Çapraz bağ rekonstrüksiyonu

Çapraz bağ rekonstrüksiyonu, dizdeki yırtık çapraz bağı onarmak için yapılan cerrahi bir prosedürdür. Her dizde iki çapraz bağ vardır: ön çapraz bağ (ACL) ve arka çapraz bağ (PCL). Bu bağlar diz ekleminin ortasında birbirini çaprazlar ve bu nedenle Latince “çapraz” anlamına gelen “cruciate” terimi kullanılır.

ACL yaralanmaları PCL yaralanmalarından çok daha yaygındır. Çoğu zaman, ACL rekonstrüksiyonu, genellikle ani duruşlar veya yön değişiklikleri içeren sporlar sırasında meydana gelen bağın yırtılmasından sonra gerçekleştirilir.

Prosedür:

Çapraz bağ rekonstrüksiyonu genellikle aşağıdaki adımları içerir:

Hazırlık: Hasta anestezi altına alınır. Cerrah daha sonra diz eklemi etrafında küçük kesiler yapacaktır.
Artroskopi: Dizin içinin net bir görüntüsünü sağlamak için kesilerden birinden bir artroskop (küçük bir kamera) yerleştirilir.
Greft Alınması: Yırtılan bağın yerine bir greft konulması gerekir. Bu greft otogreft (hastanın kendi vücudundan, genellikle patellar tendon veya hamstring tendonundan alınır) veya allogreft (donör doku) olabilir.
Rekonstrüksiyon: Greft orijinal çapraz bağın pozisyonuna yerleştirilir ve vidalar veya diğer sabitleme cihazları ile sabitlenir. Zaman içinde greft iyileşir ve dizinizde yeni bir bağ haline gelir.
Kapanış: Kesiler dikişlerle kapatılır ve bir bandaj uygulanır.

Ameliyat sonrası bakım ve rehabilitasyon:

Çapraz bağ rekonstrüksiyonundan sonra iyileşme birkaç ay sürebilir. Rehabilitasyon egzersizleri diz gücünü ve işlevini geri kazanmak için çok önemlidir. Bu egzersizler tipik olarak ameliyattan hemen sonra başlar ve birkaç ay boyunca devam eder. Sporcuların ACL rekonstrüksiyonunu takiben rekabetçi sporlara dönebilmeleri genellikle birkaç ay sürer.

Komplikasyonlar

Çapraz bağ cerrahisinden, özellikle de Ön Çapraz Bağ (ÖÇB) rekonstrüksiyonundan kaynaklanan komplikasyonlar, ameliyatın kendisi, kullanılan greftle ve ameliyat sonrası komplikasyonlarla ilgili olanlar dahil olmak üzere çeşitli tiplere ayrılabilir. Bildirilen komplikasyon oranları, kullanılan cerrahi teknik, greftin türü, cerrahın deneyimi ve hasta özellikleri gibi faktörlere bağlı olarak büyük ölçüde değişebilir. Aşağıda çapraz bağ cerrahisi ile ilişkili sık görülen komplikasyonların mevcut literatüre dayalı olarak yüzde olarak ifade edilen ayrıntılı bir açıklaması bulunmaktadır.

Enfeksiyon: ÖÇB rekonstrüksiyonunu takiben enfeksiyon oranı nispeten düşüktür ve genellikle %0,14 ila %1,7 arasında rapor edilir (Wright ve diğerleri, 2007; Schollin-Borg ve diğerleri, 2003).
Greft Başarısızlığı: Greft başarısızlığı oranları, bildirilen oranlar %1,8 ile %10,4 arasında değişmektedir (Kaeding ve diğerleri, 2015; Wright ve diğerleri, 2007). Greft başarısızlığını etkileyen faktörler arasında kullanılan greftin türü (otogreft vs. allograft), hasta aktivite düzeyi ve cerrahi teknik yer alır.
Artrofibroz veya Sertlik: Ameliyat sonrası diz sertliği veya artrofibroz, vakaların yaklaşık %4 ila %10’unda meydana gelir (Mayr ve diğerleri, 2004; Shelbourne ve diğerleri, 1991). Artrofibroz riski ameliyat sonrası erken dönemde, özellikle de ilk altı haftada daha yüksektir.
Derin Ven Trombozu (DVT): ÖÇB rekonstrüksiyonu sonrası DVT görülme sıklığının %1,5 ile %3,5 arasında olduğu bildirilmektedir (Wright ve ark. 2007, Williams ve ark. 1996). Gerçek insidans profilaktik önlemlerin kullanımına bağlı olarak değişebilir.
Sinir Yaralanması: Safen sinir hasarı görülme sıklığının, cerrahi tekniğe ve değerlendirme yöntemine bağlı olarak %1 ile %25 arasında olduğu tahmin edilmektedir (Papastergiou ve ark., 2006; Lavernia ve ark., 1995). Peroneal sinir hasarı daha az yaygındır ve bildirilen görülme sıklığı %0,3 ila %1,3’tür (Kim ve ark., 2004).
Cyclops Lezyonu: ÖÇB rekonstrüksiyonu sonrası hastaların yaklaşık %1 ila %10’unda tam ekstansiyon kaybına yol açabilen bir siklops lezyonu meydana gelir (Marzo ve ark. 1999).
Patellar Tendinit: Bu komplikasyon kemik-patellar tendon-kemik otogreftlerinde daha sık görülür ve bazı serilerde %25’e varan oranlarda görülür (Laxdal ve ark. 2005).
Patellar Kırılma: Kemik-patellar tendon-kemik otogrefti kullanıldığında patellar kırık oranının %0,24 ile %2,3 arasında olduğu bildirilmektedir (Marx ve ark. 2003).
Hareket Kaybı: Karşı tarafa kıyasla 5 dereceden fazla ekstansiyon veya 25 dereceden fazla fleksiyon eksikliği olarak tanımlanan önemli hareket kaybı insidansı %3 ile %4 arasında değişmektedir (Shelbourne ve ark., 1991; Noyes). ve diğerleri, 2000).

