Edwin Smith Papirüsü

Edwin Smith Papirüsü, antik Mısır’dan gelen en önemli tıp metinlerinden biridir ve dönemin tıbbi bilgi ve uygulamalarına büyüleyici bir bakış sunmaktadır. Bu metin yalnızca eski Mısır tıbbı hakkında zengin bilgiler sunmakla kalmayıp, aynı zamanda tıpta bilimsel düşüncenin erken bir örneği olarak da hizmet etmektedir.

Edwin Smith Papirüsü, adını 1862 yılında Luksor’da satın alan Amerikalı Mısırbilimci Edwin Smith’ten almıştır. Mısır’ın İkinci Ara Dönemi’nde, M.Ö. 1600 civarında yazıldığı düşünülse de, Eski Krallık dönemine (M.Ö. 2600-2100) tarihlenen daha eski bir metnin kopyası olduğu düşünülmektedir. Papirüs, tıbbi ve bilimsel metinler için kullanılan hiyerogliflerin el yazısı biçimi olan hiyeratik yazıyla yazılmıştır.

İçerik ve Yapı:

Papirüs öncelikle 48 yaralanma, kırık, yara, çıkık ve tümör vakasını detaylandıran bir cerrahi metindir. Her vaka yapılandırılmış bir formatta sunularak metodik olarak düzenlenmiştir:

Başlık: Yaralanmanın doğasını tanımlar.
Muayene: Hastanın fiziksel muayenesini detaylandırır.
Teşhis: Muayene bulgularına dayanarak bir tanı koyar.
Prognoz: Hekimin hastanın başarılı bir şekilde tedavi edilebileceğine inanıp inanmadığını belirten bir prognoz sunar.
Tedavi: Önerilen tedavi prosedürlerini açıklar: Cerrahi müdahaleler, bandajlama ve topikal uygulamaları içerebilen önerilen tedavi prosedürlerini açıklar.

Metnin ampirik gözlem ve rasyonel teşhise odaklanması, onu tıpta bilimsel metodolojinin erken bir örneği olarak işaretlemektedir. Papirüs Edwin Smith’in yazarı tam olarak bilinmemekle birlikte, anatomik gözlemler ve tıbbi prosedürlerin ayrıntılı ve doğru tanımları nedeniyle metin oldukça yetenekli bir hekime atfedilmektedir.
Genellikle eski Mısır tıbbı ile ilişkilendirilen İmhotep (MÖ 2650-2600) Firavun Djoser’in şansölyesi olarak görev yapmış bir polimattır. Papirüsle doğrudan bağlantılı olmasa da, tıp ve mimariye yaptığı katkılar dikkate değerdir.

Edwin Smith Papirüsü, öncelikle travma cerrahisine odaklanan ayrıntılı bir tıbbi belgedir. Burada sunulan 48 vakanın her birinin kısa bir açıklaması yer almaktadır:

