Gastroskop yardımıyla yapılan mide muayenesi. (bkz: Gastr-o-skopi)

Gastroskop özellikleri

Gastroskop, gastroskopi prosedürlerinde kullanılan özel bir endoskop türüdür. Yemek borusu, mide ve ince bağırsağın başlangıcı (duodenum) dahil olmak üzere gastrointestinal sistemin üst kısmını görselleştirmek için tasarlanmıştır. Gastroskopun özelliklerinden bazıları şunlardır:

Uzun ve esnek: Gastroskoplar, tipik olarak yaklaşık 100 cm uzunluğunda uzun, esnek tüplerdir ve üst GI yolunun kıvrımlarında ve dönüşlerinde gezinmelerine olanak tanır.

Işık kaynağı: Ucunda incelenen bölgeyi aydınlatan ve doktorun dokuları detaylı olarak görmesini kolaylaştıran bir ışık kaynağı vardır.

Kamera: Gastroskopun ucundaki küçük bir kamera, görüntüleri doktorun gerçek zamanlı olarak gözlemlemesi için bir monitöre geri iletir.

Aletler için kanallar: Gastroskoplar ayrıca tıbbi aletlerin geçebileceği bir veya daha fazla kanala sahiptir. Bu aletler, doku örnekleri (biyopsiler) almak, polipleri çıkarmak veya kanamayı tedavi etmek gibi çeşitli amaçlar için kullanılabilir.

Hava/Su kanalı: Daha iyi görünürlük için alanı şişirmek ve kameranın merceğini yıkamak için bir hava/su kanalı.

Kontrol bölümü: Gastroskopun hastanın dışında kalan ucunda, doktorun skop ucunu yönlendirmesini, hava ve suyu kontrol etmesini ve alet kanalına ulaşmasını sağlayan kontroller bulunur.

Spesifik özellikler modeller ve üreticiler arasında değişiklik gösterebilir. Gastroskop, ülserler, tümörler, iltihaplanma, kanama ve daha fazlası gibi üst gastrointestinal sistemin birçok bozukluğunun teşhis ve tedavisinde önemli bir araçtır.

Modeller & Fiyat

Olympus GIF-Q180: Bu model, üst GI yolunun durumlarını teşhis etmek ve tedavi etmek için kullanılan esnek bir gastroskoptur. Yüksek çözünürlüklü bir görüntü sensörüne ve geniş bir görüş alanına sahiptir.

Fujifilm EG-530W: Bu model, üst GI yolunun durumlarını teşhis etmek ve tedavi etmek için de kullanılan esnek bir gastroskoptur. Yüksek tanımlı bir görüntü sensörüne ve uzun bir çalışma kanalına sahiptir.

Pentax EC-3870V: Bu model, üst GI yolunun durumlarını teşhis etmek ve tedavi etmek için kullanılan esnek bir gastroskoptur. Yüksek tanımlı bir görüntü sensörüne ve küçük bir yerleştirme tüpüne sahiptir.

Storz GIF-H190: Bu model, üst GI yolunun durumlarını teşhis etmek ve tedavi etmek için kullanılan esnek bir gastroskoptur. Yüksek tanımlı bir görüntü sensörüne ve uzun bir çalışma kanalına sahiptir.

Gastroskop fiyatları modele ve içerdiği özelliklere göre değişmektedir. Genel olarak, gastroskopların maliyeti 20.000 ila 50.000 ABD Doları arasındadır.

Gastroskop modeli: Gastroskop fiyatları modele göre değişmektedir. Daha fazla özelliğe sahip daha gelişmiş modeller daha pahalı olacaktır.
Dahil olan özellikler: Bir gastroskobun maliyeti, içerdiği özelliklerden de etkilenebilir. Örneğin, yüksek çözünürlüklü görüntü sensörlerine ve uzun çalışma kanallarına sahip gastroskoplar daha pahalı olacaktır.
Üretici: Gastroskopun maliyeti de üreticiden etkilenebilir. Olympus ve Fujifilm gibi bazı üreticiler diğerlerinden daha pahalıdır.
Ülke: Bir gastroskobun maliyeti, satın alındığı ülkeye göre de değişebilir. Genel olarak, gastroskoplar gelişmiş ülkelerde gelişmekte olan ülkelere göre daha pahalıdır.

