Kategori: Kardiyoloji

Sol akciğer alt toplardamarı — yani vena pulmonalis sinistra inferior — anatomik literatürde yer alan dört ana pulmoner venden biridir. Bu damar, hem fonksiyonel olarak hem de tarihsel olarak büyük öneme sahip bir yapıdır. Ancak bu damarın ve genel olarak pulmoner venlerin keşif tarihi, insan vücudunun dolaşım sistemi hakkında yüzyıllar süren kavramsal dönüşümlerle iç içedir. Bu süreç; antik dönem yanlış anlamaları, Rönesans dönemi otopsi bulguları, mikroskopik keşifler ve modern anatomi atlaslarının gelişimiyle şekillenmiştir.

1. Antik Yunan ve Roma Dönemi: Kavramsal Belirsizlikler

İlk sistematik anatomi bilgileri, Hipokrat (M.Ö. 5. yy) ve Galenos (M.S. 2. yy) gibi hekimlerin eserlerinde yer aldı. Ancak bu dönemde pulmoner dolaşımın ayrıntılarından söz edilmez.

• Galenos‘a göre kan, karaciğerde oluşur ve kalp içinde bir odacıklar arasında gizli gözeneklerden geçerek akciğerlere ulaşır. Sol kalpten çıkan arteriyel kanın kaynağı olarak akciğerlerdeki oksijenlenme süreci bilinmiyordu.
• Pulmoner venler, venae arteriosae ya da “arter benzeri toplardamarlar” olarak adlandırılıyordu. Fakat işlevleri tam olarak kavranmamıştı.

Sol akciğer alt lobundan gelen venöz dönüşle ilgili özel bir farkındalık bu dönemde yoktu. Damarlar fonksiyonel kategorilere göre değil, anatomik görünüme göre adlandırılıyordu.

2. İslam Altın Çağı (8.–13. yüzyıl): İlk Eleştiriler

İbn Sina (980–1037) ve İbn Nefis (1213–1288), Galenos’un teorilerine eleştiriler getirerek pulmoner dolaşım hakkında daha gerçekçi görüşler sundular.

• İbn Nefis, kalbin sağ tarafındaki kanın doğrudan akciğerlere gittiğini ve burada hava ile karışarak sol kalbe ulaştığını öne sürdü. Bu, vena pulmonalis’in dolaylı olarak işaret edildiği ilk metinlerden biridir.
• Ancak vena pulmonalis sinistra inferior gibi loblara özgü damarlar henüz detaylı şekilde tanımlanmamıştı.

3. Rönesans ve Modern Anatomik Keşifler (15.–17. yüzyıl)

Andreas Vesalius (1514–1564): Yapısal Tanımın Doğuşu

• Vesalius’un 1543’te yayımladığı De humani corporis fabrica, Galen’in hatalarını düzeltti ve kadavra otopsilerine dayalı gerçek anatomik çizimler sundu.
• Pulmoner venler bu kitapta açık biçimde gösterildi, ancak henüz ayrıntılı lobar dallanma ve vena pulmonalis sinistra inferior gibi terimler kullanılmıyordu.

William Harvey (1578–1657): Fonksiyonel Devrim

• Harvey, 1628’de yayımladığı Exercitatio Anatomica de Motu Cordis et Sanguinis in Animalibus adlı eserinde kan dolaşımını matematiksel ve deneysel yollarla tanımladı.
• Pulmoner venlerin kalbe oksijenli kan taşıdığı açıkça ortaya kondu. Bu, sol alt pulmoner venin fizyolojik öneminin anlaşılmasında kritik bir dönüm noktasıydı.

4. 18.–19. Yüzyıllar: Sistematik Anatominin Kurulması

Bu dönemde mikroanatomik yöntemlerin gelişmesiyle birlikte akciğer lobları ve ilgili damarların sınıflandırılması yapılmaya başlandı.

• Xavier Bichat (1771–1802) gibi Fransız anatomi uzmanları, dokuların fonksiyonlarına göre sınıflandırılması gerektiğini savundu.
• Carl von Rokitansky (1804–1878) gibi patologlar, pulmoner venlerdeki patolojik değişiklikleri ilk kez tanımladılar.
• Bu yüzyılda kadavra disseksiyonları sonucunda her bir akciğer lobunun kendi venöz drenaj sistemine sahip olduğu anlaşıldı. Sol alt lobun venöz boşaltımı olan vena pulmonalis sinistra inferior da ayrı bir yapı olarak tanımlandı.

5. 20. Yüzyıl: Terminolojik Standartlaşma ve Görüntüleme Devrimi

Nomina Anatomica (1955 ve sonrası)

• 1955’te Paris’te toplanan anatomistler, latince terimlerin uluslararası standartlarını belirledi.
• Bu süreçte “vena pulmonalis sinistra inferior” terimi resmi terminolojiye dahil edildi.

Görüntüleme Tekniklerinin Gelişimi

• 20. yüzyıl ortasında anjiyografi, bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans görüntüleme (MRG) gibi tekniklerin gelişmesiyle bu damar canlı bireylerde net şekilde görüntülenebildi.
• Özellikle toraks BT anjiyografisi ile sol alt pulmoner venin anatomik varyasyonları tanımlanabildi (örneğin segmental birleşme biçimleri, kısmi venöz dönüş anomalileri vb.).

6. 21. Yüzyıl: Elektrofizyoloji ve Cerrahi Uygulamalar

Son yıllarda bu damar, sadece anatomik bir yapı değil, aynı zamanda çeşitli klinik uygulamalarda odak noktası haline gelmiştir:

• Atriyal fibrilasyon ablasyonlarında, pulmoner ven izolasyonu uygulamaları sayesinde vena pulmonalis sinistra inferior gibi damarların elektriksel rolü keşfedilmiştir.
• Minimal invaziv cerrahilerde (VATS, robotik cerrahiler) bu damarın yeri ve korunması cerrahi başarının anahtarı olmuştur.

• Galen (2. yy): De usu partium corporis humani – Fonksiyonel olarak hatalı pulmoner dolaşım teorisi.
• İbn Nefis (13. yy): Sharh Tashrih al-Qanun – Pulmoner dolaşımı ilk kez doğru açıklayan teori.
• Vesalius, A. (1543): De humani corporis fabrica – Pulmoner venlerin anatomik çizimi.
• Harvey, W. (1628): De Motu Cordis – Kanın kalpten akciğerlere ve geri dönüşünü matematiksel kanıtlarla açıklama.
• Nomina Anatomica (1955): Internationale Anatomische Nomenklatur – “Vena pulmonalis sinistra inferior” teriminin resmî kabulü.
• Standring, S. (Hrsg.) (2008): Gray’s Anatomy – Modern terminoloji ve klinik detayların standart referans kaynağı.
• Gray, H. (1918). Anatomy of the Human Body. Lea & Febiger.
• Netter, F. H. (1989). Atlas of Human Anatomy. Ciba-Geigy Corporation.
• Moore, K. L., & Dalley, A. F. (2006). Clinically Oriented Anatomy (5th ed.). Lippincott Williams & Wilkins.
• Standring, S. (Ed.). (2016). Gray’s Anatomy: The Anatomical Basis of Clinical Practice (41st ed.). Elsevier.
• Calkins, H. et al. (2017). 2017 HRS/EHRA/ECAS/APHRS/SOLAECE expert consensus statement on catheter and surgical ablation of atrial fibrillation. Heart Rhythm, 14(10), e275–e444.