir. Sürdürüm dozları genellikle 3000-4000 mg/gün ile sınırlıdır. Tedavi süresi mümkün olduğunca kısa tutulmalıdır (Methocarbamol: Package Insert / Prescribing Information).
8 Güvenlilik ve tolerabilite
En sık görülen advers olaylar somnolans, baş dönmesi ve görsel bulanıklıktır; idrar renginde kahverengi-siyah-yeşil değişimler nadir fakat benign raporlanmıştır (Methocarbamol: Package Insert / Prescribing Information, Methocarbamol Side Effects: Common, Severe, Long Term). Yaşlı hastalarda yarı-ömürde hafif uzama ve protein bağlanmasında azalma görüldüğü için doz titrasyonu önerilir (Methocarbamol: Package Insert / Prescribing Information).
9 İlaç–ilaç etkileşimleri
Alkol, opioidler, barbitüratlar ve diğer SSS depresanları ile sinerjik sedasyon oluşturur; antikolinerjiklerle birlikte kullanımı antikolinerjik yan etkileri artırabilir. Ayrıca piridostigmin etkisini antagonize ederek myasthenia gravis hastalarında kriz riskini yükseltebilir (Methocarbamol: Package Insert / Prescribing Information).
10 Özel popülasyonlar
Ciddi hepatik yetmezlikte klirens %70 azalabildiğinden kontraendikedir veya yakın izlem altında minimum dozda verilmelidir; renal yetmezlikte de klirens %40 azalır (Methocarbamol: Package Insert / Prescribing Information). Emzirme ve gebelik kategorisinde yeterli insan verisi yoktur; fayda-risk değerlendirmesi şarttır.
11 Düzenleyici durum ve kombinasyon ürünleri
EMA’nın 2020 tarihli incelemesi, 380 mg metokarbamol/300 mg parasetamol kombinasyonunun (Robaxisal Compuesto) kısa süreli bel spazmlarında yarar-risk dengesini olumlu bulmuş, ağız kuruluğu ve diyareyi ürün bilgisine ‘bilinmeyen sıklıkta’ eklemiştir (Methocarbamol / paracetamol-containing medicinal products – referral | European Medicines Agency (EMA)).
12 Sonuç
Metokarbamol, 70 yılı aşkın klinik kullanımı boyunca merkezi kas gevşetici sınıfta güvenilirliği kanıtlanmış, kısa süreli akut kas-iskelet ağrısında etkili bir destek tedavisidir. Farmakokinetik profilinin öngörülebilirliği ve düşük yan etki insidansı, özellikle NSAİİ’lerle kombine kullanımda pratik avantaj sağlar; ancak sedatif özellikleri nedeniyle riskli aktivitelerde kısıtlamalara ve SSS depresanlarıyla etkileşim uyarılarına dikkat edilmelidir.
Keşif
Metokarbamol’un keşif tarihi
İlaç geliştirme tarihçesindeki en güvenilir birincil kayıt, A.H. Robins araştırmacısı Robert S. Murphey tarafından hazırlanan ve “o-methoxyphenoxy-2-hydroxy-propyl carbamates” başlığını taşıyan ABD patenti US 2 770 649’dur. Bu belge:
- Başvuru (invention) tarihi : 22 Haziran 1955
- Patent veriliş (yayın) tarihi : 13 Kasım 1956
- Bileşiği laboratuvar kodu AHR-85 altında ilk kez tanımlar ve iskelet-kas gevşetici etkinliğini ayrıntılı olarak rapor eder. (US2770649A – o-methoxyphenoxy-2-hydroxy-propyl carbamates – Google Patents)
Dolayısıyla farmasötik literatürde Metokarbamol’un keşif (ilk sentez ve bilimsel tanımlama) tarihi 22 Haziran 1955 olarak kabul edilir. Daha sonraki kilometre taşları şöyledir:
- “Erken 1950’ler” – A.H. Robins laboratuvarlarında mefenesin ve mefenesin-karbamat sınırlamalarını aşmak amacıyla propanediol-karbamat serisi araştırmaları başlatıldı. (Methocarbamol – StatPearls – NCBI Bookshelf)
- 1956 – Patent yayınıyla eş-zamanlı olarak dahili faz I/II klinik çalışmalara giriş ve literatürde “yeni internöronal depresan” olarak ilk kongre bildirimleri. (Methocarbamol)
- 16 Temmuz 1957 – ABD FDA, 500 mg oral tablet formu için onay verdi (NDA #12-266; ticari ad Robaxin®).
Bu kronoloji, metokarbamolun sentezinden 25 ay sonra klinik kullanıma girdiğini göstererek, 1950’lerin “merkezi kas gevşeticiler çağı”nda ilacın ne kadar hızlı ticarileştiğini ortaya koyar.
İleri Okuma
- Murphey R.S. (1956). o-Methoxyphenoxy-2-hydroxy-propyl carbamates. U.S. Patent 2 770 649; başvuru 22 Haziran 1955, yayın 13 Kasım 1956.
- Emrich O.M.D., Milachowski K.A., Strohmeier M. (2015). Methocarbamol in acute low back pain: a randomized double-blind controlled study. MMW Fortschr Med 157(Suppl 5), 9-16.
- Chou R., Qaseem A., Snow V., et al. (2017). Noninvasive treatments for acute, subacute, and chronic low back pain: a clinical practice guideline. Ann Intern Med 166(7), 514-530.
- Wishart D.S. et al. (2018). Methocarbamol. DrugBank.
- Abd-Elsalam S., Arafa M., Elkadeem M., et al. (2019). Randomized-controlled trial of methocarbamol as a novel treatment for muscle cramps in cirrhotic patients. Eur J Gastroenterol Hepatol 31(4), 499-502.
- European Medicines Agency. (2020). Methocarbamol/paracetamol-containing medicinal products – Article 31 referral (EMA/317184/2020).
- Ascaso-Del-Rio A. et al. (2025). Bioequivalence study of two oral methocarbamol formulations in healthy subjects under fasting conditions. Pharmaceuticals (Basel) 18(3), 354.
- Sibrack J., Patel P., Hammer R. (2024). Methocarbamol. StatPearls [Internet]. StatPearls Publishing.
- Anonymous. (2025). “Methocarbamol.” Wikipedia, The Free Encyclopedia (Erişim 30 Nisan 2025).
- Drugs.com. (2025). Methocarbamol: Package Insert / Prescribing Information.
Yorum yazabilmek için oturum açmalısınız.