Elektronörografi (ENG), elektrotlar kullanılarak yapay olarak uyarıldığında sinirlerin hızını ve tepkisini ölçerek sinir iletimini değerlendiren bir tanısal nörofizyoloji tekniğidir. Bu testin bulguları bir elektronörogram‘da belgelenir.
Temel Metodoloji
ENG, sinirleri yapay olarak uyarmayı ve elektriksel tepkilerini ölçmeyi içerir. Metodoloji, testin motor sinirler veya duyusal sinirler üzerinde gerçekleştirilmesine bağlı olarak değişir.
1. Motor Sinirler
- Prosedür:
- Yolları boyunca iki veya daha fazla noktada uyarılır.
- Ortaya çıkan kas aktivitesi kaydedilir.
- Tanısal ilgi şuradadır:
- Genlik: İşlevsel sinir liflerinin sayısını yansıtır.
- Latency: Uyarı ve tepki arasındaki zaman gecikmesi (örn. F dalgası latensi).
2. Duyusal Sinirler
- Prosedür:
- Bir noktada uyarılır, kümülatif duyusal sinir aksiyon potansiyeli (SNAP) başka bir noktada kaydedilir.
- Kayıt yeri şunlar olabilir:
- Uyarı noktasına yakın: Ortodromik sinir iletim hızını (doğal iletim yönü) ölçer.
- Uyarı noktasından uzak: Antidromik sinir iletim hızını (doğal iletim yönünün tersi) ölçer.
Kayıt Teknikleri
Her biri belirli faydalar sunan iki ana kayıt yöntemi vardır:
Yüzey ENG:
- Yöntem:
- Elektrotlar, incelenen sinirin yakınındaki cilt yüzeyine yerleştirilir. – Avantajları:
- İnvaziv olmayan.
- Büyük ölçekli testler için uygundur (örn. ilk taramalar).
- Sınırlamaları:
- Bitişik sinirler veya küçük yollar arasında ayrım yapmada hassasiyet eksikliği olabilir.
İğne ENG:
- Yöntem:
- Küçük iğne elektrotları sinire yakın yerleştirilir.
- Avantajları:
- Daha lokalize ve hassas kayıtlar sağlar.
- Küçük, derin sinirleri tanımlamak için faydalıdır.
- Sınırlamaları:
- İnvazivdir ve hasta için hafif bir rahatsızlık yaratır.
İlgi Çeken Parametreler
Motor Sinirler:
- Genlik: Sinirin sinyalinin genel gücünü gösterir.
- Latans: Sinir iletiminin hızı ve verimliliği hakkında fikir verir.
Duyusal Sinirler:
- Kümülatif Eylem Potansiyeli: Duyusal sinir liflerinin birleşik elektriksel tepkisini yansıtır.
Amaç ve Uygulamalar
Elektronörografi, öncelikle periferik sinir iletimi bozukluklarını teşhis etmek ve değerlendirmek için kullanılır. Yaygın tanı uygulamaları şunlardır:
- Periferik Nöropati: İletimin bozulduğu diyabetik nöropati veya alkolik nöropati gibi durumlar.
- Sinir Yaralanmaları: Travma kaynaklı sinir hasarının ciddiyetini ve yerini belirleme.
- Sıkışma Nöropatileri: Sinirlerin sıkıştığı karpal tünel sendromu veya kübital tünel sendromu gibi durumlar.
- Polinevropatiler: Guillain-Barré sendromu gibi birden fazla siniri etkileyen genel sinir bozuklukları.
- Odaksal Sinir Lezyonları: Tümör, travma veya enfeksiyon nedeniyle oluşan lokal sinir hasarı.
- Radikülopatiler: Genellikle fıtıklaşmış disklerden veya spinal stenozdan kaynaklanan sinir kökü bozuklukları.
ENG’nin Avantajları
- Sinir iletiminin kantitatif ölçümlerini sağlar.
- Aksonal dejenerasyon (sinir liflerinin kaybı) ile demiyelinizasyon (sinir kılıflarının hasarı) arasında ayrım yapmaya yardımcı olur.
- Hastalığın ilerlemesini veya tedaviye yanıtı (örn. ameliyat sonrası iyileşme) izlemede faydalıdır.
