“Spondilolistezis” kelimesi, Yunanca spondylos (omur) ve olistesis (kaymak) kelimelerinden gelir. Terim tıp literatüründe ilk kez 1854 yılında İngiliz cerrah Henry Luschka tarafından kullanılmıştır.
Spondilolistezis, omurlardan birinin aşağıdaki kemiğe doğru kaydığı omurganın bir durumudur. En sık olarak sırtın alt kısmında (lomber bölge) meydana gelir, ancak orta ve üst sırtta (torasik omurga) veya boyunda (servikal omurga) da görülebilir. Spondilolistezisin çeşitli türleri, nedenleri ve derecelerinin yanı sıra durumun ciddiyetine bağlı olarak çeşitli tedavi seçenekleri vardır.
Spondilolistezis Çeşitleri ve Nedenleri:
Spondilolistezis, bir omurun altındaki omurun üzerinden öne doğru kaydığı bir durumdur. Bu, sırt ve bacaklarda ağrı, halsizlik ve uyuşmaya neden olabilir. Spondilolistezis, doğuştan kusurlar, yaralanma ve aşırı kullanım gibi bir dizi faktörden kaynaklanabilir.
İstmik spondilolistezis: Vertebranın pars interarticularis adı verilen bir kısmındaki bir kusurdan kaynaklanır. Bu tip en çok atletizmle uğraşan çocuk ve ergenlerde görülür.
Dejeneratif spondilolistezis: 50 yaşın üzerindeki erişkinlerde hastalığın en yaygın şeklidir ve genellikle artrit gibi omurga dejenerasyonu ile ilişkilidir.
Travmatik spondilolistezis: Doğrudan travma veya vertebra yaralanmasından kaynaklanır.
Patolojik spondilolistezis: Kanser veya enfeksiyon gibi omurgayı zayıflatan bir hastalık veya durumdan kaynaklanır.
Displastik spondilolistezis: Doğuştan omurganın doğru şekilde oluşmaması sonucu ortaya çıkan konjenital tip.
Belirtiler:
Semptomlar, durumun konumuna ve ciddiyetine bağlı olarak büyük ölçüde değişebilir. Bunlar arasında bel ağrısı, bacaklarda ağrı ve uyuşma, kas gerginliği veya sertliği ve ciddi vakalarda mesane veya bağırsak işlevi üzerinde kontrol kaybı yer alabilir.
Teşhis:
Teşhis tipik olarak yürüyüşünüzün, dengenizin ve hareket açıklığınızdaki sınırlamaların analizini içeren bir fizik muayeneyi içerir. Tanıyı doğrulamak ve kaymanın ciddiyetini belirlemek için X-ışınları, MRI veya BT taramaları gibi görüntüleme testleri kullanılır.
Meyerding Derecelendirme Sistemi
Meyerding Derecelendirme Sistemi, spondilolistez derecesini ölçmek için kullanılan bir sınıflandırma sistemidir; bu, bir vertebra gövdesinin altındakinin üzerinden öne doğru kaydırıldığı bir durumdur. Terim, onu 20. yüzyılın başlarında tanıtan cerrah Dr. Henry W. Meyerding’in adından gelmektedir.
Bu sistem, üst omur gövdesinin sarkan kısmının, komşu alt omur gövdesinin ön-arka uzunluğuna oranına dayanır. Spondilolistezisin ciddiyetini beş dereceye sınıflandırır:
Derece I: %0-25 kayma
Derece II: %25-50 kayma
Derece III: %50-75 kayma
Derece IV: %75-100 kayma
Derece V (spondiloptoz olarak da adlandırılır): >%100 kayma. Bu derece, üstün omur gövdesinin tam bir öne doğru yer değiştirmesini temsil eder, bu da etkili bir şekilde aşağıdaki omur gövdesinden düştüğü anlamına gelir.
Yüzde, kaymış omurun sarkan kısmının miktarının altındaki omur gövdesinin toplam uzunluğuna bölünmesiyle hesaplanır.
Spondilolistezis için tedavi planı, kaymanın ciddiyetine (Meyerding derecesine göre belirlenir), hastanın semptomlarına ve spinal stenoz veya sinir sıkışması gibi ilişkili durumların varlığına bağlı olacaktır.
Tedavi:
Tedavi seçenekleri durumun ciddiyetine bağlıdır. Çoğu durumda, fizik tedavi, ağrı kesici ilaçlar ve kortikosteroid enjeksiyonları gibi cerrahi olmayan tedaviler semptomları yönetmeye yardımcı olabilir. Ameliyatsız tedaviler etkili değilse veya durum şiddetliyse ameliyat önerilebilir. Cerrahi, dekompresyon, füzyon veya her ikisini içerebilir.
Tarih
Spondilolistezisin geçmişi uzun ve karmaşıktır. Durumun bilinen en eski tanımı, MS 2. yüzyılda Yunan hekim Galen tarafından yapılmıştır. Galen, bacaklarında ağrı ve güçsüzlük olan spondilolistezli bir hastayı tanımlamıştır.
19. yüzyılda spondilolistezise artan bir ilgi vardı. Bu kısmen, doktorların durumu daha net görmelerini sağlayan X-ışınları gibi yeni görüntüleme tekniklerinin geliştirilmesinden kaynaklanıyordu.
20. yüzyılda spondilolistezis anlayışında önemli bir ilerleme oldu. Bu kısmen, farklı spondilolistezis türlerini ve nedenlerini açıklayan Henry Luschka’nın çalışmasına bağlıydı.
Günümüzde spondilolistezis iyi anlaşılmış bir durumdur. Durumun ciddiyetine bağlı olarak bir dizi tedavi seçeneği mevcuttur.
Kaynak:
- Radcliff, K. et al. (2015). Spondylolisthesis. Comprehensive spine care. McGraw-Hill, New York.
- Foreman, P., Griessenauer, C.J., Watanabe, K. et al. (2013). Adjacent Segment Disease After Lumbar or Lumbosacral Fusion: Review of the Literature. Spine 38, 2253–2257.