Uygulanış

Gastroskopi yapmak, gastroskobun yemek borusuna girmesini ve trakeaya girmemesini sağlamak için gırtlak çevresinde dikkatli bir manevra gerektirir, bu da ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bir endoskopistin kullanabileceği genel adımlar ve manevralar şunlardır:

Hastanın konumlandırılması: Hasta tipik olarak sol lateral dekübit pozisyonuna getirilir. Bu pozisyon, skop yerleştirmeyi kolaylaştırmak için gastrointestinal sistemin doğal eğriliğini hizalar.

Boğaz Anestezisi: Topikal bir anestezik (lidokain gibi), bölgeyi uyuşturmak ve gastroskobun yerleştirilmesini zorlaştırabilecek olan öğürme refleksini bastırmak için tipik olarak hastanın boğazına püskürtülür.

Gastroskopun yerleştirilmesi: Endoskop hastanın ağzına nazikçe sokulur ve gırtlağın arkasına doğru yönlendirilir. Skop ilerletildiğinde hastadan yutması istenir, bu da skopun trakeaya değil yemek borusuna yönlendirilmesine yardımcı olur.

Görsel rehberlik: Gastroskoptan gelen görsel çıktıyı kullanarak, hekim yemek borusu ile trakeayı ayırt edebilir (yemek borusu daha soluk ve daha düzgün bir görünüme sahiptir). Yemek borusu tipik olarak trakeanın arkasında bulunur.

Dikkatli Manevra: Endoskopist, ses tellerini barındıran ve trakeanın hemen üzerinde yer alan kıkırdaklı bir yapı olan gırtlak çevresinde dikkatli bir şekilde gezinmelidir. Gırtlağın girişinde duran bir doku kanadı olan epiglot, yararlı bir yer işareti olabilir.

Laringeal maske veya diğer hava yolu araçlarının kullanımı: Bazı durumlarda, özellikle hasta genel anestezi altındayken, hava yolunu korumak için laringeal maske veya endotrakeal tüp kullanılabilir.

Gastroskopide “diş sırasına olan mesafe”, yemek borusu içindeki bir lezyonun veya başka bir anormalliğin yerini belirtmek için kullanılan ölçümü ifade eder. Mesafe genellikle, tutarlı bir anatomik yer işareti görevi gören kesici dişlerden santimetre cinsinden ölçülür. Bu ölçüm, doktorların anormalliğin tam yerini bulmasına yardımcı olur ve ayrıca gerekirse gelecekteki müdahalelere rehberlik eder.

Örneğin bir doktor yemek borusundaki bir lezyona “diş hizasından 30 cm ” derse, bu lezyonun yemek borusunun kesici dişlerden 30 cm aşağısında olduğu anlamına gelir.

Cardia

Gastroözofageal bileşke olarak da bilinen Z çizgisi, yemek borusundan mideye geçişi işaretler. Bu çizgi her zaman tamamen düz değildir (dolayısıyla “Z” olarak adlandırılır) ve görünümü bireyler arasında büyük farklılıklar gösterebilir. Özofagusun çok katlı yassı epitelinin midenin basit kolumnar epiteline dönüştüğü noktayı temsil eder. Bu bağlantı, gastroözofageal bağlantı alanı içinde proksimal veya distal olarak hareket edebilir; bu, Barrett özofagusunun bir belirtisi, GERD’nin bir komplikasyonu veya diğer durumlar olabileceğinden klinik olarak önemlidir.

Yemek borusu

Yemek borusu tipik olarak yaklaşık 25 ila 30 cm uzunluğundadır ve kesici dişlere olan yakınlığı yemek borusunun atıfta bulunulan kısmına göre değişir. Yemek borusu genellikle üç bölüme ayrılır: üst (proksimal), orta ve alt (distal). İşte bu bölümlerin kesici dişlere olan yaklaşık uzaklıkları:

• Üst yemek borusu: Kesici dişlerden yaklaşık 15 cm aşağıdan başlar.
• Orta yemek borusu: Ön dişlerden yaklaşık 20 cm aşağıdan başlar.
• Alt yemek borusu: Kesici dişlerden yaklaşık 25 cm’de başlar ve kesici dişlerden genellikle yaklaşık 40 cm olan gastroözofageal bileşkeye kadar devam eder.