Vaka 1: Kafada kemiğe kadar nüfuz eden bir yara. Tedavi yaranın dikilmesini ve bal ve yağdan oluşan bir lapa kullanılmasını içerir.
Vaka 2: Kafada açık bir yara. Tedavi, ilk gün çiğ et uygulamasını ve ardından büzücü bitkileri içerir.
Vaka 3: Burun kırığı. Önerilen tedavi, burnun sert keten rulolarla sarılmasını içerir.
Vaka 4: Ezilmiş bir burun kemiği. Bu, kemiğin sert bir keten rulosuyla sabitlenmesini ve gres yağıyla yağlanmasını içerir.
Vaka 5: Alında açık bir yara. Tedavi dikiş atmayı ve bal ve yağdan oluşan bir lapa kullanmayı içerir.
Vaka 6: Şakakta kemiğe kadar nüfuz eden bir yara. Taze et ve otlarla bandajlamayı içerir.
Vaka 7: Alt çene kemiği kırığı (alt çene). Tedavi sert bir keten rulosu ile bağlamayı içerir.
Vaka 8: Alt çene çıkığı: Çıkık bir mandibula. Çıkığın redüksiyonu ve bandajlama.
Vaka 9: Yanakta bir yara. Tedavi lapa uygulamasını içerir.
Vaka 10: Dudakta bir kesik. Dikiş atılması ve lapa uygulanması.
Vaka 11: Ezilmiş bir servikal vertebra. İyileşme olasılığı düşük olduğu için hastanın gözlemlenmesi.
Vaka 12: Kırık bir köprücük kemiği. Ayarlama ve keten rulolarla bandajlama.
Vaka 13: Çıkık bir omuz. Redüksiyon ve bandajlama.
Vaka 14: Kırık bir humerus. Yerleştirme ve bandajlama.
Vaka 15: Çıkık bir humerus. Redüksiyon ve bandajlama.
Vaka 16: Omuzda bir yara. Bandajlama ve lapa uygulama.
Vaka 17: Üst kolda bir kırık. Tespit, bandajlama ve poultice uygulama.
Vaka 18: Çıkık bir dirsek. Redüksiyon ve bandajlama.
Vaka 19: Üst kolda bir yara. Bandajlama ve poultice uygulama.
Vaka 20: Dirsekte bir yara. Bandajlama ve poultice uygulama.
Vaka 21: Ön kolda bir kırık. Ayarlama, bandajlama ve poultis uygulama.
Vaka 22: Çıkık bir el bileği. Redüksiyon ve bandajlama.
Vaka 23: El bileği kırığı. Yerleştirme ve bandajlama.
Vaka 24: El bileğinde bir yara. Bandajlama ve lapa uygulama.
Vaka 25: Elde yara: Elde bir yara. Bandajlama ve lapa uygulama.
Vaka 26: Parmak kırığı. Ayarlama ve bandajlama.
Vaka 27: Çıkık bir parmak. Redüksiyon ve bandajlama.
Vaka 28: Parmakta bir yara. Bandajlama ve lapa uygulama.
Vaka 29: Göğüste ciddi bir yara. İyileşme olasılığı düşük olduğu için gözlemleniyor.
Vaka 30: Göğüste penetran yaralanma ile birlikte bir yara. İyileşme olasılığı düşük olduğu için gözlemleniyor.
Vaka 31: Göğüste kaburga kırığı olan bir yara. Ayarlama ve bandajlama.
Vaka 32: Sternum kırığı. Yerleştirme ve bandajlama.
Vaka 33: Karında bir yara. İyileşme olasılığı düşük olduğu için gözlemleme.
Vaka 34: Alt karın bölgesinde bir yara. İyileşme olasılığı düşük olduğu için gözlemleniyor.
Vaka 35: Kasıkta bir yara. İyileşme olasılığı düşük olduğu için gözlemleniyor.
Vaka 36: Ezilmiş bir uyluk kemiği. Ayarlama ve bandajlama.
Vaka 37: Çıkık bir kalça. Redüksiyon ve bandajlama.
Vaka 38: Femur kırığı. Yerleştirme ve bandajlama.
Vaka 39: Çıkık bir diz. Redüksiyon ve bandajlama.
Vaka 40: Dizde bir yara. Bandajlama ve lapa uygulama.
Vaka 41: Dizde bir kırık. Ayarlama ve bandajlama.
Vaka 42: Patella çıkığı. Redüksiyon ve bandajlama.
Vaka 43: Bacakta bir yara. Bandajlama ve lapa uygulama.
Vaka 44: Tibia kırığı. Ayarlama ve bandajlama.
Vaka 45: Çıkık bir ayak bileği. Redüksiyon ve bandajlama.
Vaka 46: Ayak bileği kırığı. Yerleştirme ve bandajlama.
Vaka 47: Ayakta bir yara. Bandajlama ve lapa uygulama.
Vaka 48: Çıkık bir ayak parmağı. Redüksiyon ve bandajlama.

Bilimsel ve Tarihsel Önemi:

Edwin Smith Papirüsü, tıbba akılcı yaklaşımıyla dikkat çeker ve onu hastalık ve yaralanmaları genellikle doğaüstü nedenlere bağlayan diğer antik metinlerden ayırır. Deneysel gözlemlere, ayrıntılı anatomik tanımlamalara ve pratik tedavi yöntemlerine yaptığı vurgu, eski Mısır’da tıbbın sofistike bir şekilde anlaşıldığının altını çizmektedir.

Metin aynı zamanda eski Mısırlıların anatomi ve cerrahi bilgisine dair içgörüler de sunmaktadır. Örneğin, kafatası sütürleri, meninksler, beynin dış yüzeyi ve beyin omurilik sıvısının bilinen en eski tanımlarını içerir. Bu gözlemler, Batı dünyasında Rönesans’a kadar aşılamayan bir anatomik bilgi düzeyine işaret etmektedir.

Modern Tıp Üzerindeki Etkisi:

Edwin Smith Papirüsü, antik ve modern tıp uygulamaları arasında bir köprü görevi görerek tıp tarihi üzerinde kalıcı bir etkiye sahip olmuştur. Tıbbi vakalara yönelik yapılandırılmış yaklaşımı, gözlem ve teşhise yaptığı vurgu tıp biliminin gelişimini etkilemiştir. Papirüs, ampirik kanıtların ve rasyonel tedavinin önemini vurgulayarak, günümüzde tıp uygulamalarının temelini oluşturmaya devam eden bilimsel tıp yaklaşımının temelini atmıştır.

İleri Okuma

Breasted, J. H. (1930). The Edwin Smith Surgical Papyrus. University of Chicago Press.
Nunn, J. F. (1996). Ancient Egyptian Medicine. British Museum Press.
Ghalioungui, P. (1973). The Physicians of Pharaonic Egypt. Academy of Scientific Research and Technology.
Majno, G. (1975). The Healing Hand: Man and Wound in the Ancient World. Harvard University Press.
Westendorf, W. (1966). Handbuch der altägyptischen Medizin. Brill.
von Deines, H., Grapow, H., & Westendorf, W. (1958). Grundriss der Medizin der alten Ägypter. Akademie-Verlag.