Akut abdomen

Abdominal organlar ve viszeral Peritoneum, normal koşullarda ağrı uyarısına hassas değildir. Bundan dolayı mide ve bağırsak biyopsilerinde hastalar acı hissetmez. Bu bölgelerde ağrının oluşma sebebleri;

1. Organ genişlemesi (safra kesesi, bağırsak,rahim v.b.),bundan dolayı kaslardaki ağrı liflerin uyarılması,
2. parenkimatöz organların genişlemesi,
3. Peritoneum paryetal‘nin uyarısı
4. iskemi

• Karın bölgesindeki hayati tehlikeye sebep olan hastalıkların, çoğunlukla akut meydana gelen semptomatiklerdir.

Anamnez:

Ağrının doğasını – yeri, şiddeti, zamanlaması ve potansiyel tetikleyicileri – anlamak çok önemlidir. İlgili geçmiş tıbbi öykü veya cerrahi prosedürlerin de not edilmesi değerlidir.

Nasıl( belirsiz veya kramp şeklinde), Nerde?, Nereye Doğru?(Sağ omuz: Gallenkolik, Üst karın: Pankreatitis , Genital: Nephrokolik) Ne Zaman?(ilk ne zaman gözlemlendi?), Neden?(yemek sonrası, çalışma sonrası)

Nedenler:

Bu bölümde akut karın ağrısına neden olabilecek apandisit, kolesistit (safra kesesi iltihabı), ileus (bağırsak tıkanıklığı), mide perforasyonu, pankreatit (pankreas iltihabı), bağırsak iltihabı, bağırsak iskemisi, nefrolitiazis (böbrek taşı), aort anevrizması, ekstrauterin gebelik ve yumurtalık kistleri gibi çeşitli durumlar listelenmektedir.

1. Apandisit (54%)
2. Kolesistit (14%)
3. ileus (%11)
   1. Mekanik sebebli;(tümör)
   2. Paralitik sebebli;(operasyon sonrası)
4. Mide perforasyonu ( %7)
5. Pankreatit (%5)
6. İnce bağırsak ve kalın bağırsağın iltihabı (%4)
7. Bağırsak iskemisi (%2)
8. Nefrolitiyaz
9. Aort anevrizması
10. Rahim dışı gebelik
11. Ovaryal kist

Semptomlar:

Karın ağrısına bulantı, kusma, ateş, ciltte solukluk, terleme ve gastrointestinal kanama belirtileri (hematemez ve melena) gibi diğer semptomlar eşlik edebilir.

Muayene:

Muayene ve palpasyon dahil olmak üzere fizik muayene, karın ağrısı olan hastaların değerlendirilmesinde kritik öneme sahiptir. Oskültasyon (vücut içindeki seslerin dinlenmesi) bağırsak fonksiyonu veya disfonksiyonu hakkında ipuçları sağlayabilir.

Genelleşmiş karın hassasiyeti

• Blumberg İşareti (Rebound Hassasiyeti): Karına uygulanan basıncın serbest bırakılmasıyla artan ağrı olduğunda pozitiftir.
• Rovsing İşareti: Sol alt kadranın palpe edilmesi üzerine sağ alt kadranda ağrı ortaya çıktığında pozitiftir.

Laboratuvar Sonuçları:

Kan testleri rutin kimya ve pankreatik inflamasyon belirteçlerini (amilaz ve lipaz) içerebilir. C-reaktif protein (CRP) bir enflamasyon belirtecidir. İdrar testleri böbrek taşı veya idrar yolu enfeksiyonlarının teşhisine yardımcı olabilir.

Görüntüleme:

Röntgen, ultrason, BT, MRI ve anjiyografi karın bölgesindeki yapılar hakkında görsel bilgi sağlayabilir ve ağrının nedenlerini belirlemeye yardımcı olabilir. İntravenöz pyelografi (IVP) özellikle idrar yollarındaki sorunların teşhis edilmesine yardımcı olabilir.

Ayırıcı Teşhis

Akut karın, şiddetli karın ağrısını gösteren ve potansiyel olarak yaşamı tehdit eden durumların ele alınması için acil tıbbi müdahale gerektirebilecek bir semptomlar kompleksini temsil eder. Gastrointestinal, jinekolojik ve ürolojik nedenler de dahil olmak üzere çok çeşitli etiyolojileri kapsar. Kadınlarda akut alt karın ağrısının ayırıcı tanısı, kadın pelvisinin anatomik ve fizyolojik karmaşıklığı nedeniyle özellikle zordur. Kadınlarda akut alt karın ağrısı ile ortaya çıkan durumlar arasında tubo-ovaryan apse (TOA), yumurtalık kisti rüptürü ve idrar yolu enfeksiyonları (İYE) yer alır.

Tubo-yumurtalık Apsesi (TOA)

Tubo-yumurtalık apseleri, çoğunlukla Chlamydia trachomatis ve Neisseria gonorrhoeae gibi cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların (CYBE) neden olduğu pelvik inflamatuar hastalığın (PID) bir komplikasyonudur. TOA alt karın ağrısı, ateş ve vajinal akıntı ile kendini gösterir ve sıklıkla pelvik ultrason veya bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları yoluyla teşhis edilir.

Yumurtalık Kisti Rüptüresi

Yumurtalık kistleri yumurtalık üzerinde sıvı dolu keselerdir. Yaygındırlar ve genellikle zararsızdırlar ancak yırtılmaları halinde şiddetli ağrıya neden olabilirler. Yırtılma, sıklıkla mide bulantısı ve kusmanın eşlik ettiği ani, şiddetli karın ağrısı da dahil olmak üzere akut karın semptomlarına benzer semptomlara yol açabilir. Tanı öncelikle kliniktir ancak ultrason bulguları ile desteklenebilir.

İdrar Yolu Enfeksiyonları (İYE)

İYE’ler önemli rahatsızlıklara neden olabilir ve alt karın ağrısı, dizüri (ağrılı idrara çıkma), idrara çıkma sıklığında ve aciliyetinde artış ve bazen hematüri (idrarda kan) semptomlarıyla ortaya çıkabilir. İYE tanısı idrar tahlili ve idrar kültürüne dayanarak konur.

Bu koşullar arasında ayrım yapmak, kapsamlı bir hasta öyküsü, fizik muayene ve tanı testlerini içerir. Klinik bulgular örtüşebilir ancak bazı özellikler ayrımda yardımcı olabilir:

• TOA tipik olarak PID, ateş ve anormal vajinal akıntı öyküsü ile kendini gösterir.
• Yumurtalık kisti rüptüründe sıklıkla ani başlayan tek taraflı pelvik ağrı görülür.
• İYE’ler, idrar yaparken yanma ve sık idrara çıkma gibi idrar semptomlarıyla karakterize edilir.

İleri okuma

1. Adams, J.G. (Ed.). (2012). Emergency Medicine: Clinical Essentials. Elsevier Health Sciences.
2. Curtis, K. M., Hillis, S. D., Kieke, B. A., & Marchbanks, P. A. (2002). “Pelvic inflammatory disease and tubo-ovarian abscess.” Infectious Disease Clinics of North America, 16(4), 995-1010.
3. Bottomley, C., & Bourne, T. (2009). “Diagnosis and management of ovarian cyst accidents.” Best Practice & Research Clinical Obstetrics & Gynaecology, 23(5), 711-724.
4. Foxman, B. (2002). “Epidemiology of urinary tract infections: Incidence, morbidity, and economic costs.” American Journal of Medicine, 113(Suppl 1A), 5S-13S.