ENG’nin Sınırlamaları
- Merkezi sinir sistemi (omurilik veya beyin) hakkında ayrıntılı bilgi sağlanamaz.
- Küçük sinir lifi anormalliklerini belirlemede daha az etkilidir.
- Kapsamlı bir tanı için elektromiyografi (EMG) veya MRI gibi tamamlayıcı testler gerekebilir.
İlgili Temel Terimler ve Kavramlar
- F-Dalgası: Motor sinirlerin proksimal segmentlerindeki iletimi değerlendirmek için kullanılan geç bir motor tepkisi.
- H-Refleks: Genellikle duyusal-motor entegrasyonunun bir vekili olarak kullanılan bir refleks tepkisi.
- SNAP (Duyusal Sinir Aksiyon Potansiyeli): Duyusal sinirlerden kaydedilir ve elektriksel tepkilerin toplamını yansıtır.
- Ortodromik ve Antidromik İletim:
- Ortodromik: Sinir uyarı iletiminin doğal yönü (örn. duyusal sinirlerdeki reseptörlerden MSS’ye).
- Antidromik: İletimin ters yönü.
- İletim Bloğu: Genlikte önemli bir düşüş veya sinir tepkisinin olmaması, genellikle demiyelinizan bir lezyonu gösterir.
- İletim Hızı: Daha yavaş iletim genellikle demiyelinizasyonu gösterirken, azalmış genlik akson kaybını yansıtır.
ENG’deki Gelişmeler
- Sinirlerin daha iyi lokalizasyonu için ultrason rehberliğindeki tekniklerle entegrasyon.
- Sinir iletim çalışmalarını analiz etmek için otomatik yazılım geliştirme.
- Kapsamlı nörofizyolojik testler için EMG ile birlikte kullanım.
Keşif
1. Sinir Fonksiyonunun Erken Anlaşılması (17.-19. Yüzyıl)
- 17. Yüzyıl: René Descartes ve Thomas Willis, sinirlerin “yaşamsal bir ruh” veya sıvı aracılığıyla sinyaller ilettiğini öne sürerek, daha sonraki elektrofizyolojik çalışmalar için temel oluşturdular.
- 18. Yüzyıl: Luigi Galvani (1791): Sinirlerin elektrik sinyalleri ilettiğini göstererek nörofizyolojinin temelini oluşturdu.
- 19. Yüzyıl: Hermann von Helmholtz (1849): Kurbağalarda sinir iletim hızını ölçerek, sinirlerin sinyalleri ölçülebilir elektriksel uyarılar olarak ilettiğini tespit etti.
2. Modern Nörofizyolojinin Ortaya Çıkışı (20. Yüzyıl)
- 1920’ler–1930’lar:
- Edgar Adrian: Sinir aktivitesini ölçmek için elektrot kullanımını ilerletti ve elektrik sinyallerinin işlevsel sinirsel süreçlere karşılık geldiğini gösterdi.
- 1939:
- Herbert Jasper ve Alexander Forbes: İnsan sinirlerindeki iletim hızını incelemek için teknikler geliştirdi.
- 1940’lar:
- Josef Erlanger ve Herbert Gasser: Sinir liflerini iletim hızına göre sınıflandırmak için elektrofizyolojik yöntemler kullandı ve bunun için 1944’te Fizyoloji veya Tıp alanında Nobel Ödülü’nü aldılar.
3. ENG’nin Tanı Aracı Olarak Tanıtılması (1950’ler–1970’ler)
- 1950’ler:
- İnvaziv olmayan sinir uyarımı ve kaydı için yüzey elektrotlarının geliştirilmesi. – Guillain-Barré sendromu gibi hastalıkları değerlendirmek için motor sinir iletim çalışmalarının (MNCS) kullanımı.
- 1960’lar:
- Duyusal sinir iletim çalışmalarının (SNCS) tanıtımı, duyusal sinir aksiyon potansiyellerinin (SNAP’ler) ölçümlerini mümkün kılıyor.
- 1970’ler:
- Gecikme, genlik ve iletim hızı dahil olmak üzere ENG parametrelerinin standardizasyonu.
4. Teknolojik Gelişmeler (1980’ler–1990’lar)
- 1980’ler:
- ENG doğruluğunu artırmak ve gürültüyü azaltmak için dijital amplifikatörlerin ve sinyal işleme yazılımının geliştirilmesi.