Lütfen bu ölçümlerin kişiden kişiye değişebileceğini ve kişinin boyu ve işlem sırasında yemek borusunun gerilme derecesi gibi faktörlerden etkilenebileceğini unutmayın.

“Palisades damarları” terimi, alt yemek borusunda görülebilen ve bir çardağa (sivri kazıklı bir çit türü) benzer karakteristik bir model oluşturan küçük damarlar ağına atıfta bulunur. Bazen “venöz parmaklıklar” olarak da adlandırılırlar. Bu damar ağı gastroözofageal bileşkenin (özofagusun mide ile birleştiği yer) hemen üzerinde görülür ve midenin proksimal (en yakın) kısmı olan kardiyaya uzanır.

Palisades bölgesi, portal hipertansiyon (kanı sindirim organlarından karaciğere taşıyan portal vende yüksek tansiyon) durumunda varislerin oluşması için yaygın bir bölge olduğu için klinik açıdan önemli bir alandır. Bu varisler, yaşamı tehdit eden kanamalara yol açabilen yırtılma riski altındadır.

Schatzki halkası

Schatzki-Gary halkası olarak da bilinen bir Schatzki halkası, yemek borusunun alt kısmında yutma güçlüğüne neden olabilecek bir daralma veya darlıktır. Midenin kardiyasında yer almamasına rağmen, genellikle Z-çizgisi olarak da bilinen skuamokolumnar bileşkede çok yakın bir yerde bulunur. Yemek borusu ve midenin buluştuğu yer burasıdır.

Bir Schatzki halkasının, midenin bir kısmının diyaframdan göğüs bölgesine doğru itildiği hiatal herni veya asit reflü nedeniyle yemek borusunun daralması olan peptik striktür ile aynı olmadığına dikkat etmek önemlidir.

Schatzki halkalarının kesin nedeni bilinmemekle birlikte bazı araştırmalar, bunların mide asidi reflüsünden kaynaklanan uzun süreli hasarlardan kaynaklanabileceğini düşündürmektedir. Durum genellikle bir üst endoskopi veya baryum yutma çalışması sırasında teşhis edilir.

Bir Schatzki halkasının tedavisi tipik olarak halkayı germek ve büyütmek için küçük bir balon veya dilatasyon cihazının kullanıldığı bir prosedür olan endoskopik dilatasyon içerir. Şiddetli vakalarda ameliyat gerekebilir.

Hamilelikte Gastroskopi:

Hamile bir kadına gastroskopi yapılması, fetüsün gebelik yaşı, işlemin tıbbi gerekliliği ve hem anne hem de bebeğe yönelik potansiyel riskler gibi çeşitli faktörlerin dikkatle değerlendirilmesini gerektirir. Anlamanız gereken bazı önemli noktalar şunlardır:

• Gastroskopi Endikasyonları: Hamilelik sırasında gastroskopi genellikle açık bir tıbbi ihtiyacın olduğu durumlar için kullanılır. Yaygın endikasyonlar arasında şiddetli ve kontrolsüz gastrointestinal kanama, şüpheli üst gastrointestinal maligniteler veya daha az invaziv yöntemlerle teşhis edilemeyen veya tedavi edilemeyen diğer acil durumlar yer alır.
• Gebelik Yaşı: İşlemin zamanlaması çok önemlidir. Fetal gelişimin dış etkenlere en duyarlı olduğu ilk trimesterde gastroskopiden genellikle kaçınılır. Mümkünse, fetusa yönelik riskin daha düşük olduğu ikinci veya üçüncü trimestere kadar sıklıkla ertelenir.
• Risk-Fayda Değerlendirmesi: Sağlık ekibi tarafından kapsamlı bir risk-fayda değerlendirmesi yapılmalıdır. Hamilelik sırasında gastroskopiyle ilişkili potansiyel riskler arasında aspirasyon riski, sedasyon veya anesteziden kaynaklanan komplikasyonlar ve rahatsızlık yer alır. Ancak bu riskler, doğru tanı ve uygun tedavinin potansiyel faydalarına göre değerlendirilmelidir.
• Anestezi ve Sedasyon: Anestezi ve sedasyonun seçimi önemlidir. Kullanılan ilaçların fetus üzerinde minimum etkisi olmalıdır. Prosedüre hamile hastaların yönetiminde uzmanlığa sahip bir anestezi uzmanı veya sağlık uzmanı dahil edilmelidir.
• Fetal İzleme: İşlem sırasında bebeğin refahını sağlamak için sürekli fetal izleme gerekebilir.
• Bilgilendirilmiş Onam: Bilgilendirilmiş onam çok önemlidir. Gebe hasta işlem, riskleri ve potansiyel alternatifler hakkında tam olarak bilgilendirilmelidir. Hasta ve sağlık ekibi arasında ortak karar alma esastır.
• İşlem Sonrası Bakım: Gastroskopi sonrasında olası komplikasyonları hızlı bir şekilde tespit etmek için hamile hastanın yakından izlenmesi gerekir. Hastaya ayrıca işlem sonrası özel bakım talimatları konusunda da bilgi verilebilir.

Her vakanın benzersiz olduğunu ve hamilelik sırasında gastroskopi yapılması kararının, kadın doğum uzmanları, gastroenterologlar ve anestezistlerin de dahil olduğu multidisipliner bir sağlık hizmeti sağlayıcıları ekibine danışılarak verilmesi gerektiğini belirtmekte fayda var. Hem annenin hem de fetüsün refahı her zaman birincil endişe olmalıdır.

Kaynak:

1. Classen M, Tytgat G, Lightdale CJ, editors. Gastroenterological Endoscopy. 2nd edition. Stuttgart: Thieme; 2010.
2. Spechler SJ, Castell DO. Classification of oesophageal motility abnormalities. Gut. 2001;49(1):145-151.
3. Meining A, Semmler V, Kassem AM, Sander R, Frankenberger U, Burzin M, Reichenberger J, Bajbouj M, Prinz C, Schmid RM, Heldwein W. The effect of sedation on the quality of upper gastrointestinal endoscopy: an investigator-blinded, randomized study comparing propofol with midazolam. Endoscopy. 2007 Apr;39(4):345-9.
4. ASGE Standards of Practice Committee, Early DS, Lightdale JR, Vargo JJ 2nd, Acosta RD, Chandrasekhara V, Chathadi KV, Evans JA, Fisher DA, Fonkalsrud L, Hwang JH, Khashab MA, Muthusamy VR, Pasha SF, Saltzman JR, Cash BD, DeWitt JM. Guidelines for sedation and anesthesia in GI endoscopy. Gastrointest Endosc. 2018 Feb;87(2):327-337.
5. Chandrasekhara V, Ginsberg GG. Esophageal endoscopy and biopsy. In: Farraye FA, ed. Clinical Gastroenterology: A Practical Problem-Based Approach. Springer International Publishing; 2014:51-59.
6. Eisen GM, Baron TH, Dominitz JA, et al. Guideline for the management of benign esophageal strictures. Gastrointest Endosc. 2002;55(7):842-847.
7. Cappell, M. S. (2003). Safety and efficacy of esophagogastroduodenoscopy in pregnancy. The American Journal of Gastroenterology, 98(3), 308-311.
8. Turton, P., & Demetriou, J. L. (2018). Upper gastrointestinal endoscopy during pregnancy: an eight-year experience from a large UK district general hospital. Gastrointestinal Endoscopy, 87(6), AB366.
9. Van Zanten, S. V., Cohen, L. B., & Yee, L. F. (2017). Upper gastrointestinal endoscopy in pregnancy: guideline recommendations from the American Society for Gastrointestinal Endoscopy. Gastrointestinal Endoscopy, 85(1), 18-26.