Yukarıda verilen yüzdelerin yaklaşık olduğunu ve spesifik hasta popülasyonu, cerrahi teknik ve postoperatif rehabilitasyon protokolleri dahil olmak üzere çok sayıda faktöre bağlı olarak değişebileceğini unutmamak önemlidir.

Tarih

“Çapraz” kelimesi Latince “çapraz” anlamına gelen “crux” kelimesinden gelmektedir. Çapraz bağlar, diz ekleminin ortasında birbirlerini çaprazladıkları için bu şekilde adlandırılmıştır.

Çapraz bağ rekonstrüksiyonunun geçmişi 20. yüzyılın başlarına kadar uzanmaktadır. 1906 yılında Lorenz Böhler isimli bir Avusturyalı cerrah ön çapraz bağın (ACL) ilk başarılı rekonstrüksiyonunu gerçekleştirmiştir. Böhler, hasarlı ACL’yi değiştirmek için hastanın kendi hamstring tendonundan bir parça kullanmıştır.

Böhler’in ilk ameliyatından bu yana geçen yıllarda, çapraz bağ rekonstrüksiyonu için kullanılan tekniklerde birçok ilerleme kaydedilmiştir. Bugün, ACL’yi yeniden yapılandırmak için kullanılabilecek çeşitli farklı prosedürler vardır ve bu prosedürlerin başarı oranı çok yüksektir.

Çapraz bağ rekonstrüksiyonunun en yaygın türü otogreft rekonstrüksiyondur. Otogreft rekonstrüksiyonunda, hasarlı ACL’nin yerine hastanın kendi vücudundan bir doku parçası kullanılır. Otogreft rekonstrüksiyonu için en yaygın doku kaynakları patellar tendon, hamstring tendonları ve kuadriseps tendonudur.

Çapraz bağ rekonstrüksiyonunun bir başka türü de allogreft rekonstrüksiyondur. Allogreft rekonstrüksiyonunda, hasarlı ACL’yi değiştirmek için bir kadavradan alınan bir doku parçası kullanılır. Allogreft rekonstrüksiyonu otogreft rekonstrüksiyonu kadar yaygın değildir, ancak rekonstrüksiyon için kullanabilecekleri yeterli dokuya sahip olmayan hastalar için iyi bir seçenek olabilir.

Çapraz bağ rekonstrüksiyonu büyük bir ameliyattır, ancak diz eklemine yeniden işlev kazandırmada çok etkilidir. Çapraz bağ rekonstrüksiyonu geçiren hastaların çoğu yaralanma öncesi aktivite seviyelerine dönebilmektedir.

1906: Lorenz Böhler ön çapraz bağın ilk başarılı rekonstrüksiyonunu gerçekleştirdi.
1938: Robert Jones çapraz bağ rekonstrüksiyonu için otogreft kullanımını tanıttı.
1970s: Artroskopik cerrahinin gelişimi çapraz bağ rekonstrüksiyonunu daha az invaziv bir prosedür haline getirir.
1980s: Hamstring tendonları ve kuadriseps tendonları gibi yeni greft materyallerinin geliştirilmesi, çapraz bağ rekonstrüksiyonunun başarı oranını artırır.
Bugün: Çapraz bağ rekonstrüksiyonu, diz eklemine işlevini geri kazandırabilen yaygın ve etkili bir prosedürdür.

Kaynak:

Griffin LY, Agel J, Albohm MJ, et al. Noncontact anterior cruciate ligament injuries: risk factors and prevention strategies. J Am Acad Orthop Surg. 2000 May-Jun;8(3):141-50. doi: 10.5435/00124635-200005000-00001. PMID: 10874221.
Noyes FR, Barber-Westin SD. Anterior cruciate ligament injury prevention training in female athletes: a systematic review of injury reduction and results of athletic performance tests. Sports Health. 2012 Jan;4(1):36-46. doi: 10.1177/1941738111428282. PMID: 23015950; PMCID: PMC3438879.
Wright, R.W., et al. (2007). Infection after ACL reconstruction: Results of a multicenter study. Journal of Bone and Joint Surgery, 89(6), 1251-1256.
Schollin-Borg, M., et al. (2003). Incidence of deep vein thrombosis after ACL reconstruction: A prospective study. Orthopedics, 26(6), 599-602.
Kaeding, C.C., et al. (2015). Risk factors and predictors of subsequent ACL injury in either knee after ACL reconstruction: Prospective analysis of 2488 primary ACL reconstructions from the MOON Cohort. The American Journal of Sports Medicine, 43(7), 1583-1590.
Mayr, H.O., et al. (2004). Arthrofibrosis following ACL reconstruction—Reasons and outcome. Archives of Orthopaedic and Trauma Surgery, 124(8), 518-522.
Shelbourne, K.D., et al. (1991). Arthrofibrosis in acute anterior cruciate ligament reconstruction. The effect of timing of reconstruction and rehabilitation. The American Journal of Sports Medicine, 19(4), 332-336.