- Derin sinir lezyonlarının daha kesin lokalizasyonu için iğne ENG’nin tanıtımı.
- 1990’lar:
- ENG’nin kapsamlı değerlendirme için elektromiyografi (EMG) ve MRI gibi diğer tanı yöntemleriyle birleştirilmesi. – ENG’nin periferik nöropati araştırmalarına, özellikle diyabetik ve kemoterapi kaynaklı nöropatilere genişletilmesi.
5. Teknik ve Uygulamalarda İyileştirmeler (2000’ler-2020’ler)
- 2000’ler:
- Sinir iletim çalışmaları için otomatik sistemler daha hızlı ve daha doğru ölçümler yapılmasına olanak sağladı.
- Nöropatilerin, sıkışma sendromlarının (örn. karpal tünel sendromu) ve ameliyat sonrası sinir rejenerasyonunun değerlendirilmesinde ENG kullanımının artması.
- 2010’lar:
- Elektrot tasarımındaki gelişmeler (örn. yüksek çözünürlüklü yüzey elektrotları) ENG’nin duyarlılığını artırdı.
- Ortodromik ve antidromik iletim ölçümlerinin uygulanması klinik tanıda standart hale geldi.
- 2020’ler:
- Daha kesin tanı için elektrot yerleşimini yönlendirmek üzere ultrason görüntüleme ile entegrasyon. – Rejeneratif tıpta ENG’nin keşfi, özellikle travma veya greftlemeden sonra sinir onarımını izlemek için.
6. Gelecekteki Yönler
- Ameliyat sırasında sinir değerlendirmesi için gerçek zamanlı ENG izleme sistemlerinin geliştirilmesi.
- Daha hızlı, otomatik tanı için karmaşık ENG verilerini yorumlamak üzere AI ve makine öğreniminin kullanımı.
- Sürekli sinir iletimi izleme için minyatürleştirilmiş, giyilebilir cihazlar aracılığıyla artırılmış hassasiyet.
İleri Okuma
Academic References
- Galvani, L. (1791). De Viribus Electricitatis in Motu Musculari Commentarius. Bologna: Tipografia di Istituto delle Scienze.
- Helmholtz, H. von (1850). “Messungen über den Zeitverlauf der Zuckung animalischer Muskeln und die Fortpflanzungsgeschwindigkeit der Reizung in den Nerven.” Archiv für Anatomie, Physiologie und Wissenschaftliche Medicin, 17(1), 276-364.
- Adrian, E. D., & Bronk, D. W. (1928). “The discharge of impulses in motor nerve fibres: Part II. The frequency of discharge in reflex and voluntary contractions.” The Journal of Physiology, 67(2), 119-151.
- Gasser, H. S., & Erlanger, J. (1929). “The role of fiber size in the establishment of a nerve conduction velocity.” American Journal of Physiology, 90(2), 222-246.
- Jasper, H. H., & Forbes, A. (1939). “Electrical activity of the nerve and its conduction velocity in humans.” American Journal of Physiology, 125(3), 717-729.
- Dawson, G. D. (1956). “The relative excitability and conduction velocity of sensory and motor nerve fibers in man.” Journal of Physiology, 131(3), 436-451.
- Kimura, J. (1983). Electrodiagnosis in Diseases of Nerve and Muscle: Principles and Practice. Philadelphia: F.A. Davis Company.
- Stålberg, E., & Trontelj, J. V. (1994). Single Fiber Electromyography: Studies in Healthy and Diseased Muscle. New York: Raven Press.
- Dumitru, D., Zwarts, M. J., & Amato, A. A. (2001). Electrodiagnostic Medicine (2nd ed.). Hanley & Belfus.
- Preston, D. C., & Shapiro, B. E. (2013). Electromyography and Neuromuscular Disorders: Clinical-Electrophysiologic Correlations (3rd ed.). Elsevier.
- Dumitru, D., Amato, A. A., & Zwarts, M. J. (2020). Nerve Conduction Studies and Electromyography (4th ed.). Elsevier.
- Boonyapisit, K., & Chankrachang, S. (2021). “Emerging trends in electrodiagnostic medicine: ENG and beyond.” Clinical Neurophysiology, 132(3), 701-715.
Yorum yazabilmek için oturum açmalısınız.